Page 30 - Tarih 11 - Ünite 4
P. 30

4. ÜNİTE


                                                                      Osmanlı Devleti’nde ilk demiryolu gi-
                                                                      rişimleri, Islahat Fermanı’nın yabancı
                                         KARADENİZ
                                                                      sermayeye imkân tanımasıyla gerçekleş-
                        Edirne
                  Dedeağaç      İstanbul                              miştir. Osmanlılardan demiryolu imtiyazı
                Selanik               Adapazarı                       alan İngiliz girişimciler, 1867’de 130 km
                                            Ankara
                                 Bursa                                uzunluğundaki İzmir-Aydın hattını inşa
                                    Eskişehir
                             İzmir                                    etmiştir. Daha sonra yeni sözleşmeler-
                                Aydın
                                    Denizli  Konya                    le uzatılan bu demiryolunun 1914’te
                                                  Adana
                                            Mersin                    toplam uzunluğu 610 km’yi bulmuştur.
                                                       Halep
                                                                      Osmanlı Devleti’nde demiryolu faali-
                        GİRİT
                                           KIBRIS      Humus          yetleri; yapım maliyetinin yüksek olma-
                                               Beyrut
                                 AKDENİZ              Şam             sı, sermaye ve kaynak yetersizliği gibi
                                              Hayfa                   güçlükler nedeniyle istenilen düzeyde
                                                                      olmamıştır. Bu nedenlerle demiryolu
                                                     Amman
                                                                      inşası ve işletilmesi bir imtiyaz olarak
                                                      Ma’an
                                                                      yabancı şirketlere verilmiştir. Bu durum-
                                   MISIR                              da Osmanlı Devleti, demiryolu yapımını
                                                              ARABİSTAN
                                                                      kapitalist devletlerin ekonomik, siyasi ve
                                                          Medine      askerî çıkarlarına göre ele almak duru-
                0   200 km                                            munda kalmıştır. Osmanlı Devleti’nde
                                                  KIZILDENİZ
                                                                      demiryolu yapımı Abdülmecid, Abdüla-
               Harita 4.2
               Osmanlı’da demiryolu güzergâhı  ziz ve özellikle II. Abdülhamid’in politikalarından biri olmuştur. II.
                                              Abdülhamid, Osmanlı Devleti’nin tüm demiryolu ağının yaklaşık
                                              %73’ünü inşa ettirmiştir (Harita 4.2).

                                                Hicaz Demiryolu hattının (Görsel 4.36), 1.500 km’lik kısmı
                                                finansmanıyla, inşaatıyla ve tasarımıyla İslam dünyasından
                                                toplanan bağışlarla Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde yapılan
                    BİLİYOR MUSUNUZ?
                                                yerli bir girişimdir.

                                              Osmanlı devlet yöneticileri; demiryolu yatırımlarıyla merkezî devlet
                                              otoritesinin ülkenin uzak bölgelerine kadar ulaştırılmasını, iç gü-
                                                                             venliğin sağlanmasını, tarımsal
                                                                             vergilerin toplanmasını, savaş
                                                                             dönemlerinde cepheye asker ve
                                                                             malzeme sevk edilmesini amaç-
                                                                             lamıştır. Ayrıca ülkeyi boydan
                                                                             boya kat edecek bir demiryolu
                                                                             ağı, Osmanlı egemenliğini iç-
                                                                             ten ve dıştan gelecek tehlikelere
                                                                             karşı da güvenlik altına alacak-
                                                                             tır. İsyan bölgelerine kısa sürede
                                                                             ulaşılabilecek ve devletin oto-
                                                                             ritesini sarsan isyanlar önlene-
                                                                             bilecektir. Osmanlı Devleti’nde
                                                                             işletmeye açılan demiryolları
                                                                             sayesinde askerî birliklerin ta-
               Görsel 4.36
               Hicaz demiryolu hattı inşası   şınması hızlanmış, isyan ve savaşlarda kolaylıklar sağlanmıştır.
                                              İnşa edilen demiryolları; Dömeke Savaşı’nda, Balkan Savaşlarında
                                              ve I. Dünya Savaşı’nda faydalı olmuştur.

            148
   25   26   27   28   29   30   31   32   33   34   35