Page 30 - Tarih 11 - Ünite 4

4. ÜNİTE

Osmanlı Devleti’nde ilk demiryolu gi-
rişimleri, Islahat Fermanı’nın yabancı
KARADENİZ
sermayeye imkân tanımasıyla gerçekleş-
Edirne
Dedeağaç İstanbul miştir. Osmanlılardan demiryolu imtiyazı
Selanik Adapazarı alan İngiliz girişimciler, 1867’de 130 km
Ankara
Bursa uzunluğundaki İzmir-Aydın hattını inşa
Eskişehir
İzmir etmiştir. Daha sonra yeni sözleşmeler-
Aydın
Denizli Konya le uzatılan bu demiryolunun 1914’te
Adana
Mersin toplam uzunluğu 610 km’yi bulmuştur.
Halep
Osmanlı Devleti’nde demiryolu faali-
GİRİT
KIBRIS Humus yetleri; yapım maliyetinin yüksek olma-
Beyrut
AKDENİZ Şam sı, sermaye ve kaynak yetersizliği gibi
Hayfa güçlükler nedeniyle istenilen düzeyde
olmamıştır. Bu nedenlerle demiryolu
Amman
inşası ve işletilmesi bir imtiyaz olarak
Ma’an
yabancı şirketlere verilmiştir. Bu durum-
MISIR da Osmanlı Devleti, demiryolu yapımını
ARABİSTAN
kapitalist devletlerin ekonomik, siyasi ve
Medine askerî çıkarlarına göre ele almak duru-
0 200 km munda kalmıştır. Osmanlı Devleti’nde
KIZILDENİZ
demiryolu yapımı Abdülmecid, Abdüla-
Harita 4.2
Osmanlı’da demiryolu güzergâhı ziz ve özellikle II. Abdülhamid’in politikalarından biri olmuştur. II.
Abdülhamid, Osmanlı Devleti’nin tüm demiryolu ağının yaklaşık
%73’ünü inşa ettirmiştir (Harita 4.2).

Hicaz Demiryolu hattının (Görsel 4.36), 1.500 km’lik kısmı
finansmanıyla, inşaatıyla ve tasarımıyla İslam dünyasından
toplanan bağışlarla Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde yapılan
BİLİYOR MUSUNUZ?
yerli bir girişimdir.

Osmanlı devlet yöneticileri; demiryolu yatırımlarıyla merkezî devlet
otoritesinin ülkenin uzak bölgelerine kadar ulaştırılmasını, iç gü-
venliğin sağlanmasını, tarımsal
vergilerin toplanmasını, savaş
dönemlerinde cepheye asker ve
malzeme sevk edilmesini amaç-
lamıştır. Ayrıca ülkeyi boydan
boya kat edecek bir demiryolu
ağı, Osmanlı egemenliğini iç-
ten ve dıştan gelecek tehlikelere
karşı da güvenlik altına alacak-
tır. İsyan bölgelerine kısa sürede
ulaşılabilecek ve devletin oto-
ritesini sarsan isyanlar önlene-
bilecektir. Osmanlı Devleti’nde
işletmeye açılan demiryolları
sayesinde askerî birliklerin ta-
Görsel 4.36
Hicaz demiryolu hattı inşası şınması hızlanmış, isyan ve savaşlarda kolaylıklar sağlanmıştır.
İnşa edilen demiryolları; Dömeke Savaşı’nda, Balkan Savaşlarında
ve I. Dünya Savaşı’nda faydalı olmuştur.

148