Page 23 - Tarih 11 - Ünite 4

DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN
DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ

Nizam-ı Cedit Ordusu

Batının üstünlüğü her ne kadar Lale Devri’nden itibaren kabul
edilse de batılılaşmayı her alanda bir devlet politikası haline
getiren III. Selim (Görsel 4.27), batı tarzında köklü reformlar yap-
mak istemiştir. Avrupalı devletler karşısında alınan yenilgiler ve
sürekli karşı karşıya kalınan saldırılar, III. Selim’i öncelikle askerî
reformlar yapmaya zorlamıştır. Bunun için ilk olarak Yeniçeri Ocağı
düzenlenmeye çalışılmış ve ocağın modernleşmesi için çalışmalar
yapılmıştır. Ayrıca yapılan bu yeniliklere karşı oluşabilecek tepkileri
önlemek için de yeniçerilerin maaşları artırılmış ve maaşları tam
zamanında ödenmiştir. Fakat III. Selim, bununla yetinmemiş ve yeni
bir ordu oluşturmak istemiştir. Bu nedenle 1792’de Batı tarzında
eğitilen ve teçhizatlandırılan Nizam-ı Cedit Ordusu kurulmuştur. Bu
ordunun masraflarını karşılamak için de İrad-ı Cedit denilen yeni
bir hazine oluşturulmuştur. İlk başta 2.500 kişilik bir güce sahip
olan bu birliğin kadrosu, 1806 yılına gelindiğinde 22 685 asker
ve 1590 subaya yükselmiştir. Bunların yarısı İstanbul’da kalmış ve Görsel 4.27
diğer yarısı ise Anadolu’nun vilayet merkezlerine dağıtılmıştır. Bu III. Selim
ordunun asker ihtiyacı, Anadolu’daki köylerden temin edilmiş ve
askerlik süresi üç yıl olarak belirlenmiştir.

İyi yetişmiş silahlı birlikler olan Nizam-ı Cedit Ordusu (Görsel
4.28) ile İstanbul’da ve taşrada merkezî idarenin otoritesinin
artırılması amaçlanmıştır. Asker toplama tarzı olarak zorunlu as-
kerlik sistemi içinde yer almayan Nizam-ı Cedit Ordusuna asker
olarak girebilmenin temel şartlarından biri Müslüman olmaktır.
Bu yeni orduya ilk girenler, 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı’nda
esir alınanlar ile İstanbul so-
kaklarından toplanan gençler
olmuştur. Daha sonraları Ana-
dolu’dan da askerler gelmeye
başlamış ve bunlar, İstanbul’da
şehir merkezine uzak kışlalarda
askerî eğitime alınmıştır.
Nizam-ı Cedit Ordusu, Filistin’i
işgal eden Napoleon’u Akkâ’da
mağlup ederek en önemli başa-
rısını elde etmiştir. Bu durumdan
cesaret alan III. Selim, vilayet-
lerde yeni birlikler kurulması
için asker toplamaya girişmiş
ve Anadolu’da da yeni kışlalar
kurdurmuştur. Fakat bu uygu-
lama, Balkanlarda çok sert di-
renişle karşılanmıştır. 1805’te Görsel 4.28
Rumeli’deki köylerden 20-25 yaşları arasındaki gençler askere Nizam-ı Cedit ordusu
alınmaya çalışılmış ancak hem yeniçeriler hem de köylüler buna (Tablo)
şiddetli tepki göstermiştir. Baskıların artması üzerine III. Selim,
ordusunun gücünü kullanamadan Nizam-ı Cedit birliklerini 1807
yılında dağıtmak zorunda kalmıştır.

141