Page 22 - Tarih 11 - Ünite 4

4. ÜNİTE

hizat ve mühimmat imalathaneleri kurulmuş ve tersaneler inşa
edilerek güçlü bir yerli askerî sanayi oluşturulmuştur. XVII. yüzyıl-
dan itibaren Avrupa’da yaşanan siyasi rekabet ve XVIII. yüzyıldaki
Sanayi İnkılabı, askerî teknolojideki geliş-
meleri de hızlandırmıştır. Osmanlı devlet
adamları, Avrupa’daki bu yenilikleri takip
etmek için büyük çaba göstermiştir. Batı’daki
teçhizat ve son model silahlar, zırhlı gemiler
(Görsel 4.25) ve askerî sanayide kullanılabi-
lecek makineler ithal edilmeye başlanmıştır.
Bunların benzerlerini ülke içinde de üretme-
ye çalışan Osmanlı Devleti, bu teknolojiyi
üretmeyi başaramamış ve askerî teknolojiyi
sadece kullanan pozisyonunda kalmıştır.

Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyılda Rusya ve
Avusturya’ya karşı ağır yenilgiler alarak bü-
yük toprak kayıpları yaşamıştır. Bu durum
karşısında Osmanlı devlet yöneticileri, sa-
Görsel 4.25
Zırhlı gemi dece eski kurumları yenileme yoluna gitmemiş aynı zamanda Av-
rupa’daki kurumların benzerlerini örnek alan ıslahat hareketlerine
girişmiştir. Özellikle III. Selim ve II. Mahmud Batı tarzı reformlar
yapmıştır.
III. Selim Dönemi’nde Batı tarzında Nizam-ı Cedit Ordusu (Görsel
4.26) kurulmuştur. II. Mahmud Dönemi’nde ise Yeniçeri Ocağı kal-
dırılarak Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye ordusu oluşturulmuştur.
Bu ismin yerine 1843’ten itibaren düzenli ordu anlamına gelen
Asâkir-i Nizamiye ifadesi kullanılmaya başlanmıştır. Osmanlı Dev-
leti, Batı tarzı yeni ordu kurma projeleriyle askerî rekabete ayak
uydurmaya çalışmış ve bunun yanında merkezî idarenin otoritesini
artırmayı amaçlamıştır.

III. Selim ve Nizam-ı Cedit
III. Selim, yalnız askerî alanda değil devletin bütün mües-
seselerinde düzenleme yapılması gerektiğini düşünmüş-
tür. Bu nedenle devlet adamlarının da tavsiye ve görüşle-
ri doğrultusunda büyük bir reform hareketine girişmiştir.
III. Selim tarafından girişilen bütün ıslahat hareketlerini
kapsayan Nizam-ı Cedit, dar ve geniş olmak üzere iki manada
kullanılmıştır. Dar anlamıyla Avrupa usulünde yetiştirilmek
istenilen eğitimli askeri anlatmak için kullanılmıştır. Geniş
manada ise orduyu muntazam hâle getirilmesini sağlamak,
Görsel 4.26 ulemanın geriliğe yönelik zihniyetine karşı koyarak onların
Nizam-ı Cedit askeri nüfuzunu kırmak, Osmanlı Devleti’ni Avrupa’nın ilim, teknik
(Temsilî)
ve medeniyetteki hamlelerine ortak yapmak için giriştiği
ıslahat hareketlerinin bütününü ifade etmektedir.
YORUMLAYALIM Besim Özcan, “Sultan III. Selim Devri Islahat Hareketleri (Nizâm-ı Cedîd)”,
s.673-674’ten düzenlenmiştir.

III. Selim’in, devletin bütün müesseselerinde düzenleme yapmak
istemesinin nedenleri neler olabilir?

140