Page 24 - Tarih 11 - Ünite 4

4. ÜNİTE

Yeniçeri Ocağı’nın Kaldırılması

II. Mahmud Dönemi’nde, Alemdar Mustafa Paşa’nın sadrazamlığı
sırasında Nizam-ı Cedit Ordusu örnek alınarak Sekban-ı Cedit isimli
bir birlik oluşturulmuştur. Ancak kısa süre sonra çıkan isyan sonu-
cu Alemdar Mustafa Paşa öldürülmüş ve Sekban-ı Cedit birlikleri
de dağıtılmıştır. Böylece yeniçeriler, Osmanlı yönetimi üzerindeki
güçlerini bir kez daha artırmıştır. Bu dönemde adam kayırma ve
rüşvet gibi yollarla alınan yeniçerilerin sayısı, bu sırada kışlalarda
bulunan askerlerin sayısından daha fazla hâle gelmiştir.

Yeniçeri Ocağı’ndaki bozulmayı gören padişah ve devlet
adamları bozulmayı düzeltmek için tedbirler almak istemiş-
tir. Fakat yeniçeriler yapılmak istenen düzenlemelere karşı
çıkarak bildikleri eğitim düzenini ve kullandıkları silah ve
araç-gereçleri yeni olanlarıyla değiştirmeye yanaşmamıştır.
Bunun sonucunda Yeniçeri Ocağı, yenilik taraftarı padişah
BİLİYOR MUSUNUZ? ve devlet adamlarına karşı zaman zaman silahlı mücadeleye
girişen bir fitne yuvası hâline dönmüştür.

Yeniçeriler, başta İstanbul olmak üzere kışlaların bulunduğu yer-
lerde halktan ve esnaftan haraç almış, açtıkları kahvehaneler ve
benzeri işyerleriyle haksız rekabet sonucu büyük kazanç elde et-
mişlerdir. Bu konumlarını kaybetmekten korkan yeniçeriler, başta
askerlik olmak üzere devletin kurum ve kuruluşlarında yapılmak is-
tenen bütün yeniliklere karşı çıkmıştır. Ayrıca Yeniçeri Ocağı, Sırp ve
Yunan İsyanlarını bastırmakta da yetersiz kalmıştır. II. Mahmud bu
durumun önüne geçmek için 1826’da Yeniçeri Ocağı içinde Eşkinci
adı verilen talimli tüfekçi birliklerin kurulmasını sağlamıştır. Bu
birliğe Yeniçeri Ocağı’nın bir şubesi görüntüsü verilmeye
çalışılsa da Eşkinci birliği, talime dayalı bir düzene sahip
olduğu için yeni bir askerî teşkilat gibi algılanmıştır. Bu
nedenle yeniçeriler, Eşkincilerin talime başladığı gün İs-
tanbul kahvehanelerinde, Eşkinciler aleyhinde propaganda
yapmaya başlamıştır. Yeniçerilerin ileri gelenleri, yapılan
işin kâfirleri taklit, esas amacın ise Yeniçeri Ocağı’nın yok
edilmesi olduğunu savunmuştur. Bu arada yeniçeri olan
binlerce esnafın da gelirlerini kaybedeceği söylenerek
ayaklanma için uygun bir ortam hazırlanmıştır. Sonunda
Eşkinci birliği aleyhinde yapılan tahrikler etkisini göster-
miş ve yeniçeriler 1826’da isyan etmiştir.
II. Mahmud (Görsel 4.29), hızlı bir şekilde Meclis-i Meşve-
ret’i toplayarak durum değerlendirmesi yapmıştır. Toplantı
sonucunda isyancılara karşı, kuvvet kullanılması yönün-
de karar çıkmış ve bu karar, ulema tarafından da onay-
lanmıştır. Hem halkın hem de ulemanın desteğini alan
II. Mahmud, yeniçeri kışlalarını topa tutarak ortadan kal-
Görsel 4.29 dırmıştır. Osmanlı tarihine “Vaka-i Hayriye” olarak geçen
II. Mahmud Yeniçeri Ocağı’nın kapatılması, Osmanlı Devleti’nde ordu ve devlet
(Topkapı Sarayı Müzesi) teşkilatındaki modernleşmenin asıl başlangıcı kabul edilmiştir.

142