Page 49 - Tarih 11 - Ünite 4

DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN
DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ

olan âyanların, Tanzimat ve Islahat Fermanı ile Kanun-ı Esasi’nin
ilanında ise ahalinin ve uluslararası güçlerin istekleri belirleyi-
ci olmuştur. Bunun yanı sıra Osmanlı Devleti gerek Tanzimat ve
Islahat Fermanı gerekse Kanun-ı Esasi ile çıkardığı kanunlarla
devlet-toplum ilişkisini iyileştirmek ve devletin Avrupa siyasi
sistemine entegrasyonunu sağlamak istemiştir.

Mecliste Tartışma

Osmanlı Devleti iç problemleriyle uğraşırken Rus baskısı da
olabildiğince sürüyordu. Bu arada Ruslarla yapılacak bir ant-
laşmada İngilizlerin desteği alınmak istenmiştir. İngilizlerin
Kıbrıs’ı istemeleri üzerine toplanan Meşveret Meclisindeki
iki mebustan biri olan Astarcılar Kethüdası Ahmet Efendi,
toplantıda ayağa kalkarak padişahın yüzüne karşı alışık olun-
mayan bir uslupla “Siz bizim fikrimizi pek geç soruyorsunuz,
felaketin önünü almak mümkün olduğu zaman bize ciddi
suretle müracaat etmeliydiniz.” diyebilmiştir. Aynı mebus
konuşmasının devamında “Meclis-i Mebusan kendi bilgisi
dışında meydana gelmesine sebep olunan bir hâlden dolayı
mesuliyeti asla kabul edemez.” diyerek savaşın ağır yenilgisini,
meclisin üzerine almayacağını açıkça ifade etmiştir. Padişahın
yüzüne karşı böylesine sert bir üslup, o günün diplomasisinde
alışık olunmayan bir durumdur.
Ahmet Oğuz, “Birinci Meşrutiyet Meclisi’nin ÖRNEK METİN
Kapatılmasının Sonuçları Üzerine” s.41-68’den düzenlenmiştir.

Anayasada vekillerin bütün Osmanlıları temsil etmesi yönündeki
hüküm bir tarafa bırakılmış, vekiller mensup oldukları ırk veya
dinin temsilcileri gibi davranmaya başlamıştır. Özellikle farklı
unsurların hükûmete karşı faaliyetleri, mecliste bir kargaşa ortamı
oluşturmuştur. Padişah 13 Şubat 1878’de Kanun-i Esasi’nin kendi-
sine verdiği yetkiye dayanarak meclisi süresiz tatil etmiş ve otuz
yıl sürecek olan II. Abdülhamid (Görsel 4.62) yönetimi başlamıştır.

Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerindeki Hukuksal Gelişmeler
Osmanlı Devleti’nde Tanzimat’la birlikte yeni bir dönem başlamış
ve hukuk devleti olma yolunda önemli adımlar atılmıştır. Tanzimat
Fermanı’nda Osmanlı Devleti’nin askerlik, vergi, yargı gibi temel
meselelerinden bahsedilmiş ancak bu sorunların hâlledilmesiyle
ilgili kanunların ayrıca çıkarılacağı ifade edilmiştir. Tanzimat ve
Meşrutiyet Dönemlerinde çıkarılan kanunlarda devlet ile toplum Görsel 4.62
ilişkilerini düzenleme ve Avrupa kanunlarıyla entegrasyon dü- II. Abdülhamid
şüncesi etkili olmuştur. Osmanlı Devleti’nin bu dönemdeki hukuki
ihtiyaçları da yasaların yapılmasında önemli rol oynamıştır. Tanzi-
mat ve Islahat Fermanlarında ilan edilen hususların başında can,
mal ve namus emniyeti gelmiş, bütün vatandaşlara eşit haklar
öngörülmüştür. Bu gelişmeler nedeniyle Osmanlı Devleti yeni
düzenlemeler yapmak zorunda kalmıştır.

Tanzimat Fermanı’nın uygulanması için 1840 yılında 40 maddelik
ceza kanunu çıkarılmıştır. Bu kanun çoban ile vezirin eşit tutulduğu

167