Page 53 - Tarih 11 - Ünite 4

DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN
DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ

II. Meşrutiyet ve Siyasi Partiler

1908 yılında içerde ve dışarda gelişen olaylar üzerine İttihat ve
Terakki Cemiyeti harekete geçmeye karar vermiştir. Aralarında
Niyazi Bey, Enver Bey (Görsel 4.67) gibi ünlü subayların da bulun-
duğu askerî gruplar, 23 Temmuz 1908’de Sultan II. Abdülhamid’e
Kanun-ı Esasi’yi yeniden yürürlüğe koydurmayı başarmıştır. Böy-
lece II. Meşrutiyet Dönemi başlamış ve otuz yıllık bir aradan sonra
yeniden mebus seçimi yapılmıştır.
Seçim, I. Meşrutiyet’te olduğu gibi iki derecelidir. Bu sisteme göre
önce seçmenler mebusları seçecek olan kişileri belirlemiş sonra
da bu kişiler mebusları seçmiştir. Bu seçimlerde birden fazla oy
kullanmayı engellemek için seçmenlerin nüfus cüzdanlarına kayıt
düşülmüştür. Yapılan seçimlerde seçme yaşı 25, seçilebilme yaşı
ise 30 olarak belirtilmiştir. 1908 seçimlerine İttihat ve Terakki
Cemiyetiyle Ahrar Fırkası katılmıştır. İttihat ve Terakki Cemiyetinin
etkin olduğu II. Meşrutiyet Dönemi’ndeki ilk meclisi, 275 milletve-
kiliyle 17 Aralık 1908 tarihinde açılmıştır. Yeni rejime karşı çıkan
31 Mart Vakası’nın bastırılmasından sonra Sultan II. Abdülhamid
tahttan indirilmiştir. Ardından II. Meşrutiyet Meclisi, 21 Ağustos Görsel 4.67
1909’da anayasa değişikliğini kabul etmiştir. Bu değişikliklerle Enver Bey
siyasal örgütlenme ve toplantı hakkı tanınmış ve Türk demokrasi
tarihinde gerçek anlamıyla siyasi partiler kurulmaya başlanmıştır.
Böylece daha meşrutiyetçi bir yapı ve gerçek parlamenter hükûmet
modeli benimsenmiştir.
Tablo 4.2: Osmanlı’da Siyasi Partiler
31 Mart Vakası’ndan sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti II. Meşrutiyet Dönemi’nde Kurulan Siyasi
özgürlükçü tavrından vazgeçmiştir. Bu durum İttihat- Partiler
çılara karşı muhalefetin gelişmesine neden olmuş
ve yeni partiler kurulmaya başlanmıştır Tablo 4.2). İttihat ve Terakki Fırkası
II. Meşrutiyet Dönemi’nde Trablusgarp, Balkan Sa- Ahrar Fırkası
vaşları ve I. Dünya Savaşı yaşanmıştır. Bu savaşların Osmanlı Demokrat Fırkası
yanında göçler, isyanlar, siyasi çekişmeler ve top-
rak kayıpları gibi pek çok sosyal ve siyasi olay da İttihad-ı Muhammedi Fırkası
meydana gelmiştir. Bütün bu gelişmelere rağmen II. Mutedil Hürriyetperveran Fırkası
Meşrutiyet Dönemi’nde dört kez sandığa gidilmiştir. Islahat-ı Esasiye Osmaniye Fırkası
Yine bu dönemde farklı fikirleri savunan pek çok
parti kurulmuştur. Hatta bazen çok farklı fikirlere Ahali Fırkası
sahip olan kişiler aynı parti çatısı altında bir araya Osmanlı Sosyalist Fırkası
gelmiştir. Meşrutiyet Dönemlerinde yapılan bu se-
çimler ve çok partili hayata geçiş denemeleri, Türk Hürriyet ve İtilaf Fırkası
tarihinde demokratikleşme yolunda atılan önemli Millî Meşrutiyet Fırkası
adımlar olmuştur.

1889’da kurulan İttihâd-ı Osmanî Cemiyeti, 1895’te İttihat ve
Terakki Cemiyeti adını almıştır. 1909’da kendini parti olarak
ilan eden İttihat Terakki Cemiyeti, 31 Mart Vakası’nın bastırıl-
ması ile güçlenmiştir. Bâb-ı Âli Baskını ile hükumeti tamamen
ele alan parti Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar devleti BİLİYOR MUSUNUZ?
idare etmiştir.”

171