Page 53 - Tarih 11 - Ünite 4
P. 53

DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN
                                                                               DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ

               II. Meşrutiyet ve Siyasi Partiler

               1908 yılında içerde ve dışarda gelişen olaylar üzerine İttihat ve
               Terakki Cemiyeti harekete geçmeye karar vermiştir. Aralarında
               Niyazi Bey, Enver Bey (Görsel 4.67) gibi ünlü subayların da bulun-
               duğu askerî gruplar, 23 Temmuz 1908’de Sultan II. Abdülhamid’e
               Kanun-ı Esasi’yi yeniden yürürlüğe koydurmayı başarmıştır. Böy-
               lece II. Meşrutiyet Dönemi başlamış ve otuz yıllık bir aradan sonra
               yeniden mebus seçimi yapılmıştır.
               Seçim, I. Meşrutiyet’te olduğu gibi iki derecelidir. Bu sisteme göre
               önce seçmenler mebusları seçecek olan kişileri belirlemiş sonra
               da bu kişiler mebusları seçmiştir. Bu seçimlerde birden fazla oy
               kullanmayı engellemek için seçmenlerin nüfus cüzdanlarına kayıt
               düşülmüştür. Yapılan seçimlerde seçme yaşı 25, seçilebilme yaşı
               ise 30 olarak belirtilmiştir. 1908 seçimlerine İttihat ve Terakki
               Cemiyetiyle Ahrar Fırkası katılmıştır. İttihat ve Terakki Cemiyetinin
               etkin olduğu II. Meşrutiyet Dönemi’ndeki ilk meclisi, 275 milletve-
               kiliyle 17 Aralık 1908 tarihinde açılmıştır. Yeni rejime karşı çıkan
               31 Mart Vakası’nın bastırılmasından sonra Sultan II. Abdülhamid
               tahttan indirilmiştir. Ardından II. Meşrutiyet Meclisi, 21 Ağustos                Görsel 4.67
               1909’da anayasa değişikliğini kabul etmiştir. Bu değişikliklerle                   Enver Bey
               siyasal örgütlenme ve toplantı hakkı tanınmış ve Türk demokrasi
               tarihinde gerçek anlamıyla siyasi partiler kurulmaya başlanmıştır.
               Böylece daha meşrutiyetçi bir yapı ve gerçek parlamenter hükûmet
               modeli benimsenmiştir.
                                                                              Tablo 4.2: Osmanlı’da Siyasi Partiler
               31 Mart Vakası’ndan sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti   II. Meşrutiyet Dönemi’nde Kurulan Siyasi
               özgürlükçü tavrından vazgeçmiştir. Bu durum İttihat-               Partiler
               çılara karşı muhalefetin gelişmesine neden olmuş
               ve yeni partiler kurulmaya başlanmıştır Tablo 4.2).        İttihat ve Terakki Fırkası
               II. Meşrutiyet Dönemi’nde Trablusgarp, Balkan Sa-                Ahrar Fırkası
               vaşları ve I. Dünya Savaşı yaşanmıştır. Bu savaşların     Osmanlı Demokrat Fırkası
               yanında göçler, isyanlar, siyasi çekişmeler ve top-
               rak kayıpları gibi pek çok sosyal ve siyasi olay da      İttihad-ı Muhammedi Fırkası
               meydana gelmiştir. Bütün bu gelişmelere rağmen II.     Mutedil Hürriyetperveran Fırkası
               Meşrutiyet Dönemi’nde dört kez sandığa gidilmiştir.    Islahat-ı Esasiye Osmaniye Fırkası
               Yine bu dönemde farklı fikirleri savunan pek çok
               parti kurulmuştur. Hatta bazen çok farklı fikirlere              Ahali Fırkası
               sahip olan kişiler aynı parti çatısı altında bir araya     Osmanlı Sosyalist Fırkası
               gelmiştir. Meşrutiyet Dönemlerinde yapılan bu se-
               çimler ve çok partili hayata geçiş denemeleri, Türk        Hürriyet ve İtilaf Fırkası
               tarihinde demokratikleşme yolunda atılan önemli             Millî Meşrutiyet Fırkası
               adımlar olmuştur.


                 1889’da kurulan İttihâd-ı Osmanî Cemiyeti, 1895’te İttihat ve
                 Terakki Cemiyeti adını almıştır. 1909’da kendini parti olarak
                 ilan eden İttihat Terakki Cemiyeti, 31 Mart Vakası’nın bastırıl-
                 ması ile güçlenmiştir. Bâb-ı Âli Baskını ile hükumeti tamamen
                 ele alan parti Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar devleti     BİLİYOR MUSUNUZ?
                 idare etmiştir.”


                                                                                                          171
   48   49   50   51   52   53   54   55   56   57   58