Page 52 - Tarih 11 - Ünite 4

4. ÜNİTE

Osmanlı Devleti’nde Seçim

Kanun-ı Esasi’yi hazırlayan komisyonun üzerinde çalıştığı konular-
dan biri de seçimlerin yapılarak meclisin toplanmasını sağlamak
olmuştur. Komisyon, meclisi oluşturacak üyelerin atamayla mı yoksa
seçimle mi belirleneceği konusu üzerinde titizlikle durmuştur. Âyan
Meclisi üyelerinin padişah tarafından tespit edilmesi, Mebusan
Meclisi üyelerinin ise seçimle belirlenmesi kararlaştırılmıştır. Bu
iki meclis Meclis-i Umûmiyi meydana getirmiştir. Mebusların halk
tarafından seçilmesi, Türk tarihinde demokratikleşme yolunda
atılan önemli bir adım olmuştur.

Kanun-ı Esasi’ye göre iki dereceli seçim yapılması gerekmektedir.
Ancak meclisin bir an önce toplanabilmesi için daha kolay bir yol
izlenmiştir. Buna göre kaza, sancak ve vilayet
idare meclislerinde halk tarafından seçil-
miş mevcut üyelerin, mebusları seçmeleri
kararlaştırılmıştır. Bu sebeple ilk Osmanlı
meclisinin mebusları genelde varlıklı ve
nüfuzlu şahıslardan oluşmuştur.
Osmanlı Devleti’nde ilk kez yapılan seçim-
lere başkent İstanbul’da ayrı bir özen gös-
terilmiş ve âdeta gelecekte tasarlanan bir
seçim modeli uygulanmıştır. Osmanlı top-
lumu seçim talimatlarına harfiyen uymuş
ve seçimler sorunsuz bir şekilde yapılmıştır.
Görsel 4.66
Meclis toplantısı Bu ilk seçimle Türk toplumu demokratikleşme yolunda önemli bir
adım atmıştır.

İlk Osmanlı Meclis-i Umûmisi, 115’i Meclis-i Mebusan ve 26’sı
da Meclis-i Âyandan olmak üzere 141 üyeyle 19 Mart 1877’de
Dolmabahçe Sarayı’nda toplanmıştır (Görsel 4.66). Meclisin açılış
gününde tüm resmî daireler tatil edilmiş ve halk törene büyük
ilgi göstermiştir.

I. Meşrutiyet Dönemi’nde gerçekleştirilen seçim sisteminin özel-
ARAŞTIRALIM
liklerini araştırıp bir sunu hazırlayınız ve sınıfta arkadaşlarınızla
paylaşınız

Osmanlı toplumundaki gayrimüslim nüfus, Müslüman nüfusun
yaklaşık dörtte biri kadardır. Buna rağmen mebuslar arasındaki
orana bakıldığında gayrimüslim mebus sayısının, Müslüman me-
bus sayısına yakın olduğu görülmektedir. Bu durum temsil ilkesi-
nin gerçekleşmesi konusunda Müslümanların aleyhine olmuştur.
Meclis ilk dönem çalışmalarını 28 Haziran 1877’de tamamlamıştır.
Meclisin 13 Aralık 1877’de başlayan ikinci çalışma döneminde Os-
manlı Devleti, Ruslara karşı 93 Harbi’nde ağır bir yenilgi almıştır. Bu
dönemde mecliste, Müslüman ve gayrimüslim mebuslar arasındaki
tartışmalar sertleşmiş ve bu şartlarda meclis çalışmalarının yararlı
olmayacağı ortaya çıkmıştır. Bu gerekçelerle Sultan II. Abdülhamid
13 Şubat 1878’de meclisi süresiz tatil etmiş ve böylece Osmanlı
Devleti mutlakiyetçi bir yönetime dönmüştür.

170