Page 54 - Tarih 11 - Ünite 4
P. 54

4. ÜNİTE


                                              Üç Tarz-ı Siyaset

                                              Avrupa’da ulus devlet, halk egemenliği, modernizm ve sekülerizm
                                              gibi gelişmeler; din ve töre temelli değerlerin yerine insan aklını
                                              ve bilimin ürünü olan değerlerin konulmasını sağlamıştır. Ulus
                                              devletler, kendi halklarını dil ve ülkü birliğine sahip bir “ulus” hâ-
                                              line getirmek ve “millî kültür” inşa etmek için çalışmıştır.
                                              Ulus devlet modelinin öncüsü ve başarılı bir örneği olan Fransa,
                                              onlarca etnik grubu aynı dili konuşan ortak duygu ve düşüncele-
                                              re sahip bir millet hâline getirmeyi başarmıştır. Bununla beraber
                                              XIX. yüzyılda Fransa’da; Panslavizm, Pangermanizm gibi pek çok
                                              ulusal akım ortaya çıkmıştır.
                                              Avrupa’da yaşanan bu gelişmelerin Osmanlı Devleti’ne de yansı-
                                              maları olmuştur. Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında ülke par-
                                              çalanmaya doğru giderken kötü gidişi önlemek amacıyla birtakım
                                              kurtuluş çareleri ortaya atılmıştır. Osmanlı Devleti’nde merkezî
                                              idarenin ve düşünce adamlarının, devletin dağılmasını önlemek
                                              için siyasi ve toplumsal birliği koruma çabaları, farklı fikir akım-
                                              larının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu fikir akımları Üç Tarz-ı
                                              Siyaset olarak bilinmektedir.

                                                 Yusuf Akçura ve Üç Tarz-ı Siyaset
                                                 Yusuf Akçura, Türk siyasi hayatında “Üç Tarz-ı Siyaset” adlı
                                                 (Görsel 4.68) makalesiyle meşhur olmuştur. 1904 yılında Mı-
               Görsel 4.68                       sır’da “Türk” isimli gazetede yayımlanan bu makale, Türkçülük
               Üç Tarz-ı Siyaset
                                                 akımının manifestosu olarak kabul edilmiştir. Akçura, bu maka-
                                                 lesinde Osmanlı Devleti’nin eski gücüne tekrar kavuşabilmesi
                                                 için Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük olarak adlandırdığı
                                                 üç ana düşünceyi incelemiştir. Üç Tarz-ı Siyaset’te Yusuf Akçura
                                                 şu konular üzerinde durmuştur: Bir Osmanlı ulusu meydana
                                                 getirmek, İslamcılığa dayanan bir devlet yapısı kurmak ve
                       ÖRNEK METİN               ırka dayalı bir Türk siyasal ulusçuluğu meydana getirmek.
                                                             Yusuf Akçura, Üç Tarzı Siyaset, s.1-11’den düzenlenmiştir.

                                              Fransız İhtilali ve Napoleon Savaşları sonrasında yaygınlaşan
                                              milliyetçilik fikri, halkların yaşadıkları topraklar üzerinde kendi
                                              devletlerini kurmak için faaliyetlere girişmelerine neden olmuş-
                                              tur. Bu sebeple özellikle imparatorluklar, millî devletlere bölünme
                                              tehdidiyle karşı karşıya kalmıştır. Osmanlı Devleti’nde ise devletin
                                              parçalanma tehlikesi karşısında pek çok aydın, Osmanlıcılık fikrini
                                              savunmuştur.

                                              Osmanlıcılık fikrine göre ırk, dil, din ve mezhep ayrımı gözetilmek-
                                              sizin Osmanlı halkları; haklar ve ödevler bakımından eşit kabul
                                              edilmiştir. Böylece ortak bir vatan kavramı etrafında bir Osman-
                                              lı ulusunun oluşturulması amaçlanmıştır. Osmanlıcılık fikrinin
                                              oluşturulma amacı devleti parçalanmaktan kurtarmak ve mevcut
                                              sınırları korumak olmuştur. Akçura, Osmanlıcılık fikrinin Fransa’nın
                                              liberal milliyet anlayışına göre II. Mahmud Devri’nde başladığını
                                              belirtmiştir. Tanzimat Devri’nde güçlenen Osmanlıcılık söylemi,
                                              Balkan Savaşları esnasında yaşanan millî felaket ve Rumeli top-

            172
   49   50   51   52   53   54   55   56   57   58   59