Page 59 - Tarih 11 - Ünite 4
P. 59

DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN
                                                                               DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ

               Sultan Abdülaziz’in ölümünden bir süre sonra Çerkez Hasan adında
               bir yüzbaşı, Mithat Paşa’nın konağındaki vekiller heyeti toplantısını
               basarak Sadrazam Hüseyin Avni Paşa’yı öldürmüştür.
               Sultan Abdülaziz'in ölümünden sonra yaşanan Çerkez Hasan hadi-
               sesi ile devlette sıkıntılar artmıştır. Bu dönemde hürriyet ve meş-
               rutiyet adına  hiçbir adım atılmadığı gibi siyasette bir belirsizlik
               başlamıştır. Ayrıca V. Murad’ın rahatsızlığı artmış ve Avrupa'dan
               getirilen hekimler, padişahın hastalığının tam olarak iyileşeme-
               yeceğine dair rapor vermiştir.  Bu belirsizlik ortamında Abdülha-
               mid, devlet ileri gelenlerine tahta çıkarıldığı takdirde anayasalı
               bir meşruti idareye geçeceğini bildirmiştir. Bunun üzerine Mithat
               Paşa, II. Abdülhamid ile bir görüşme yapmıştır. Görüşme sonrasında
               31 Ağustos 1876 günü “daimî cinneti” olduğuna dair bir fetva ile
               V. Murad tahttan indirilerek yerine II. Abdülhamid (Görsel 4.74)                  Görsel 4.74
               padişah olmuştur.                                                               II. Abdülhamid

                 V. Murad’ı yeniden tahta geçirmek isteyen Ali Suavi, 20 Mayıs
                 1878’de Rumeli göçmenleriyle Çırağan Sarayı’nı basmıştır.
                 Tarihe Çırağan Vakası olarak geçen bu olayda Yedisekiz Hasan     BİLİYOR MUSUNUZ?
                 Paşa, Ali Suavi’yi öldürmüş ve baskın başarısız olmuştur.


               1909 Darbesi

               Türk tarihinde demokratikleşme süreci Sened-i İttifak ile başlamış,
               Tanzimat ile Islahat Fermanları ve Meşrutiyet’in ilanı ile devam
               etmiştir. 24 Temmuz 1908’de ilan edilen II. Meşrutiyet ise bu
               demokratikleşme çabalarının bir devamı olarak ortaya çıkmıştır.
               II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi sonrası ülkede umut edilen gelişme-
               lerin yaşanmamasından İttihat ve Terakki Cemiyeti sorumlu tutul-
               maya başlanmıştır. II. Meşrutiyet’in ilanından hemen sonra önemli
               topraklar kaybedilmiş ve siyasi kargaşa artarak devam etmiştir.
               Bu durum, cemiyetin itibar kaybetmeye başlamasına ve cemiyete
               karşı bir muhalefet oluşmasına sebep olmuştur. Şubat 1909’dan
               itibaren İttihat ve Terakki Cemiyeti ile hükûmet ve muhalefet
               arasındaki mücadele siyasi durumu daha gergin hâle getirmiştir.

               Sadrazam Hilmi Paşa, ilmiye öğrencilerinin askerden muaf olma
               ayrıcalığını kaldırmış ve ordu içerisindeki alaylı subaylar tasfiye
               edilmeye başlanmıştır. Bu gelişme, medrese öğrencileri ve alaylı
               subaylar arasında da İttihat ve Terakki Cemiyetine muhalefeti
               artırmıştır. Nisan 1909’da İttihâd-ı Osmânî Cemiyetinin kuruluşu
               ve muhalif bir gazete olan Serbestî’nin başyazarı Hasan Fehmi’nin
               suikaste kurban gitmesi; bütün tepkileri İttihat ve Terakki Cemi-
               yetine yönlendirmiştir. Bunun üzerine 13 Nisan 1909’da alaylı
               askerler ve medrese öğrencilerinin birlikte gerçekleştirdiği darbe
               girişimi sonuçsuz kalmıştır. Bu darbe girişiminde muhalefetin önde
               gelen organları; Ahrar Fırkası ve İttihâd-ı Osmânî Cemiyeti etkili
               olmuştur. Başlangıçta İttihat ve Terakki Cemiyeti duruma hâkim
               olamamış, muhalifler de tam başarı sağlayamamıştır. İsyan bastı-
               rıldıktan sonra sorumluluk II. Abdülhamid’e yüklenmiştir.

                                                                                                          177
   54   55   56   57   58   59   60   61   62   63   64