Page 57 - Tarih 11 - Ünite 4
P. 57

DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN
                                                                               DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ

               Yeni Osmanlılar, meşruti sisteme geçmek için padişahla bir görüş-
               me yapmayı düşünmüşlerse de 1867’de yaptıkları toplantıda ihtilal
               hareketine girişmeye karar vermişlerdir. Kırk kişilik bir fedai grubu
               ile Osmanlı Devleti’nin yönetim merkezi olan Bâbıâli’yi basmayı ve
               Sadrazam Âli Paşa ile  taraftarlarını ortadan kaldırarak Mahmud
               Nedim Paşa’yı sadrazamlığa getirmeyi planlamışlardır.  Bu girişimi
               haber alan Âli Paşa, cemiyet üyelerinin bazılarını tutuklamış bazı
               üyeler de yurt dışına kaçmıştır. Ziya Paşa ve Namık Kemal gibi
               cemiyetin önemli kişileri ise çeşitli memuriyetler bahane edilerek
               İstanbul’dan uzaklaştırılmıştır. Avrupa’daki sürgün hayatlarında
               Ziya Paşa ve Namık Kemal çok yakın iki mesai arkadaşı olmuşlar
               ve diğer aydınlar gibi meşrutiyet mücadelesini sürdürmüşlerdir.
               1871’de Sadrazam Âli Paşa’nın ölümü üzerine de aydınların çoğu
               İstanbul’a dönmüştür.

               Osmanlı Devleti’nin geleneksel merkezî idaresine karşı ilk örgütlü
               muhalefeti başlatan Yeni Osmanlılar, toplumun hiçbir kesiminin
               tam olarak desteğini kazanamamıştır.  Üstelik kendi aralarında da
               bir beraberlik kuramamış ve Mustafa Fazıl Paşa’nın maddi deste-
               ğini çekmesiyle de hareket dağılmıştır.

                                                                                                 Görsel 4.72
                 Mustafa Reşit Paşa ile başlayıp Keçecizade Mehmet Fuat Paşa       Keçecizade Mehmet Fuat Paşa
                 (Görsel 4.72) ve Âli Paşa ile süren “Tanzimat Paşaları Dönemi”,                    (Gravür)
                 Âli Paşa’nın vefatı ile sona ermiştir. Tanzimat’ın bu üç paşasının
                 döneminde padişah ile Bâbıâli arasındaki ilişkilerde, Bâbıâli
                 daha ağır basmıştır.  Bunda Sultan Abdülmecid’in padişahlığı
                 döneminde, paşalardan halk için gelen talepleri geri çevir-      BİLİYOR MUSUNUZ?
                 memesinin büyük payı vardır.


               Abdülmecid’e göre daha sert bir mizaca sahip olan Sultan Abdü-
               laziz  fikir ve siyaset akımlarıyla ilgilenmemiş; ordunun, donan-
               manın ve demiryollarının geliştirilmesi için uğraşmıştır. Fuat Paşa
               ve Âli Paşa’yı ölümlerine kadar devlet idaresinde tutan Abdüla-
               ziz, onların ölümünden sonra iktidarı tam olarak eline almıştır.
               Sultan Abdülaziz, her alanda egemen olmak amacıyla sözünden
               çıkmayacağını düşündüğü Mahmud Nedim Paşa’yı sadrazamlığa
               getirmiş ve meşrutiyete taraftar olan yöneticileri tek tek görev-
               lerinden uzaklaştırmıştır.

               Mahmud Nedim Paşa’nın 11 ay süren ilk sadrazamlığında beş
               serasker, dört bahriye nazırı, dört adliye nazırı, altı tophane müşiri,
               beş sadaret müsteşarı ve altı serasker müsteşarı değişmiştir. Bu
               dönemde görevinden alınan devlet adamları, padişahı tahttan
               indirmenin yollarını aramaya başlamıştır. Bunlardan biri de se-
               raskerlik görevinden alınan Hüseyin Avni Paşa’dır.

               Mahmud Nedim Paşa; ıslahatçı devlet adamlarının yanında, orduyu
               yenileştirmek için Avrupa’dan getirilen uzmanların da görevlerine
               son vermiştir.  Okullardan Fransızca kaldırılmış ve dış politikada
               Rusya’ya yaklaşılmıştır. Bu yakınlaşma Batılı ülkeler kadar Müs-
               lüman halkı da rahatsız etmiş ve yoğun tepkiler üzerine padişah,
               Mahmud Nedim Paşa’yı 1872’de görevden almıştır.

                                                                                                          175
   52   53   54   55   56   57   58   59   60   61   62