Page 27 - FL Kimya 10

KİMYA HER YERDE

Sağlık açısından ise alınan ürünün, son kullanma tarihine kadar insan
sağlığı için tehdit içermediğinin garantisidir. Son kullanma tarihleri geç-
tiği zaman gıdalar, bozularak mikroorganizmaların çoğalmasına neden
olur. Özellikle et ve süt ürünlerinde mikroorganizmalar kolay çoğalabilir.
Son kullanma tarihi geçmiş bu tür gıdalar tüketildiği zaman zehirlenmele-
re neden olabilir. Gıda zehirlenmeleri sonucunda mide bulantısı, kusma,
ishal ve baş ağrısı gibi belirtiler oluşur. Bu nedenle gıdaları satın alırken
ambalajlarındaki üretim ve son tüketim tarihlerine dikkat edilmesi sağlık
ve kalite açısından önemlidir. Ayrıca bu tarihlerin bilinmesi gıdanın sağlık
açısından güvenirliğini arttırır. Tüketici üreticilere daha çok güven duyar.

ç) Koruyucu, Renklendirici ve Yapay Tatlandırıcıların
Kullanımlarının Sağlık Üzerindeki Etkileri
Gıda katkı maddelerinin yarattığı riskler, bazen uzun dönemde ortaya
çıkmakta ve kronik hastalıklara yol açmaktadır. Katkı maddelerinin gıda
endüstrisinde güvenle kullanılabilmeleri için uzun bir inceleme ve değer-
lendirme evresi geçirip sağlık riski yaratmadıkları belirlendikten sonra izin
verilen katkı maddeleri listelerinde yer almaları gerekir.
Gıdalarda kullanılan koruyucu, renklendirici ve yapay tatlandırıcıların
"sıfır toksisite etkisinde" olmaları yani gıda endüstrisinde kullanılan mik-
tarının hiçbir şekilde toksik etki yaratmayacak düzeyde olması önemlidir.
Nitrit ve nitrat tuzları peynir ve et endüstrisinde özellikle etin kırmızı
renginin korunması amacıyla kullanılmaktadır. Son yılllarda nitrit ve nitra-
tın aşırı kullanımının kanserojen nitrozaminleri oluşturduğu şüphesi gide-
rek ağırlık kazanmıştır.
Renk maddeleri gıda endüstrisinde çok yaygın olarak bilinçsizçe kul-
lanılan katkı maddeleridir. Bazı renklendiricilerin çocuklarda iştahsızlık,
bulantı, kusma, karın ağrısı ve alerjik reaksiyonlara sebep olduğu bilin-
mektedir.
Şeker tadı veren yapay tatlandırıcılar, şekere nazaran düşük maliyetli
olduğundan gıda sektöründe kullanımı hızla yaygınlaşan kimyasal mad-
Görsel 4.50: Yapay tadlandırıcı
delerdir. Şekerden çok daha fazla tat veren ve yoğun enerji içeren yapay
tatlandırıcılar sükroz, früktoz, sorbitol, mannitol; az enerji içeren aspar-
tam, sakarin ve siklamat gibi maddelerdir (Görsel 4.50).
Yapay tatlandırıcılar şekerleme, meyveli içecekler, reçel, baklava, süt-
lü tatlılar, helva, sakız, meyveli yoğurt, dondurma, enerji içecekleri, düşük
kalorili besinler, bisküvi, çikolata gibi besin maddelerinin bazılarında kulla-
nılır.
Yapay tatlandırıcılar vücut tarafından şeker gibi kabul edildiği için in-
sülin salgılanmasına yol açabilir, insülin vücutta şeker bulamadığı zaman
kişide hipoglisemi ortaya çıkar. Hipoglisemi açlığa neden olarak daha
fazla yeme ihtiyacı doğurur. Bunun sonucunda da vücutta insülin direnci
meydana gelir.
Enerji veren yapay tatlandırıcı içeren gıdaların aşırı tüketimi, vücutta
yağlanmaya ve kilo artışına neden olur.
Yapay tatlandırıcılar çocuklarda sinir sistemine zarar verebilir. Lenf,
mesane ve kan kanserlerine sebep olan tümörlerde çoğalmalara neden
olabilir.

195