Page 209 - Kimya 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

KİMYA 10

Çalışma No.: 63 Çalışma No.: 65

1. Bir çözücüde uçucu olmayan bir katı çözündüğünde çözel- 1. Saf bir çözücü içerisinde madde çözününce donma noktası dü-
tinin kaynamaya başlama sıcaklığı çözücünün kaynama sı- şer. Dolayısıyla çözeltilerin donma noktası değeri saf çözücüle-
caklığından yüksek olur. Çözeltide çözünmüş madde miktarı rinin donma noktası değerinden daha düşüktür.
arttıkça çözeltinin kaynamaya başlama sıcaklığı da artar. 2. Bir çözeltinin donma noktasındaki düşme miktarı çözeltilerde
çözünen maddenin cinsine değil derişimine bağlıdır. Çözünen
2. Çözeltilerde aynı miktar suda aynı mol sayısında farklı tuzlar maddenin derişimi arttıkça çözeltinin donma noktasındaki düşüş
çözündüğünde kaynama noktası yükselme miktarları aynı miktarı da artar.
olmuştur. Tuzların çözünmesiyle oluşan iyonların türü farklı
da olsa aynı sayıda iyon oluşmuştur. Sonuç olarak kaynama Çalışma No.: 66
noktası yükselmesi, çözünen katının cinsine bağlı değildir.
1. Donma
3. Deney sonuçları incelendiğinde suda 1 mol KBr çözünmesi, Olay Noktası
o
kaynama noktasını 5 C yükseltirken 1 mol MgBr çözünme- Alçalması
2
o
si kaynama noktasını 7,5 C yükseltmiştir. Çözeltide çözünen Limonun portakala göre dondan daha çok √
tuzların mol sayısı aynı olsa da çözünen tuzun ortama vere- etkilenmesi
ceği iyon miktarı arttıkça kaynama noktası yükselme miktarı Tuzlu su içine konulan sebzelerin bir süre sonra
da artar. büzüşmesi
Arabaların motor suyuna antifriz konulması √
Dondurma yapılırken bir miktar tuz kullanılması √
Çalışma No.: 64 Dolaba konulan reçelin şekerlenmesi
2. Olası çözüm önerisi: Doğal antifiriz içeren madde katkıları ile
KAYNAMA NOKTASI YÜKSELMESİKAYNAMA NOKTASI YÜKSELMESİ soğuk bölgelerde zeytin ağacı, narenciye gibi bitkilerin yetişti-
Araç ve Gereçler rilmesi sağlanabilir.
NaCl ve CaCl 2, saf su, termometre, terazi, 500 mL 4 adet beherglas, ispirto ocağı, sacayak
100 g su
100 g su
100 g su
Etkinliğin Amacı: 5 g tuz 100 g su 10 g tuz 20 g tuz 30 g tuz
Kaynama noktası yükselmesinin çözeltideki çözünen madde miktarına ve çözünen maddenin 3. Çözelti
iyon sayısına bağlı olarak değiştiğini gözlemleyebilme.
-5
Etkinlik Basamakları
1. Beherglasın birine 250 mL saf su koyup suyu kaynatınız. Kaynama sıcaklığını aşağıdaki -10
tabloya not ediniz.
2. 0,5 mol, 1 mol ve 1,5 mol NaCl olacak şekilde sodyum klorür tartınız. Tarttığınız sodyum -20
klorürü de ayrı ayrı üç tane beherglasın içine boşaltarak 250 mL sodyum klorür çözeltisi
oluşturunuz.
3. Sırasıyla 0,5 mol, 1 mol ve 1,5 mol NaCl kullanarak oluşturduğunuz çözeltileri kaynatınız, -30
çözeltinin kaynama noktalarını aşağıdaki tabloya yazınız. Donma
4. Aynı işlemleri 0,5 mol, 1 mol ve 1,5 mol CaCl 2 için de tekrarlayınız. noktası
(Na: 23 g/mol, Ca: 40 g/mol, Cl:35 g/mol) Çalışma No.: 67
0,5 mol NaCl= 29 g 0,5 mol CaCl 2= 55 g
1 mol NaCl= 58 g 1 mol CaCl 2= 110 g 1. Radyatörde %50’si damıtılmış su, %50’si antifriz (glikol) olan
1,5 mol NaCl= 87 g 1,5 mol CaCl 2= 65 g bir sıvı karışımı bulunur. Motorun ısınmasıyla oluşacak yüksek
sıcaklığın karışımdaki su moleküllerini hızlı bir şekilde buhar
Tablo 1 Madde Miktarı Kaynama Noktası (ºC) Kaynama Noktası Yükselmesi (ºC)
250 mL saf su 100 hâline geçirmesi beklenir ancak karışımdaki bir diğer madde
0,5 mol NaCl 102,08 2,08 olan glikol molekülleri su moleküllerini tutarak su molekülleri-
1 mol NaCl 104,16 4,16
1,5 mol NaCl 106,24 6,24 nin buhar hâline geçmesini geciktirip karışımın buhar basıncını
düşürür. Bu sayede karışımın kaynama noktasını da yükseltmiş
Tablo 2 Madde Miktarı Kaynama Noktası (ºC) Kaynama Noktası Yükselmesi (ºC)
250 mL saf su 100 olur. Antifriz, donma noktasını düşürdüğü için radyatördeki
0,5 mol CaCl2 103,12 3,12 sıvının kış aylarında donmasını engeller. Sıvı donmadığı için
1 mol CaCl2 106,24 6,24
1,5 mol CaCl2 109,36 9,36 radyatör çatlamaz ve zarar görmez.
2. 1. manometre saf sıvı maddedir çünkü daha çok molekül bu-
1. Kaynama noktası yükselmesini çözünen maddenin türü harlaşmıştır. Bu nedenle buhar basıncı yüksektir.
değil maddenin moleküler ve iyonik şeklinde çözünmesi 2. manometre saf sıvı madde + çözünen maddedir (uçucu
etkilemiştir. Çözündüğünde çözelti içerisindeki tanecik sayısı olmayan) çünkü çözünen madde saf sıvının moleküllerini
(iyon veya molekül) fazla olan maddelerin kaynama noktası tutarak buharlaşmasını engellemiştir. Bu nedenle buhar ba-
daha yüksektir. sıncı 1. manometreye göre düşüktür.
2. Kaynama noktası yükselmesi, çözeltideki çözünen madde
miktarına ve çözünen maddenin tanecik sayısına (iyon veya 3. Tuzlu su içeren göllerdeki suyun buharlaşması daha azdır çün-
molekül) bağlıdır. kü tuz, iyonlarına ayrılarak su moleküllerini daha fazla tutar
3. Şeker (C H O ) moleküler çözünen bir katıdır. Bu nedenle ve su moleküllerinin daha az buharlaşmasını sağlar. Bu neden-
le tuzlu su göllerindeki buhar basıncı düşmesi tatlı su göllerine
6
12
6
NaCl yerine C H O kullanıldığında şeker çözeltisinin kay- göre daha düşüktür.
6
6
12
nama noktası yükselmesi NaCl çözeltisinden daha az olur.
Alüminyum sülfat [Al (SO ) ] iyonik katıdır. Suda iyonlarına
2
4 3
ayrışarak çözünür. Al (SO ) çözeltisinin toplam iyon sayısı Çalışma No.: 68
2
4 3
CaCl çözeltisinin toplam iyon sayısından fazladır. Bu neden-
2
le Al (SO ) çözeltisinin kaynama noktası yükselmesi CaCl 2 1. Saf sudaki moleküller arası çekim kuvveti, tuzlu su
2
4 3
çözeltisinin kaynama noktası yükselmesinden fazla olur. çözeltisindeki tanecikler arası çekim kuvvetinden daha zayıf
olduğu için saf suyun buhar basıncı (P1), tuzlu su çözeltisinin
buhar basıncından (P2) daha büyüktür.
2. Tuz derişimi arttıkça tanecikler arası çekim gücü artacağından
buhar basıncı düşer.
207