Page 17 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | 5.Ünite

ROMAN

bazıları Letâif-i Rivâyat (Söylenegelen Güzel Hikâyeler) serisinde 25 cilt olarak ayrı ayrı zamanlarda
basıldı. Ahmet Mithat, nesrin bütün türlerinde ve akla gelen bütün konularda telif ve tercüme 200
kadar eser sahibidir. Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Henüz On Yedi Yaşında, Paris’te Bir Türk roman;
Açıkbaş, Eyvah, Çengi yahut Daniş Çelebi tiyatro türündeki eserlerinden bazılarıdır.

DİL BİLGİSİ

1. Okuduğunuz metinde geçen “Adam sen de, ödenmeyecek borç mu olur?” cümlesi cevap alma
amacından çok, düşünceyi onaylatma anlamı taşıyan sözde soru cümlesidir. Siz de metinden bu
tür sözde soru cümlelerine örnekler bulunuz.
2. Aşağıdaki parçada bulunan noktalama işaretlerinin parçadaki kullanım amaçlarını açıklayınız.
Lâtife değil! Kız, gerçeği gibi kendisini toplamıştı. Hattâ yataktan bütün bütün çıktı. Gündüzün
elbisesini dahi giydi. Ziklas, iki günde bir kere kızın tebeddül-i hâlini Râkım’a yazar idiyse de “İşte
oğul, size malûmat-ı lâzımeyi verdim. Fakat evime gelir de, kızı ziyaret ederseniz korkarım ki, has-
talığı nükseder.” zeylini hiçbir mektubundan eksik etmezdi.

SIRA SİZDE

Aşağıda Tanzimat Dönemi sanatçılarından Recaizade Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası adlı ro-
manından bir parça verilmiştir. Metni Felâtun Bey ile Râkım Efendi romanından okuduğunuz parça
ile dil ve anlatım yönünden karşılaştırınız.

…Âlem-i sabâvetten âlem-i şebâba intikaal edince beyefendi ibtidâ araba sevdasına düştü.
Ba’dehû alafrangalık illetine giriftâr oldu. Bil-âhare bunlara sâir hevesât da karıştı. Peder paşa
irtihâl etmekle başa bir de mirasyedilik çıkınca türlü sefâhetler, israflar yol aldı. İşte Bey gece gün-
düz bunlara sarf-ı efkâr etmekten -bir sakfın altında bulundukları halde- günde yarım saat olsun
validesini görüp görüşmeğe vakit bulamaz olmuş idi. Yalnız geceleyin yatmağa gider veya sabah-
leyin haremden çıkarken bile Hanımın oturduğu odanın kapısından bakarak -eğer hanımefendi
orada ise- alafranga bir eda ile, “bonsuvar” veya “bon nüi” veyahut “bonjur mer” deyip zavallı
kadından karşılık almağa da lüzum görmeden çekilir giderdi. Periveş Hanım gailesi meydana gel-
dikten sonra Bihruz Bey valide hanıma o kadarcık olsun selâm sabah etmeyi de unuttu. Mahdum
beyin sâir bir çok münasebetsiz ve yakışıksız ahvâline lâhika olan bu muamelesinden dolayı da
valide hanımefendi ona epeyce gücenmiş, kırılmış idi. Bu dargınlık, bu güceniklik hâlinde bile za-
vallı kadın oğlunun keyifsizliği haberini alır almaz yerinden fırladı. On saniye içinde Bihruz Beyin
başı ucunda bulundu. Bihruz Beyin rahatsızlığı kadını vehle-i nazarda fena dehşetlendirdi. Elini
oğlunun alnına götürüp de ateşler gibi yandığını anlayınca derhal hekime adam koşturulmasını
emretti. Hekim gele dursun, bunlar ana oğul şu veçhile konuşmağa başladılar:
-Ne yaptın Bihruz’um, oğlum, niçin hastalandın? Terli terli su mu içtin? Dondurma mı yedin?
Söyle bana bakayım.
-Hayır, madam!...

189