Page 13 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 4.Ünite

Türklerde Ekonomi

Ahilik, zaman içerisinde bir teşkilat olarak ortadan kalkmış olmasına rağmen, bir anlayış ve
ahlâkî değer olarak Türk insanının, özellikle de esnaf ve sanatkârlarımızın iş ve sosyal hayatları
üzerindeki etkisini sürdürmüştür (Şema 4.1).

Ahi; cimrilik kapısını bağlasın, cömertlik kapısını açsın.

Zevk kapısını bağlasın, nefis Hırs ve hevâ kapısını bağla-
terbiyesi yolunu açsın. sın, kanaat kapısını açsın.

Kem (kötü) söylemek kapısını Nefse düşkünlük kapısını bağ-
bağlasın, gönül alma kapısını lasın, gayret ve hürmet kapıla-
açsın. rını açsın.

Yalan kapısını bağlasın, doğ- Haksızlıktan ümit kapısını
ruluk kapısını açsın. bağlasın, hak kapısını açsın.

Şema 4.1: Ahilikte yedi kapı

Günümüzde esnafların sosyal çevreye, genel ahlâka, iş yerlerinde çalışanlarına ve ülke so-
runlarına olan yaklaşımları Ahilik geleneğinin yansıması olarak karşımıza çıkmaktadır. Ahlakla
sanatın, konukseverlikle yardımseverliğin uyumlu bir sentezini sunan Ahilik Teşkilatı’nın etik
uygulamaları günümüzün evrensel değerlerinden farklı değildir. Ahilik etiğine göre esnafın alnı
ve eli açık olmalı, esnaf yalan söylemekten ve haram yemekten uzak durmalı, müşterisine ayıplı
mal vermemeli ve müşterisini aldatmamalıdır.

SIRA SİZDE

Ebu Hanife’nin Ticaretteki Dürüstlüğü
Büyük bir ilim adamı olan Ebu Hanife aynı zamanda kumaş ticaretiyle uğraşan
esnaftır. Bir akşamüstü dükkânına iki müşteri gelir. Kumaş toplarından birini beğen-
diklerini fakat kumaşları ancak sabah alabileceklerini, parasını da sabah ödeyeceklerini
söyleyerek oradan ayrılırlar. Sabah olunca dükkâna erkenden gelen başka bir müşteri
tezgâhın üzerindeki kumaşı beğenir ve almak ister. Ebu Hanife: “Bu kumaş satıldı. Siz
başka bir kumaşa bakın.” diyerek adamın isteğini geri çevirir. Ancak adam o kumaşa iki
kat para vererek almak istediğini söyler. Ebu Hanife, tekrar: “Bu kumaş satıldı.” diyerek
teklifi reddeder. Müşteri ısrarcıdır ve bu defa kumaş için değerinin üç katı para teklif
eder. Bunun üzerine Ebu Hanife: “İsterseniz değerinin yüz katını verin yine de bu kumaşı
size veremem. Çünkü ben bu kumaşı başka müşteriye sattım, sözümden dönemem.” di-
yerek adamın isteğini geri çevirir.
Cumhuriyet Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 18, sayı: 2, s. 260

Ebu Hanife’nin davranışını dikkate alarak Ahilerin ticaretteki ahlak anlayışı hak-
kında neler söyleyebilirsiniz?

.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

141