Page 74 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12

3. ÜNİTE

İngiltere’de 1851 yılında gerçekleştirilen Büyük Dünya
Sergisi’nde teşhir edilen eserler fazla süslü, duygusal ve
kaba fabrikasyon ürünlerinden örneklerdir. Buna karşı ilk
tepki arts and crafts hareketine mensup William Morris ile
arkadaşlarından gelmiştir. W. Morris, sanatçının yeniden
zanaatçı hüviyetine girmeden makineleşme ve iş bölümü
gibi Endüstri Çağı’nın kötülükleriyle mücadele edemeye-
ceği fikrini öne sürmüştür. Çevresindeki sanatçı grubuyla
yeni hayat düzeni için yeni biçimler arayarak yeni sanat
hareketlerinin öncüsü olmuştur. Londra’da o çağda Palla-
dio etkisiyle stukolu evler yapılırken W. Morris Mimar
Philip Webb’e (Filip Vep) kendisi için “Red House”u ısmarla-
mıştır (Görsel 3.46). Bu bina tuğla, ahşap ve çini
Görsel 3.46: Red House, Webb, 1859, İngiltere kullanılarak millî üslupta ve el işçiliğinden yararlanılarak
yapılmıştır. Böylece bu özel ev fonksiyonel ve doğaya
uygun olarak yenilenmiş; temel biçimi, iyi malzemesi ve
itinalı işçiliğiyle yeni bir İngiliz evi tipi oluşturulmuştur
(Görsel 3.47). Bundan sonraki sayfiye evleri doğaya
uygun inşa edilmeye başlanmıştır.

Morris’in tasarım uygulamaları Red House ile başlamıştır.
Bu projeyle birlikte Morris&Co. mobilya parçaları, doğal
boyanmış giysi, desenli çiniler gibi üretimlerle 1861’de
hayata geçmiştir. Morris duvar kâğıdı motiflerinde doğaya
ve el işçiliğine dönüşü savunmuştur (Görsel 3.48). Kendi
evinin tasarımında revaçta olan tarihî görkemi benimse-
mektense geleneksel İngiliz mimarisinin yöresel unsurlarını
yeğlemiştir. Morris’in düşüncelerinin 20. yüzyılın ilk
Görsel 3.47: Red House’nin Görsel 3.48: Tekstil tasarımı, dönemindeki Alman mimarisi ve modernizmin gelişimi
içinden bir görünüm Morris, 1883 üzerinde etkisi olmuştur.
İngiliz mimar, tasarımcı ve sosyal reformcu Arthur Heygate Mackmurdo (Artur Higet Makmurdo) (1851-1942),
Londra'da otel ve özel evler inşa etmiştir. Mackmurdo'nun bazı mimari eserleri İtalyan etkisi göstermesine rağmen çok
sayıda özgün eseri onu modern hareketin öncüsü yapmıştır. 1880'lerin başında art nouveauyu ön plana çıkaran, genellikle
bitki formlarıyla karakterize olan tekstil, halı, duvar kâğıdı ve metal işlerini tasarlamıştır. William Morris'in öğretilerine
dayanan sanatçıların oluşturduğu “Yüzyıl Loncası’nı” kurmuştur (1882). Ticari olarak daha kârlı olan mobilya ve
dekoratif aksesuarlar üretmiştir. Tasarımlarında doğal bitki formlarını, stilize edilmiş taç yaprakları ve hafifçe kıvrılan
dal motiflerini geometrik bir yüzey üzerinde tekrarlamıştır. Mackmurdo, tasarım anlayışıyla Morris’e yakın olmasına
karşın daha canlı renkler kullanmıştır (Görsel 3.49). Mobilya tasarımlarındaki yılankavi çizgileriyle art nouveaunun
tarzını yansıtmıştır (Görsel 3.50). 1883’te Mackmurdo, Wren’s City Churches (Vrenz Siti Çörcz, Wren’in Kent Kiliseleri)
adlı kitabının kapağında ilk kez ince uzun eğriler kullanmıştır (Görsel 3.51).

Görsel 3.49: Çiçek Deseni, Mackmurdo, Görsel 3.50: Sandalye, Mackmurdo, Görsel 3.51: Wren'in Şehir Kiliseleri, Mackmurdo,
1881, Özel Koleksiyon 1882, Victoria and Albert Müzesi, Londra 1883, Victoria and Albert Müzesi, Londra

71