Page 87 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12

ERKEN 20. YY ÇAĞDAŞ SANAT AKIMLARI

Braque da aynı tarihten itibaren “papier colle” olarak adlandırılan ve kesik
kağıt parçalarının resim yüzeyine yapıştırılmasıyla elde edilen kendine özgü
bir kolaj tekniği kullanmaya başlamıştır (Görsel 3.95, 3.96). Esas olarak
kolajı rahatsız olduğu dönemde Henri Matisse’nin makaslı resimleri ile
gerçekleştirdiği söylenebilir.

Kolajın 20. yüzyılın en önemli sanat tekniklerinden biri hâline gelmesi
gazete, afiş, kartpostal gibi kitle kültürüne özgü basılı malzemenin bu çağda
yaygınlık kazanmasıyla ilgilidir. Picasso da Braque da bu dönem yapıtlarında
yaşadıkları zamanların siyasi ve kültürel gelişmelerine ilişkin ipuçları veren
gazete küpürleri ve reklam imgeleri kullanmış, ilgilerinin sadece biçimsel
kaygılarla sınırlı olmadığının ipuçlarını vermişlerdir.

Kübizm özünde resimsel bir akım olmasına karşın heykel sanatçıları arasında
da taraftar bulmuştur. Heykel kısmında kübist resimdeki iki gelişim özellikle
önem taşımaktadır. Bunlardan ilki kütle ve boşluğun birleşmesi diğeri ise
kolaj tekniğidir. Sanat eğitimi görmek için geldiği Paris'te Güzel Sanatlar
Okulundaki eğitimini fazlasıyla akademik bulup terk eden, bunun yerine
Louvre'deki antik heykellerle kendini eğiten Rus asıllı Amerikalı Heykeltıraş
Aleksander Archipenko’nun (Aleksandır Okipenkov) (1887-1964) özellikle
Mısır sanatına duyduğu ilgi onu kübizme yaklaştıran başlıca etkenler arasın-
dadır. 1912 yılından itibaren heykellerinde atık malzemeler kullanmaya Görsel 3.95: La Mandolina, Braque,
başlayan Archipenko'nun özellikle erken dönem yapıtlarında Picasso'nun 1917, Basel Sanat Müzesi, İsviçre
gündelik malzemelerle gerçekleştirdiği asamblajvari heykellerinin etkisi
sezilebilir (Görsel 3.97). Archipenko, figürün çeşitli görüşlerini aynı anda
göstermek için iç içe geçmiş ve çakışan heykel boşlukları kullanarak bir
kübist heykelci formunu geliştirmiştir. Gondolcu gibi eserleri kadın formunun
sürekli araştırılmasını ve uzayla ilişkisini ortaya koymaktadır (Görsel 3.98).
Yine bir diğer kübist heykeltıraş da kübist üslubu heykele uyarlayan ilk
Fransız sanatçılardan biri olan Henri Laurens’tir (Henri Lovrens)
(1885-1954). Laurens ahşap ve metal kullandığı renkli heykelleriyle üç
boyutlu bir kübizm benimsemiş, heykelsi kübist resimlere resimsel kübist
heykellerle karşılık vermiştir (Görsel 3.99).

Kübizm I. Dünya Savaşı ile yoğun enerjisini yitirmeye başlamış, birçok
sanatçının askere gitmesi ile birlikte akımla ilgili artık eski heyecandan eser
kalmamıştır. Kübizmin deneysel evresi sona ermiş olsa da etkisi her zamankin-
den daha yoğun bir şekilde hissedilmeye başlamıştır. Geometrik soyutlamacı
yaklaşımlar kübizmin temelleri üzerinde gelişerek modern sanat dilinin başlıca
biçimsel ifadesi olmuştur. Kübizm akımının önde gelen temsilcileri; Pablo Görsel 3.96: Mandolin, Braque,
Picasso, Juan Gris (Huan Gris) , Fernand Léger, Georges Braque’dir. 1914, Ulmer Müzesi, Almanya

Görsel 3.97: Gitar (üç boyutlu ilk versiyon), Görsel 3.98: Gondolcu, Archipenko, Görsel 3.99: Genç kız, Laurens,
Picasso, 1912, Picasso Müzesi, Paris 1914, Özel Koleksiyon 1920, Özel Koleksiyon

84