Page 108 - ESTETİK 11

OKUMA PARÇASI

Modernitenin yoksullaştırdığı sanat, şimdi postmodernitede yeni açılımlarla moderni-
tenin tek boyutluluğunu aşar ve zenginleşir. Örneğin resmi, başlangıçta yapıştırılmış
kâğıt ya da kullanılmış gündelik eşya parçalarından, endüstri artıklarından meydana
gelen yapıtlar olarak anlayan, başını Rauschenberg ve Duchamp’ın çektiği “pop-art”;
yine gündelik izlenimleri geometrileştiren “op-art (optical art)” (Görsel 6.8); sanatı
“gerçekliğe katılma” diye anlayan “happening”; bir tür dışa vurumculuk (expressio-
nism) olarak anlaşılan, sert ve sürekli fırça darbeleriyle boyayı tuvalin üstüne gelişi
güzel akıtarak resmi tesadüfi biçimler olarak yorumlayan ve J. Pollock’ın (Görsel 6.9)
öncülük ettiği “action painting (ekşın peytin)”. Bugün de yaşayan bu sanat anlayışları
birbirlerinden farklıdırlar ama onların ortak bir niteliği vardır. Bu da onların nedensel-
liğe dayalı mekanist bir dünya anlayışına karşı insanı, insan bilincini, insanın özgür ve
yaratıcı benini savunmalarıdır. Bilinç, özgür yaratma ve yenilik demektir. Yenilik, şim-
di sanat için bir fetiştir. Sanatın amacı, yapay bir nedensel ve mekanist dünyayı ifade
etmek değildir, tersine yeni bilinç aksiyonlarını dışa vurmak, özgür olarak yaratmaktır.
Bu nedenle bütün bu etkinlikleriyle postmodern sanat da devrimcidir, avangarttır.

(İsmail Tunalı, Felsefenin Işığında Modern Resim, s. 214)

Görsel 6.8: Dördün, Victor Vasarely [Viktor Görsel 6.9: J. Pollock resim yaparken
Vazareliy (1908-1997)], 1979, Özel Koleksiyon

Toplumdan ve hayattan uzak sanat anlayışına karşılık sanatın hayatın içinde olması
gerektiğini savunan çağdaş sanatçılar; ağırlıklı olarak bu yüzyılın temel sorunları olan
savaşlar, insan hakkı ihlalleri, açlık, salgın hastalıklar, yoksulluk, küresel ısınma, çev-
re kirliliği, teknoloji-insan ilişkisi, bağımlılıklar (medya, internet, alkol, ilaç vb.) gibi
konularla ilgilenmiştir. Bunun sonucunda kavramsal sanat, gösteri sanatı, arazi sanatı,
yerleştirme, yoksul sanat ve video sanatı gibi estetik kaygıdan ziyade düşünceye önem
veren yeni ve sıra dışı uygulamalar ortaya çıkmıştır.

106