Page 64 - MÜZİK KÜLTÜRÜ

TÜRK MÜZİK KÜLTÜRÜ

Günlük hayatı konu alan şarkıların sadece halk tarafından değil müziği bir iş olarak
yapan ozanlar tarafından da söylendiği düşünülmektedir. Ozanlar Türk hayatına ilişkin her
şeyi türkülerinde dile getirmişlerdir.
e) Ağıtlar: Ölümden duyulan acıyı belirten, ölenin ardından iyi niyetleri dile getiren
ağıtlar söylenirdi.
Kırgız ve Kazaklarda devam eden yuğ törenlerinde kadınların söyledikleri ağıtlara,
erkekler alçak ses tonuyla eşlik ederdi. Bu ezgilerin Hunlara kadar uzandığı düşünülmekte,
Hun kamlarının da çoğu zaman ağıt söyledikleri bilinmektedir.
Ağıt yakma pek çok Türk destanında da işlenmiştir. Çünkü bu olgu binlerce yıldır Türk
kültürünün bir parçası olmuştur.
Yuğ törenlerinde ağıt yakma işini yapan kadınlar vardı ve onlara yugçı-sıgıtçı deni-
lirdi. Bu durum Anadolu’da hâlâ devam etmektedir. Bugüne kadar gelmiş Türk destanların-
dan anlaşıldığı üzere yuğ törenlerinde sadece kadınlar değil ozanlar da ağıt yakmaktadır.

2. Hunlarda Çalgılar
Türklerin çalgılarını savaş zamanında ve herhangi bir yola çıktıklarında yanlarına
aldıkları ve ibadet sırasında kullandıkları çeşitli kaynaklarda belirtilmiştir.
Türk halk müziği, Türk sanat müziği, Türk askerî ve dînî müziğinde kullanılan çalgı-
ların ilk şekli Hunlar döneminde biçimlenmiştir. Vurmalı, telli, yaylı ve üflemeli birçok çalgı
Hun müziğinde kullanılmıştır.

Davul: Hunlarda çalgı denildiğinde ilk olarak davul akla gelir. Eski Türklerde kopur-
ge, küvrüğ, tuğ isimleri verilen davul, simgesel anlamıyla da Hun kültürü için ayrı bir yere
sahiptir. Davul Hunlarda devletin varlık, bağımsızlık ve egemenlik sembollerinden biri olup
aynı zamanda askerî müzik topluluklarını oluşturan Tuğ Takımının baş çalgısı hâline gelmiş-
tir.
Davulların kasnakları, kayın ve sedir ağacı gibi Türk mitolojisinde önemli yeri olan
ağaçlardan seçilirdi. Davulun yapımında kullanılan ağaçlar gibi deri ve boynuzlar da kutsal
nitelikte idi. Hunlara ait kurganlardan çıkarılan eşyalar arasında bulunan davulun sığır boy-
nuzundan yapılmış olması da bu hayvanın kutsal sayıldığını göstermektedir.
Davul ve bayrak eski Türklerde orduda haberleşme, sevk ve idare aracı olarak da
kullanılmış ve uzun bir süre önemini korumuştur. Hücum, baskın, geri çekilme, toplanma,
tehlikeyi haber verme gibi durumlar davulla farklı ritimlerde yapılmıştır (Görsel 4.17). Hun
ordusunda davul ve bayrak sayısı birliklerin sayısı kadardı. Her birliğe bir davul ve bayrak
veriliyordu. Düşman ordularının aldatılması için davul ve bayrak sayısı arttırıldı.

Görsel 4.17: Hunlarda davul

62