Page 66 - MÜZİK KÜLTÜRÜ

TÜRK MÜZİK KÜLTÜRÜ

Hun Arpı-Hun Çengi: Kullanım alanı kopuz ve boru ka-
dar yaygın olmasa da Hunlarda arp kullanımı önem teşkil et-
mektedir (Görsel 4.21). İnsanlık tarihiyle birlikte gelişen bir çal-
gı olan arp; Batı dünyasında Mısır, Mezopotamya ve Eski Yunan
menşeli bir çalgı olarak kabul edilmiştir.
Türk tarihiyle ilgili araştırmaların birkaçında Altaylar’da
bulunan Hunlara ait kurganlarda, buzlar arasında bozulmadan
günümüze gelen çeşitli malzemeler arasında arp benzeri bir
müzik aletine ait parçaların olduğuna işaret edilmiştir.

Görsel 4.21: Hun arpı
Hun hakanlarının saraylarında yapılan müzik, müzisyenliği iş olarak yapan kişiler
tarafından yapılırken halk kendi içinde müziğini yapmıştır. Türk müziğinde sanat müziği ve
halk müziği bu dönemde şekillenmiştir.
Araştırmalara göre Türk müziğinin çeşitli alanları Hunlara dayandırılmıştır. Buna
göre Türk halk müziği Hunlardan beri Türk müziğinin temelidir. Bununla beraber Hunlardan
beri askerî Türk müziği geleneği gelişerek daha sonra mehter boyutuna gelmiştir. Hunlar
zamanından beri kamların müziği dinî Türk müziğinin temelini oluşturmuştur.
Günümüze kadar gelebilmiş ve kayıtlarda yer almış Hun çalgıları incelendiğinde coş-
kun ve dinamik melodileri çalabilecek olan davul, kös, zil gibi vurmalı çalgıların başta geldiği
görülür (Görsel 4.22).

Görsel 4.22: Hunlara ait kızıl mağarası duvar resimleri
3. Göktürklerde Müzik
Göktürklerin devlet ve toplum yapısıyla kültür ve sanat özellikleri Hunların devamı
niteliğindedir. Bu durumda müzik kültürleri de benzer özellikler gösterir. Buna bağlı olarak
müzik, gerek biçim gerekse tür bakımından gelişmiş ve çeşitlenmiştir.
Kervan yolları ve ticaret merkezleri üzerinde bulunan Göktürkler; bulundukları ko-
num nedeniyle değişik kültürlerle bir arada yaşamış, bunlarla kültür alışverişinde bulun-
muşlardır. Bu durum, Göktürklerde sadece eğlence ve festivallerin vazgeçilmez bir parçası
olan müzik türünün değil tuğ müziği, dinî müzik, ozan müziğinin de gelişmesine önemli
katkıda bulunmuştur.
Tuğ Takımının gök ayinlerinde ve başka merasimlerde çaldığı bilinmektedir. Bu ör-
nek, askerî müziğin Türklerde dinle ne denli iç içe olduğunu gösterir.

64