Page 153 - TÜRK VE BATI MÜZİĞİ TARİHİ 12

11. ÜNİTE

Safiyuddin Abdülmümin Urmevi (?-1294)
Bağdat’ta doğan Safiyuddin Abdülmümin Urmevi, Türk ve Müslüman
müzik adamıdır (Görsel 159). İyi bir ut icracısı olduğu bilinen Urmevi, özel-
likle müzik teorileri ve icrası konusunda devrinin en üstün müzik adamı
kabul edilmiştir. Ses fiziği âlimi olan Urmevi, Türk müziği ses sistemi ile
ilgili önemli çalışmalar yapmıştır. Ayrıca Türk müziği makamlarının insan
psikolojisi üzerindeki etkilerini de incelemiştir. Yaşadığı dönemde müziği
bilimsel ve klasik kalıplara koyarak Türk-İslam müziğinin doğmasına katkı
sağlamıştır.
Başlıca Eserleri: Kitabü’l Edvar, Şerefiyye.

Görsel 159: Safiyuddin Abdülmümin Sultan Veled [Bahaeddin Sultan Veled (1226-1312)]
Urmevi
Karaman’da doğan Sultan Veled, Mevlâna Celalettin Rumi’nin oğludur
(Görsel 160). Babasının müziğe verdiği önem sayesinde o dönemin müzik
adamlarından ders alarak yetişmiş ve rebap çalmayı öğrenmiştir. Özünü
Mevlâna Celalettin Rumi’nin düşüncelerinden alan Mevlevilik geleneğinin
kurumsallaşmasını sağlamış, Mevleviliğin usul ve kurallarını düzenlemiştir.
Eserlerinde tasavvuf, ahlak vb. konuları didaktik bir üslupla işleyen Sultan
Veled, bazı şiirlerinde Türkçe kelimeler kullanmaya özen göstermiştir.
“Şem-i rûhuna cismimi pervâne düşürdüm.” diye başlayan eserin söz-
leri Sultan Veled tarafından yazılmıştır (Görsel 161). “Sultan Veled Devri”
adı verilen acem makamındaki peşrev ile üç haneli yürük semai usulünde
bestelenen ırak makamı saz semaisinin de Sultan Veled’e ait olduğu düşü-
nülmektedir.

Başlıca Eserleri: Divan, İbtidanâme, Rebabnâme, İntihânâme, Ma’arif.
SEGAH NİYAZ MUKABELE ŞEMİ RUHUNA CİSMİMİ PERVANE DÜŞÜRDÜM
Görsel 160: Sultan Veled

SEGÂH NİYAZ MUKABELE
Şem-i Ruhuna Cismimi Pervane Düşürdüm

Devrirevan Güfte: Sultan Veled

5 8 14 Ï Ï Ï Ï r Ï Ï Ï Ï . Ï Ï Ï Ï
Ï Ï
& 5 8 J Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï . Ï ä
Ï
J
ŞEM İ RU HU NA CİS Mİ Mİ PER VÂ
EV RÂ KI Dİ Lİ Â TE Şİ SÛ ZÂ
3 5 8 Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï
Ï . Ï
& 5 J Ï Ï J Ï Ï Ï Ï Ï Ï . Ï Ï Ï Ï . .

VÂ NE DÜ ŞÜR DÜM
ZÂ NE DÜ ŞÜR DÜM

5 5 8 Ï
Ï Ï
r
Ï
& 5 . . Ï J Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï . Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï . Ï ä
Ï
J
BİR KAT RE İ KEN KEN Dİ Mİ UM MA
TAK RİR E DE MEM DER Dİ DE RÛ NUM
7 5 8 Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï
Ï . Ï
& 5 J Ï Ï J Ï Ï Ï Ï Ï Ï . Ï Ï Ï Ï . .

MA NE DÜ ŞÜR DÜM
NUM E LE MİM VAR

Görsel 161: Güftesini Sultan Veled’in yazdığı eserin bir bölümü

152 TÜRK MÜZİĞİNDE DÖNEMLER