Page 22 - ÇALGI EĞİTİMİ NEY 9

Çalgı Eğitimi Ney

DERS DIŞI ÇALIŞMA

Mevlevilik ve Mevlevihaneler hakkında araştırma yapınız.

MEVLEVİLİK İLE İLGİLİ ÖNEMLİ KAVRAM VE TERİMLER

Hazret: Yüce kabul edilen varlık veya kişilerin isminin başına saygı ve övgü be-
lirtmek amacıyla getirilen unvandır. “Hz.” şeklinde kısaltılarak yazılır.

Mevlâ: Arapçada “Mevlâ”, Türkçede “efendi, sahip” anlamlarına gelen bir kelime-
dir. Saygı belirtmek amacıyla hem Allah (C.C.) hem peygamberler hem de âlimler
hem dinî önderler için kullanılabilir.

Mevlânâ: “Mevla” kelimesinin sonuna eklenen ve “bizim” anlamına gelen “nâ” eki
ile birleşerek oluşan “Mevlânâ” Allah (C.C.) için söylendiğinde “Rabbimiz, sahibi-
miz”; insanlar için söylendiği zaman ise “dostumuz” veya “efendimiz” anlamına
gelir.

MevlevÎ: Hz. Mevlânâ’nın tasavvuf düşüncesini benimseyen ve ona bağlanan
kişilere de “MevlevΔ denir. MevlevÎlik sadece bir tarikat değil; aynı zamanda bir
sevgi, aşk ve kültür hareketidir. Hz. Mevlânâ, hiçbir zaman yeni bir tarikat kurmak
ve bu tarikatın önderi olmak amacını gütmemiştir. Ancak ölümünden sonra onun
düşünce ve öğretileri oğlu Sultan Veled ve Ulu Arif Çelebi gibi yakınları tarafından
sistemleştirilerek tarikatlaştırılmıştır. Mevlânâ, tasavvufa yeni bir anlayış getirmiş;
şiir, gazel ve musikiyle insanları maneviyat âlemine çekmiştir. MesnevÎ’nin ilk on
sekiz beytinde ney ile “insan-ı kâmil” (birtakım aşamalardan geçerek olgunlaş-
mış insan) karşılaştırılmış, ruhsal olgunluğa ulaşan insan ney aracılığıyla tasvir
edilmiştir.

Mevlevî Ayin-i Şerifi: Güfteleri ilhamını tasavvuf felsefesinden alan Hz. Mevlânâ’nın
“MesnevΔ veya “Divan-ı Kebir” adlı eserlerinden seçilen ve ayin esnasında okun-
mak için bestelenen eserlere “MevlevÎ Ayin-i Şerifi” denir. MevlevÎ ayinleri, tüm
güzellik ve incelikleri ile Türk musikisinin ölmez şaheserleridir (Görsel 1.17).

Görsel 1.17: Mevlevi Ayini

20