Page 192 - TİYATRO TARİHİ 9

10.2. JAPON KÜLTÜRÜNDE TİYATRO
Budizm etkisi MS VI. yüzyılda Çin ve Hindistan üzerinden Japonya’ya ulaşmıştır. Böylelikle Budizm ve Hint
kültürüyle ilişkili, sanat ve zanaata dayalı pek çok kültür unsuru da Japonya’ya gelmiştir. Bu dönemde Japonya’da
shogun adı verilen ve askerî diktatörlük sistemiyle babadan oğula geçen bir iktidar anlayışı sürdürülmüştür.
Amerika 1867’de Japonya’ya müdahale ederek shogun diktatörlüğünü yıkmıştır. Shogun askerî yönetimi
altındayken Japonya’da çok sıkı bir toplumsal hiyerarşi kurulmuştur. Bu toplumsal hiyerarşi, Japon toplumunu
en üstten en aşağı katmana doğru sınıflara ayırmıştır. Sınıfların en başında samuraylar (savaşçı sınıfı); altında
ise sanatçılar, zanaatkârlar ve çiftçiler yer almıştır. Zamanla her bir sınıfın kendi davranış kalıpları ve giyim
alışkanlıkları oluşmuştur.

= BİLGİ KUTUSU

Günümüzde konuşulan Japonca, MS 1603-1868 yılları arasında Edo Dönemi’nde gelişmiştir. Dünyanın en
zor öğrenilen dillerinden biri olan Japoncanın yazılışında Çince karakterlerin kullanıldığı Kanji alfabesi,
fonetik bir Japon alfabesi olan Hiragana ve yabancı kelimeleri yazmak için kullanılan fonetik özellikteki
Katakana alfabesi kullanılır. Japonlar, Katakana alfabesinin kullanılmasıyla Batı kültürlerini daha hızlı
benimsemeye başlamıştır.

10.2.1. Japon Kültüründeki Tiyatro Formları

Resmî bir yaşam tarzı olan Japonlar, sınıfsal farklılıklarını belli eden kalıp ve alışkanlıklarını günlük yaşamlarında
itinayla uygulamıştır. Japon tiyatrosuna ilişkin tüm tiyatral formlar da bu gündelik yaşam davranışlarını
yansıtmıştır. Bu nedenle Japon kültüründe çok çeşitli tiyatro formları ortaya çıkmıştır.

10.2.1.1. Noh
Noh, Japon toplumunun içinde bulunduğu politik ve kültürel bağlama uygun olarak doğmuş bir geleneksel
tiyatro formudur (Görsel 10.11). Bu tiyatro formu, duygusal bir durum üzerine kurulu ve trajik bir ruh hâli uyan-
dıran müzikal dans tiyatrosudur. Oyun metinleri şiir ve düzyazı şeklinde karışık yazılmaktadır. MS 1300-1500’ler
arasında bugünkü yapısını bulmuştur. Noh tiyatrosunu besleyen felsefe Zen Budizmi’dir. Bu felsefe dünyevi
hayatta hiçbir şeyin kalıcı olmadığını, bireysel arzu ve istekleri yenmeyi, dünya ile bir bütün içinde yaşamayı
savunur.

š Görsel 10.11: Noh oyunundan bir sahne

Noh gösterimleri yeniliğe kapalıdır. Noh tiyatrosunun geleneksel gösterim kalıplarında mükemmelliğe erişmek
amaçlanmıştır. Bu nedenle yüzyıllardır aslına uygun şekilde kuşaktan kuşağa aktarılmaktadır. Ağırbaşlı ve
törensel havası açısından Antik Yunan tiyatrosundaki tragedya formuna çok benzetilmektedir.

190 10. ÜNİTE