Page 47 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

SOSYOLOJİ

KONU TOPLUMSAL DEĞİŞME VE TOPLUMSAL DEĞİŞMEYİ ETKİLEYEN
ÖZETİ FAKTÖRLER
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

TOPLUMSAL DEĞİŞME

Toplumsal değişme, toplumsal yapıda ve bu yapının işleyişinde ortaya çıkan farklılaşmalardır. Toplumsal değişme; dav-
ranış kalıplarında, toplumsal kurumların yapısında, kültürel sembollerde, ilişki, değer ve normlarda açığa çıkar. Bir top-
lumdaki aile, ekonomi, din, siyaset, eğitim gibi kurumlar ve bunların birbirine bağlı işleyişi, o toplumun ana unsurudur.
Dolayısıyla büyük ve köklü değişimler asıl olarak ekonomi, siyaset, din gibi kurumlarda meydana gelen değişikliklerin
etkisiyle gerçekleşir. Toplumsal kurumlarda ortaya çıkan herhangi bir değişim; insan ilişkilerini, hayat tarzlarını, değer ve
ideolojileri etkiler.
Toplumsal değişim, hemen her toplumda farklı düzeylerde ve genellikle uzun vadede gerçekleşir. Çoğu zaman tek bir
değişiklik bile yıllar hatta yüzyıllar alabilir. Dolayısıyla bir toplumsal değişimin gözlemlenmesi, geçen zamana bağlıdır.
Uzun zamana yayılan değişimlerin gözlemlenmesi daha zordur. Bunun yanında doğal afetlerin sebep olduğu değişimler
dışındaki tüm toplumsal değişimler, bireylerin irade ve faaliyetlerinin bir sonucudur.
Değişim geniş kitlelerin iradesiyle aşağıdan yukarıya doğru gerçekleşebildiği gibi bir liderin iradesiyle yukarıdan aşağıya
doğru da gerçekleşebilir. Toplumsal değişimler, toplumu ilerletme potansiyeli taşıması bakımından olumlu bir durum olarak
kabul edilirken mevcut yapıdaki alışkanlık, kural, ilke ya da ilişki biçimlerini zayıflatması gibi nedenlerle olumsuz olarak da
kabul edilebilir.

TOPLUMSAL DEĞİŞMENİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
• Toplumsal değişme süreklidir. Ortaya çıkışından bugüne kadar değişmeden kalan hiçbir toplum yoktur.
• Toplumsal değişmenin unsurları kimi zaman planlı kimi zaman tesadüfidir. Örneğin nüfus artışı veya azalması tesadüfi
olabileceği gibi planlı da olabilir.
• Bazı toplumsal değişim unsurları kısa süreli olurken bazıları nispeten daha uzun sürelidir. Örneğin moda kısa süreliyken
üretim ilişkilerindeki değişim uzun sürelidir.
• Toplumsal değişim unsurları hem olumlu hem olumsuz sonuçlara yol açabilir. Örneğin otomobilin icadı ulaşımı daha
konforlu hâle getirirken otomobillerin genellikle fosil yakıtlarla çalışması çevre kirliliğine sebep olmaktadır.

SOSYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 47