Page 180 - Öğretim Programı Okuryazarlığı Öğretmen Rehber Kitabı

Öğretim Programı Okuryazarlığı EK 3: Tarih 9 (9.1.3.- Çözümleme) Ders Planı Örneği

Süre: 15 dk.
Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Tarifi yapılamayan, ama yaşanan şeylerden olduğunu söyleyebileceğimiz zaman, insanın toplumsal bir varlık olarak
dünyada varoluşunun olmazsa olmaz boyutudur. İnsan dünyada zamansal olarak vardır; zaman, hayatı, davranışla-
rı, hareketleri, devamlılığı, durağanlıkları, dinamizmleri, süreçleri, etkileşimleri ve olayları ifade eder; hayat yoksa
zaman da yoktur. (...)
İnsan hayatı, doğumundan ölümüne kadar zaman içinde gerçeklik bulur; insanın ailede dünyaya gelmesi, toplum-
sallaşması, olayların içinde yer alması, üzülmesi, sevinmesi, etkileşimlere girmesi hep zamanla ilgilidir ve dolayısıy-
la zamanla izah edilebilir. Esasen toplum, kendi ürettiği zamanla yaşar ve kendi zamanı içinde var olur. Zamanı çıka-
rıp alın, toplumsal yaşam diye bir şey kalmaz. Bu ve benzeri hususlara ek olarak bazı bilinen sosyologların toplumsal
zamanla ilgilenmeleri ve bunun yanı sıra sanayi ve teknolojinin bugünkü geldiği noktada insanların, toplumların,
4-DERİNLEŞTİRME devletlerin, çeşitli sosyal kurum ve kuruluşların, kitle iletişim araçlarının zamanla muhtelif biçimlerde ilgili olmaları,

zaman stratejileri, zaman skalaları, zaman yönetimi gibi noktalarda zamanla karşılaşmaları, zaman politikaları üret-
meleri, zaman konusunda sosyolojik araştırmalar yapmanın önemini ortaya koymaktadır. (...)
Ejder Okumuş, Zaman Sosyolojisi: Bir Giriş Denemesi, s. 121 (Kısaltılmıştır.)*
1. Zamanı düzenlemek bir zorunluluk mudur? Açıklayınız.

Kaynak okumayı öğrenir. Kronoloji içeren tarihsel verileri ve kaynakları yorumlar ve çıkarımlar yapar.
2. Yazarın “Toplum, kendi ürettiği zamanla yaşar ve kendi zamanı içinde var olur.” görüşü ile ilgili neler söyle-
yebilirsiniz?

Metinde verilen konuyu analiz eder, geçmiş, bugün ve gelecek arasında ayrım yapar. Yazarın metinde verdiği ana
düşünceyi irdeler.
3. İnsanların gündelik hayattaki zaman algısını belirleyen faktörler nelerdir?

Zamanı anlama ve anlamlandırmaya, zaman ile ilgili konu ya da durumu yorumlamaya çalışır.

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 19
Süre: 15 dk.
1. ÜNİTE> Tarih ve Zaman Kazanım 9.1.3: Zamanı anlama ve anlamlandırmaya yönelik farklı yaklaşımları analiz eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Öğrencilerin aşağıda verilen linkte bulunan beceri temelli kitabın kazanım temelli etkinlikleri yapmalarını sağ-
Etkinlik İsmi
YAŞAM VE ZAMAN
20 dk
layınız. https://ogmmateryal.eba.gov.tr/beceri-temelli-kazanim?kod=tarih&s=6&d=55&u=280&k=989
Bireysel
Yerleşik ve göçebe toplumlarda zamanın belirlenmesini etkileyen faktörleri değerlendirebilme
Amacı
Yönerge 1 Aşağıdaki metinleri ve görselleri birlikte değerlendirerek soruları cevaplayınız.
MISIR’DA ZAMAN
Mısır köylüleri ve devleti için hayatta kal-
mak Nil’ e ve onun yıllık taşkınlarına bağlıy-
dı. Nil taşkınının büyük ölçüde aksaması ve
bunun birkaç yıl arka arkaya tekrarlanması
5-DEĞERLENDİRME gereken tohumlukları yeme zorunluluğu or-
felaket demekti. Yaygın bir açlık tehlikesi
ve hayvanların ölümü bir sonraki ürün için
taya çıkarırdı. Elit tabakanın yiyeceklere el
koymayı sürdürmek amacıyla yaptığı baskı,
kaçınılmaz olarak toplumsal huzursuzluğa
ve siyasi krize yol açardı. Devlet uzun sü-
ren bir krizle baş edecek kadar güçlü değildi.
Mısır’da normal bir taşkın, havuzlarda yak-
laşık 122 cm su biriktirir ve kasım ayına
kadar sular burada durmaya devam ederdi.
Tarımı geliştirmek için yapılması gereken
taşan suların doğal kanallarla havuzlara ge-
lip birikmesini sağlamak, havuzlardaki biri-
Görsel 1: Mısır takviminin günümüze uyarlanışı ken fazla suyu da kovalarla tarlalara dökerek
suların taşmasını önlemekti.
İlk devirlerinden beri, vergiyi hasattan önce Nil taşkınının düzeyine göre koyan firavunun me-
murları, hasadın ne kadar olacağını belirleyen Nil taşmalarının yüksekliğini her yıl ölçüp kaydet-
tiler. Elli altmış yıllık bir zaman dilimi içinde bu kayıtlar karşılaştırılarak, iki taşkın arasındaki sü-
renin ortalamasının en yakın olarak 365 gün tuttuğunu buldular. Bu temele dayanarak çiftçilerin
tarım işlerine ne zaman başlayacaklarını gösteren resmi bir takvim düzenlediler. Böylece bizim
takvimimizin en yakın atası olan güneş takvimini bulan Mısırlılar, takvimi sadece üç mevsime
böldü: Akhet (taşkın), Peret (büyüme) ve Şemu (kuraklık) (Görsel 1).
V. Gordon Childe, Tarihte Neler Oldu, s.136, Kırmızı Yayınları (Düzenlenmiştir.)
178
178 TÜRKLERDE ZAMAN
Erken tarihlerde, göçebe bir hayat sürdüren Türkler için de şüphesiz hava şartlarının değişken-
liklerini belirlemek, bir başka ifade ile zamanı belirlemek son derecede önem taşımıştır. Onlar,
göçebe oldukları dönemde bir yerden diğerine gitmek için hava şartlarını bilmek zorundaydı.
Mevsimler hakkında bilgi sahibi olmaları onlara hava şartlarını tahmin etmelerinde kolaylık sağ-
ladı. Yerleşik toplum yapısı kazanarak bir tarım toplumu hâline geldiklerinde de tarımsal üretimi
artırma isteği onların hava şartlarını bilme zorunluluğunu devam ettirdi. Bu nedenle Türkler hava
şartlarının değişimiyle yakından ilgilendi.
37