Page 28 - SPOR VE BESLENME 11

3. Oligosakkaritler
Birbirine bağlı 3-10 arası monosakkaritten oluşan kısa zincirlerdir. Önemli oligosakkaritler; maltodekstrin, mı-
sır şurubu ve yüksek fruktoz içeren mısır şurubudur.

Maltodekstrin: Uzun nişasta birimlerinin daha küçük gruplara
ayrılmasıyla oluşan glikoz polimerleridir. Genellikle karbonhid-
rat içeriği yüksek içeceklerde ve işlenmiş gıdalarda bulunmak-
tadır. Maltoz gibi maltodekstrinler hızlıca glikoz şekline indir-
genir ve emilir.
Mısır Şurubu: Mısır nişastasının enzimatik hidrolizi yoluy-
la kısa zincirli glikoz polimerleri ve glikozdan oluşan tatlı bir
şuruptur (Görsel 1.24). Maltodekstrinler gibi mısır şurubu da
hızlıca indirgenir ve glikoz olarak emilir.

Yüksek Fruktoz İçeren Mısır Şurubu: İçerdiği karbonhidrat-
ların %45-55’i enzimatik olarak basit glikoz ve fruktoza hidroli-
ze olan çok tatlı bir şuruptur. Bu şurup, geleneksel mısır şuru-
bundan daha az yoğun ve diğer şuruplardan iki kat daha fazla Görsel 1.24: Mısır şurubu
mono ve disakkarit konsantrasyonuna sahiptir. Tatlandırılmış
gıda olarak bilinen ürünlerde en sık kullanılan tatlandırıcıdır.

4. Polisakkaritler
Bileşiminde birçok monosakkarit bulunan karbonhidratdır. Bu yüzden “çok şekerler” diye adlandırılır. Önemli
polisakkaritler; nişasta, glikojen ve selülozdur.
Nişasta: Glikozların glikozit bağı ile birleşmelerinden oluşur. Birçok bitkinin tanelerinde, tohumlarında ve yumruların-
da depo edilmiş granüller hâlinde bulunan karbonhidrattır. Nişasta, toplam diyetin %80-90’ını oluşturur.
Selüloz: Bitkilere destek olma görevi üstlenir. Lif er, esas itibarıyla selülozdan yapılmıştır. Selüloz, ortalama 3.000 civa-
rında glikoz molekülünün glikozit bağı ile oluşmuş polimeridir. Nişastanın aksine selüloz, suda dağılmaz. Fakat gramı
başına 0,4 gram su tutar.

Glikojen: İnsan ve hayvan vücudunda bulunan karbonhidrat türüdür. Birçok glikozdan oluşmuştur. Sıcak suda erir.
Glikojeni parçalayan enzimler aracılığıyla kolayca glikoza dönüşmektedir. Çoğunlukla karaciğer, adale kasları ve do-
kularda bulunur.

Polisakkaritlerin Genel Özellikleri

1. Hücre zarından geçemez.
2. Bitki ve hayvanlarda sentezlenebilir.
3. Birden fazla glikozun birleşmesinden oluşur.
4. Sindirim enzimleriyle hidrolize uğrar.
5. Sindirimi sırasında glikoz sayısının bir eksiği kadar su harcanır.
6. Kanda bulunmaz.
7. Hayvanlarda ve bakterilerde glikojen, bitkilerde nişasta olarak depolanır.
8. Selüloz, bitkilerde çeper maddesi olarak kullanılır.

9. Selüloz, bazı tek hücreliler hariç diğer canlılar tarafından sindirilemez.

BİLGİ NOTU
Yeşil muzun %80’inin nişasta ve %7’sinin şeker olduğunu,
Çoğunluğu sarı olan bir muzun %25’inin nişasta ve %65’inin şeker olduğunu,
Kahverengi benekli olgun bir muzun %5’inin nişasta ve %90’ının şeker olduğunu biliyor musunuz?

26 BESLENME VE BESİN ÖGELERİ