Page 53 - SPOR VE BESLENME 11

1.2.4.2. Vitaminlerin Görevleri

Mikro besin ögeleri grubuna giren vitaminler, çok az miktarda alınmalarına karşın etkileri çok önemli olan
besin ögeleridir. Enerji metabolizmasında, kan yapımında ve bağışıklık sisteminde görev alırlar. Kemik oluşumu için
gereklidirler. Vitaminler, vücut hücrelerinin hasar görmesini önleyerek hücrelerin normal işlevlerini sürdürmesine de
yardımcı olurlar. Ayrıca bazı zararlı maddelerin vücuttaki olumsuz etkilerinin azaltılmasında da görev alırlar. Vitamin-
lerin diğer görevleri de şu şekilde sıralanabilir:

1. Vücuttaki biyokimyasal reaksiyonları düzenlerler.

2. Karbonhidrat, protein ve yağlardan enerji üretilmesini sağlarlar.

3. Protein sentezinde görevlidirler.

Genel olarak vitaminler; büyüme, sinir ve sindirim sistemlerinin normal çalışması, besin ögelerinin elverişli
kullanılması ve vücudun sağlıklı çalışmasında etkindir.
Vitaminlerin her biri farklı vücut işlevini düzenler. Her vitaminin görevi diğerinden farklı olduğu için biri di-
ğerinin yerine geçemez. Vitaminlerin kaynakları da birbirlerinden farklıdır, bu nedenle de çok çeşitli kaynaklar ile bes-
lenmek çok önemlidir. Özellikle sonbahar ve kış aylarında hastalıklara ve enfeksiyonlara karşı vücut direncini artırmak
için vitamin açısından zengin besinlerin tüketilmesi gerekir. Eğer vitaminler yeterli miktarlarda ya da doğal yollardan
alınamıyorsa dışarıdan takviye yapılması önerilir.

1.2.4.3. Vitaminlerin Çeşitleri

Vitaminler, genel özellikleri açısından yağda eriyen ve suda eriyen vitaminler olmak üzere iki gruba ayrılır (Görsel
1.45).

Yağda eriyen vitaminler Suda eriyen vitaminler

A D E K B C

Görsel 1.45: Yağda ve suda eriyen vitaminler

Yağda eriyen vitaminler; yağlarla birlikte emilir, taşınır ve atılırlar. Yağların diyette az olması veya hiç olmaması,
safra veya pankreas salgılarının eksikliğine yol açar. Yağda eriyen vitaminlerin fazlası atılamaz, karaciğerde depolanır. E
vitamini dışındaki yağda eriyen vitaminlerin uzun süre gereğinden fazla alınması toksik etki yapabilir.
Suda eriyen vitamin türlerinin emilimi daha sorunsuz olmaktadır. Suda eriyen vitaminler, yüksek miktarlarda
depolanamaz ve kullanılan miktardan fazlası atılır. Bu nedenle bu vitaminlerin eksikliğine daha sık rastlanır. Fakat bazı
B grubu vitaminler, karaciğerde uzun süre (3-5 yıl) korunabilir.
Yağda eriyen vitaminler pişirmeye dayanıklıdır. Suda eriyen vitaminler ise kolay bozulur. Uygun olmayan ko-
şullarda saklanılmaları hâlinde her iki gruptaki vitaminler de bozulabilir.

BESLENME VE BESİN ÖGELERİ 51