Page 32 - Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Okuryazarlığı Öğretmen Klavuz Kitabı

SOSYAL BILGILER DERSI ÖĞRETIM PROGRAMI
4. SINIF
Bu öğrenme alanında öğrencilerin temel düzeyde harita kullanma becerilerini geliştirme-
leri, insanın yaşadığı yerin doğal çevre unsurlarından nasıl etkilendiğine ve doğal çevreyi
nasıl etkilediğine yönelik farkındalık kazanmaları, yakın çevrelerinde yaşanan ve yaşanma
olasılığı bulunan afetlere ilişkin verilen kaynakları incelemeleri ve bu afetlerin olası etki-
lerini azaltmak için evde aileleriyle alabilecekleri önlemlere yönelik ürün oluşturmaları
amaçlanmaktadır.
DERS SAATİ 19 2. ÖĞRENME ALANI: EVİMİZ DÜNYA
ALAN
BECERİLERİ SBAB2. Kanıta Dayalı Sorgulama ve Araştırma (SBAB2.6. Kanıta Dayalı Ürün Oluşturma ve
Paylaşma) (SB.4.2.3)
TÜRKIYE YÜZYILI MAARIF MODELI ÖĞRETIM PROGRAMLARI
SBAB10. Harita (SBAB10.1. Harita Okuma) (SB.4.2.1)
4. SINIF KAVRAMSAL
2. ÖĞRENME ALANI: EVİMİZ DÜNYA
BECERİLER KB2.4. Çözümleme (SB.4.2.2)
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
EĞİLİMLER E1.1. Merak, E2.2. Sorumluluk, E2.5. Oyunseverlik, E3.3. Yaratıcılık
İ İ
PROGRAMLAR ARASI 3. TEMA: OKURUN DÜNYASI
ÖĞRENME ÇIKTILARI
BİLEŞENLER
VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ SB.4.2.1. Konum ve yön bulurken haritaları kullanabilme
“Okurun Dünyası” temasında edebiyat ile insan ve toplum arasındaki etkileşim ele alınmak-
a) Haritanın başlığının ne anlama geldiğini ifade eder.
Sosyal-Duygusal tadır. Edebî eser, insanın duygu ve düşünce dünyasına hitap eden estetik bir değer taşır.
Öğrenme Becerileri SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık Becerisi), SDB2.2. İş Birliği
b) Harita üzerindeki renkleri, kenar bilgilerini ve harita kenar bilgilerindeki sembolleri
Aynı zamanda edebî eserler aracılığıyla insanı ve toplumu etkileyen fikirler ortaya konur.
tespit eder.
Yazar, eser ve okur arasında bu yönüyle bir etkileşim bulunur. Edebî eserler aracılığıyla
Değerler
c) Yakın çevresini ve ülkesini tarif etmek için konum bilgisini, ara ve ana yönleri kullanır.
D5. Duy yansıtılan duygu ve düşünceler, okurun bunları anlamlandırması ve kendi yaşamıy
SOSYAL BILGILER DERSI ÖĞRETIM PROGRAMIarlılık, D7. Estetik, D9. Merhamet, D13. Sağlıklı Yaşam, D16. Sorumluluk, D18. Te-la iliş-
SB.4.2.2. Yakın çevresinden hareketle doğa ve insan ilişkisini çözümleyebilme
mizlik, D19. Vatanseverlik
ki kurmasıyla değer kazanır. “Okurun Dünyası” temasında öğrencilerin edebî eserlerdeki
Öğrenme-Öğretme duygu ve iletileri kendi dünyalarıyla ilişki kurarak anlamlandırması ve bunları günlük ya-
a) Yakın çevresindeki doğal çevre unsurlarını belirler.
Uygulamaları SB.4.2.1
Okuryazarlık Becerileri OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık
şamlarına yansıtabilmesi amaçlanmaktadır.
b) Yakın çevresindeki doğal çevre unsurları ile insanlar arasındaki ilişkileri belirler.
Öğrencilerde merak uyandırmak amacıyla “Dünya’nın tamamını ya da bir kısmını hiç küçült-
SB.4.2.3. Afetlerin etkilerini azaltma konusunda yapılabileceklere ilişkin oluşturduğu
“Okurun Dünyası” temasında okuma metni olarak hikâye türünde bir eserin tahlili yapılır.
DİSİPLİNLER ARASI meden, gerçek büyüklüğü ile bir kâğıda aktarmak mümkün müdür?” sorusu sorulur (E1.1).
ürünü paylaşabilme
İncelenmek üzere seçilen ikinci okuma metni ise günlük olayların ve yazarın kişisel görüş-
Geniş alanların konumunu bulmak için krokilerin yeterli olmadığı, farklı araçlara ihtiyaç du-
İLİŞKİLER Fen Bilimleri, Hayat Bilgisi
a) Kendisine sunulan kaynaklara dayanarak geçmişten günümüze yakın çevresinde
lerinin dile getirildiği deneme türünde bir metindir. Ara metin ise şiirdir. Dinleme/izlemede
yulduğu sonucuna ulaşılır. Öğretmen tarafından sırayla harita başlıkları (şehir haritası, Tür-
gerçekleşen deprem, çığ, heyelan, sel, orman yangınları vb. afetlere yönelik çıka-
çok modlu bir metin olan belgesel işlenir. Ele alınan metinler Cumhuriyet Dönemi’nden
BECERİLER ARASI kiye haritası ve Dünya haritası) tahtaya yazılarak bu haritalar yoluyla hangi bilgilere ulaşıla-
başlanarak dil ve anlatım bakımından günümüze en yakın özellikleri taşıyan metinlerden
rım yapar.
cağı sorulur. Navigasyon uygulamaları, uydu görüntüleri, 3D uygulamalar, dijital haritalar
İLİŞKİLER KB3.1. Karar Verme
4. sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı'nın "Evimiz Dünya" başlıklı 2. öğrenme
belirlenir. Konuşma becerisi için öğrencilerin dinledikleri/izledikleri belgeselin içeriğine
b) Yakın çevresinde gerçekleşebilecek deprem, çığ, heyelan, sel, orman yangınları
(OB2) veya renkli atlaslar gibi farklı kaynaklardan faydalanılır. Haritalar öğrencilere gösteri-
alanında benlik eğilimlerinden olan "merak" eğilimi, sosyal bilimler alan becerilerinden
vb. afetlerin etkilerini azaltmak için yapılabilecekleri yansıtan bir ürün oluşturur.
yönelik görüş belirtmeleri, yazma becerisi için de okudukları hikâyenin bir bölümünü yeni-
lerek “Bu haritanın başlığı nedir?”, “Bu haritada neler görüyorsunuz?” gibi sorular sorularak
harita becerisini (SBAB10; SBAB10.1. Harita Okuma) desteklemek amacıyla
den yazmaları istenir.
c) Yakın çevresinde gerçekleşebilecek deprem, çığ, heyelan, sel, orman yangınları
öğrencilerin haritayı keşfetmeleri sağlanır (E1.1). İkişerli gruplara ayrılan öğrencilere farklı
kullanılmıştır.r harita türlerini içeren çalışma yaprakları verilir (SDB2.2).
vb. afetlerin etkilerini azaltmak için yapılabileceklere ilişkin oluşturduğu ürünü
DERS SAATİ 34 (Anlama:18 / Anlatma: 16)
paylaşır.
Öğrencilere haritada yer alan renk, sayı veya şekillerin neyi ifade ettiği sorulur (OB4). Öğ-
rencilerden gelen cevaplar doğrultusunda temel düzeyde harita türleri (siyasi, fizikî hari-
ALAN
İÇERİK ÇERÇEVESİ Temel Harita Bilgisi ve Harita Türleri
talar ve şehir haritaları) ve harita üzerindeki semboller ve renkler hakkında bilgilendirme
BECERİLERİ Metin Tahlili (Anlama): Okuma, Dinleme/İzleme; Edebiyat Atölyesi (Anlatma): Yazma, Ko-
Doğa-İnsan İlişkisi
yapılır. Öğrencilere yakın çevresiyle ilgili bir dilsiz harita verilir. Öğrencilerden bu dilsiz hari-
nuşma
Afetlerin Etkilerinin Azaltılması
HAZIRLIK SINIFI tayı uygun sembol ve renkler kullanarak doldurmaları, haritanın alt kısmına bu sembollerin
ve renklerin ne anlama geldiğini (örneğin çemberin parkı temsil etmesi, kare şeklinin evleri
KAVRAMSAL 3. TEMA: OKURUN DÜNYASI
temsil etmesi vb.) yazmaları istenir. Böylece haritalarda yer alan harita anahtarını
Anahtar Kavramlar doğal çevre unsuru, harita, harita anahtarı, navigasyon (yol uygulamaları) kendi
BECERİLER -
çalışmaları aracılığıyla fark etmeleri sağlanır (SDB1.1).
ÖĞRENME
Sınıfa getirilen yerküre modeli veya harita üzerinde oyunlar oynatılır. Örneğin yerküre mo-
EĞİLİMLER E1.1. Merak, E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.2. Sorumluluk, E2.5. Oyunseverlik,
KANITLARI Bu öğrenme alanında yer alan öğrenme çıktıları; çalışma yaprakları, bütüncül dereceli pu-
deli üzerinde “Hangisi Daha Uzak?” oyunu oynatılabilir. Bu oyunda öğrencilerden yerkü-
E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratıcılık, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.7. Sistematik Olma, E3.10. Eleşti-
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(Ölçme ve anlama anahtarı, performans görevi ile değerlendirilebilir.
re modeli üzerinde bulundukları yer ile gitmek istedikleri yer arasındaki mesafeyi iplerle
rel Bakma, E3.11. Özgün Düşünme
Değerlendirme)
Performans görevi : Doğa ve canlıları korumanın önemi ile ilgili kitap kapağı tasarımı yap-
ÖĞRENME ÇIKTILARI göstermeleri istenebilir. Bunun dışında öğrencilerin harita bilgilerini kullanabilecekleri
ma ve kitap tanıtım yazısı yazmaya yönelik görevdir. yönelik etkinliklerden sonra
VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ oryantiring oyunlarına yer verilebilir (E2.5). Harita tanımaya 17
Metin Tahlili (Anlama)
PROGRAMLAR ARASI
BİLEŞENLER öğrencilerden Türkiye haritasında yaşadığı yeri, ülkemizin başkentini ve Kuzey Kıbrıs Türk
Okuma
ÖĞRENME-ÖĞRETME T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
Cumhuriyeti’ni göstermeleri istenir. Öğrencilerden harita üzerinde yer alan farklı şehirleri
SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme),
Sosyal-Duygusal TDE2.1. “Okurun Dünyası” temasında ele alınan metinlerde okumayı yönetebilme
YAŞANTILARI
ana ve ara yönler aracılığıyla tarif etmesi, dünya haritası veya yerküre modeli üzerinde Tür-
TDE4.3. Duygu, düşünce ve hayal dünyasını yansıttığı yazısında kural uygulayabilme
Köprü Kurma Öğrencilerden Millî Mücadele Dönemi’ne ait izledikleri filmler hakkında duygu ve düşünce-
SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB 2.2. İş Birliği, SDB 2.3.
Öğrenme Becerileri kiye’nin konumunu bulması istenerek ülkemizin sınırlarını tanıması beklenir. Öğrencilerden
TDE2.2. “Okurun Dünyası” temasında ele alınan metinlerde anlam oluşturabilme
lerini paylaşmaları istenir.
Daha sonra tamamladıkları hikâye kurgusunu sınıfta arkadaşlarıyla paylaşmaları istenir
Temel Kabuller Öğrencilerin kroki, ana ve ara yönler, doğadaki varlıklar ve afetler hakkında temel dü-
Sosyal Farkındalık, SDB3.1. Uyum
dijital ortamda harita ve pusula kullanarak yakın çevresinde belirlediği noktaları gösterme-
zeyde bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir.
(E1.5).
TDE2.3. “Okurun Dünyası” temasında ele alınan metinleri çözümleyebilme
Öğrenme-Öğretme leri istenir (OB2). Etkinlik süresince vatanseverlik ve millî bilinç odaklı açıklamalarda bulu-
Değerler D7. Estetik, D11. Özgürlük, D14. Saygı, D16. Sorumluluk, D19. Vatanseverlik
Uygulamaları İTA.12.1.1
Dinleme/İzleme
nulur (D19.1). Değerlendirme amacıyla öğrencilere harita üzerinde konum ve yön bulmala-
Ön Değerlendirme Süreci Öğrencilere hazır bir kroki verilerek öğrencilerden bu krokideki yerleri ana ve ara yönleri
Öğrencilerden Mustafa Kemal Paşa’nın kişilik özellikleri ile bunların
rını gerektirecek soruların yer aldığı çalışma yaprakları kullanılabilir.oluşmasında etkili olan
TDE1.1. “Okurun Dünyası” temasında ele alınan metinlerde dinleme/izleme sürecini yö-
Okuryazarlık Becerileri OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB7. Veri Okuryazarlığı, OB9. Sanat
kullanarak tarif etmeleri istenir. Bu aşamada okullarının bulunduğu çevrenin krokisi kul-
unsurlar hakkında ‘‘bildiklerim, merak ettiklerim, öğrendiklerim ve hissettiklerim formu’’
SB.4.2.2 lanılır.
netebilme
Okuryazarlığı
nun ‘‘bildiklerim ve merak ettiklerim’’ bölümlerini doldurmaları istenir (SBAB2.1). Öğren-
Öğretmen tarafından doğal çevre unsuru olan ve olmayan görseller karışık bir şekilde su-
TDE1.2. “Okurun Dünyası” temasında ele alınan metinlerde anlam oluşturabilme
Doğal varlıklar ile ilgili beyin fırtınası yapılır.
ciler, verilen kaynaklardan hareketle Mustafa Kemal Paşa’nın kişilik özelliklerini belirler.
Hazırlık sınıfı Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı'nın "Okurun
DİSİPLİNLER ARASI nulur (OB4). Öğrencilerden bu görsellerden hangilerinin doğal çevre unsuru olduklarını be-
Öğrencilerden bildikleri afetleri listelemeleri istenir. ekonomik durumu, aldığı
Ayrıca yetiştiği dönemde Osmanlı Devleti’nin siyasi, sosyal ve
TDE1.3. “Okurun Dünyası” temasında ele alınan metinleri çözümleyebilme
lirlemeleri istenir. Görsellerden hareketle öğrencilere doğal çevre unsuru kavramı açıkla-
Dünyası" başlıklı 3. temasında benlik eğilimlerinden "kendine güvenme (öz güven)"
İLİŞKİLER Tarih, Psikoloji, Sosyoloji
eğitim ve Millî Mücadele’ye kadar geçen süreçte askerlik deneyiminin rolü üzerinden ki-
nır. Yakın çevrelerindeki gözlemlerinden yola çıkarak köprü kurma aşamasında oluşturulan
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
eğilimine yer verilerek yazma eylemi sırasında bütünleşik becerilerden kural
Köprü Kurma Uzak mesafelerdeki yerleri tarif edebilmek için krokilerin yeterli olup olmadığı sorularak
şilik özelliklerinin oluşmasındaki temel unsurları tespit eder (OB1, SBAB3.1). Ulaştığı bilgi-
BECERİLER ARASI listedeki varlıklardan doğal çevre unsuru olanları belirlemeleri istenir. Öğrencilere oluştur-
uygulayabilme becerisi desteklenmiştir.
bir tartışma başlatılır. Yön bulma teknolojilerinin değişim ve sürekliliğine (GPS, navigasyon
Konuşma
lerden hareketle Mustafa Kemal Paşa’nın kişilik özellikleri ile bu özellikleri ortaya çıkaran
dukları lis tede yer almayan diğer doğal çevre unsurlarının neler olabileceğine ilişkin fikirleri
İLİŞKİLER KB2.6. Bilgi Toplama, KB2.9. Genelleme, KB2.15. Yansıtma, KB3.2. Problem Çözme
uygulamaları vb.) değinilerek günlük yaşamla coğrafi bilgi arasında bağ kurulur.
temel unsurlar arasında ilişki kurar (KB3.1). Bu süreçte Mustafa Kemal Paşa’nın eğitim
TDE3.1. Duygu, düşünce ve hayal dünyasını etkili yansıtacağı akıcı bir konuşma sürecini
sorulur. Öğrencilerle yakın çevresinin yeryüzü şekillerini ve hava koşullarını yansıtan yazılı,
Öğrencilerden çevrelerini gözlemlemeleri ve gördükleri varlıkları listelemeleri istenir.
yönetebilme görev yaptığı cephelerde azimli ve kararlı davranışlarına örnekler gösterir
hayatında ve
görsel veya dijital kaynaklar paylaşılır (OB1, OB2, OB4).
(D3.1). Öğrencilerden, edindiği bilgilerden yola çıkarak ilgili formun ‘‘öğrendiklerim ve his-
Öğrencilerden afetlere ilişkin görseller ile bu afetleri anlatan kısa metinleri eşleştirmeleri
Sosyal Eğilimler İncelenen kaynaklara dayalı sorular aracılığıyla insan-doğa ilişkisine yönelik farkında-
TDE3.2. Görüşlerini açık, etkili ve tutarlı bir biçimde sunmak için konuşma içeriğini oluş-
settiklerim‘‘ bölümlerini doldurmaları istenir (SDB1.1).
beklenir.
turabilme
lık oluşturulur ve doğal denge konusuna geçiş yapılır. Doğanın bir dengesinin olduğu, bu
48 denge içerisinde her canlının bir rolü olduğu örnekler üzerinden açıklanır. Doğal dengenin
Sosyal eğilimler, bireyin kişisel özelliklerini ve ruhsal durumunu sosyal ortamlarda sergileyeceği becerilere
İTA.12.1.2
TDE3.3. Görüşlerini açık, etkili ve tutarlı bir biçimde sunmak için konuşmasında kural
korunması için insanların nelere dikkat etmesi gerektiği üzerine tartışma ortamı oluşturu-
yansıtmasını ifade eder. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde (I) empati, (II) sorumluluk, (III) girişkenlik, (IV)
Öğrencilerin kavram öğretim materyalleri üzerinden konu içeriğinde geçen kavramla-
uygulayabilme
rın anlamlarını açıklamaları istenir. Verilen farklı türdeki birinci ve ikinci elden kaynaklar
18 lur. Öğrencilere insan ve doğa arasındaki ilişkiyi örneklerle ortaya koyan durum cümleleri
TDE3.4. Duygu, düşünce ve hayal dünyasına yönelik etkili konuşması için değerlendir-
sunulur. Cümleler belirlenirken temizlik ve duyarlılık değerleri temel alınarak çevreyi temiz
üzerinden Millî Mücadele’nin hazırlık sürecinde Anadolu’daki halkın sosyal ve ekonomik
melerini yansıtabilme
tutma (D18.2), doğayı ve canlıları koruma, ağaç sevgisi (D5.2) gibi insanın doğaya olumlu
durumu, işgallere karşı kurulan cemiyetler, Kuvâ-yı Milliyenin faaliyetleri, Samsun’a çıkış,
Yazma
etkilerine değinilir. Doğanın insana etkileri ile ilgili olan cümlelerde ise hava koşulları ve
genelgeler, millî ve bölgesel kongreler ile millî şûraların faaliyetleri, asılsız Pontus iddia-
yeryüzü şekillerinden bahsedilir. Öğrencilerden sunulan cümlelerdeki durumları insanın
ları, Mebusan Meclisinin toplanması ve Misâk-ı Millî ile Büyük Millet Meclisinin açılışı, Sevr
TDE4.1. Duygu, düşünce ve hayal dünyasını etkili bir şekilde yansıtacağı bir yazma süre-
doğaya etkileri ve doğanın insana etkileri şeklinde gruplandırmaları beklenir (KB3.1). Grup-
Barış Antlaşması
cini yönetebilme ve Millî Mücadele’nin finansmanı konularını incelemeleri sağlanır. Öğ-
32 renciler haritalar üzerinden Sevr Barış Antlaşması ile Misâk-ı Millî sınırlarını karşılaştırır
TDE4.2. Kurgusunu oluştururken, edindiği söz varlığını da kullanarak bir yazı içeriği oluş-
(SBAB10.1). Misâk-ı Millî’nin Türk milleti için önemini açıklar. Kaynaklara dayanarak Millî
turabilme
TDE4.3
Mücadele’nin hazırlık sürecinde yaşanan olayları açıklar. Kaynaklarda sunulan bilgileri tab- 19
TDE4.3. Duygu, düşünce ve hayal dünyasını kurgusuna yansıttığı yazısında kural uygu-
lo, diyagram veya grafiğe dönüştürerek kendi cümleleriyle ifade eder (SBAB11.1, SDB2.1).
layabilme
Millî Mücadele’nin hazırlık sürecinde yaşanan olayların koşullarıyla günümüzdeki yaşam
TDE4.4. Duygu, düşünce ve hayal dünyasına yönelik hazırladığı yazısı için değerlendir-ko-
koşullarını karşılaştırır. Millî Mücadele’nin hazırlık sürecinde yaşanan olayları dönemin
melerini yansıtabilme
şulları çerçevesinde açıklar (SDB3.3). Öğrencilerin, elde ettikleri çıkarımdan hareketle bir
performans görevi hazırlamaları sağlanır. Bu bağlamda Kuvâ-yı Milliyeye gönüllü katılan
İÇERİK ÇERÇEVESİ bir askerin gözünden bulunduğu çevrenin siyasi, askerî, sosyal ve ekonomik koşullarının
“Okurun Dünyası” temasının içerik çerçevesi şu şekildedir:
bu mücadeleye etkileriyle ilgili duygu, düşünce ve duyarlılıklarını yansıtan mektup yazma-
• Okuma
ları ve bu mektubu sınıf ortamında paylaşmaları istenir (D5.1, E2.1, SDB2.3).
• Yazma
• Dinleme/İzleme
• Konuşma
Okuma becerisinin geliştirilmesi için hikâye ve deneme türünde metinler incelenir. Ara
metin olarak şiir kullanılır. Böylece, edebî eserlerin okurun anlamasına göre farklı işlev-
leri olduğu gösterilmiş olur. Okuma metinleri Cumhuriyet Dönemi’nden başlanarak dil ve
anlatım bakımından günümüze en yakın özellikleri taşıyan metinlerden seçilir.
49
18