Page 61 - Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Okuryazarlığı Öğretmen Klavuz Kitabı

TÜRKIYE YÜZYILI MAARIF MODELI ÖĞRETIM PROGRAMLARI

Türk dili ve Edebiyatı dersi 9. sınıf Anlamın Yapı Taşları temasında yer verilen temel kabuller, tema kapsamı
ve köprü kurma ilişkisi aşağıdaki gibidir.

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
ÖĞRENME-ÖĞRETME Öğrencilerin metin kavramı ve metnin yapısıyla ilgili temel bilgilere (serim-düğüm-çö-
Önceki
YAŞANTILARI
Öğrenmeler Temel Kabuller züm, giriş-gelişme-sonuç, dörtlük, dize, ölçü, kafiye düzeni, kafiye, redif, olay örgüsü,
şahıs kadrosu, zaman, mekân vb.) sahip olduğu kabul edilmektedir. Ayrıca Türkçenin şe-
kil bilgisiyle ilgili kurallarını ve edebî metinlerin ait olduğu dönemin sosyal, psikolojik ve
kültürel özelliklerini yansıttığını bildiği kabul edilmektedir.
Ön Değerlendirme Süreci Temel kabullerin (ön bilgilerin) tespit edilmesi için soru-cevaba dayalı grup tartışmaları
ile listeleme yapılır.

Köprü Kurma 9. sınıfın 2. temasında öğrenilen metin tahlilinin birinci ve ikinci aşaması, bu temada öğ-
renilecek edebî metinlerin yapısı ile ilgili üçüncü aşamaya temel oluşturur. Burada edini-
len bilgi ve becerilerle 9. sınıfın 4. temasında yapılacak tam metin tahliline hazırlık yapılır.
Günlük Yaşam Bağlamı: Edebi zevkin oluşması
Hikâye, şiir gibi türlerin içerik ve anlam özellikleri yapı unsurlarıyla birleştirilerek çözüm-
leme ve değerlendirme süreci tamamlanır. Ayrıca metinlerin toplumdaki edebî zevkin
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
oluşmasında ve kültürler arası bir araç görevi üstlenmesindeki rolüne yönelik farkındalık
Yeni öğrenilecek kazanılır.
bilgiler ve Bu temada edinilen bilgi ve becerilerle metinlerde yer alan sanatsal, sosyolojik, psikolojik
3. TEMA: ANLAMIN YAPI TAŞLARI
geliştirilecek ve kültürel unsurlar değerlendirilir.
beceriler Bu temada edebî inceleme ve değerlendirme sürecinin önemli unsurlarından olan me-
tinde yapı konusu üzerinde durulur. Öğrencilerin metinleri olay, kişi, mekân, zaman gibi
Öğrenme-Öğretme Süreç Çerçevesi: Bu süreçte öncelikle Cumhuriyet Dönemi’nden bir hikâye incelenir. Ar-
yapı unsurları bakımından tahlil edebilmeleri amaçlanmaktadır. Yapı unsurlarının metne
Uygulamaları dından ara metin olarak Yunus Emre’den bir şiir ele alınır. Bu sayede farklı iki türün yapı
ve anlama katkısı değerlendirilirken öğrencilere edebî eserleri kapsamlı bir bakış açısıyla
özelliklerinin karşılaştırılması amaçlanır. Daha sonra Cumhuriyet Dönemi’nden başlana-
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
inceleyebilme imkânı sunulur.
rak dil ve anlatım bakımından günümüze en yakın özellikleri taşıyan gezi yazısı türünde bir
metin, yapı unsurları bakımından tahlil edilir. Edebiyat atölyesinde, öğrencilerin okuduğu
ÖĞRENME-ÖĞRETME Öğrencilerin metin kavramı ve metnin yapısıyla ilgili temel bilgilere (serim-düğüm-çö- -
metinlerdeki mekânları kendi çevresi ile karşılaştırarak konuşmaları istenir. Sınırlandırıl-
bilmesi için farklı metin türleri (edebî, öğretici, çok modlu) tercih edilmiştir. Okuma metni
YAŞANTILARI züm, giriş-gelişme-sonuç, dörtlük, dize, ölçü, kafiye düzeni, kafiye, redif, olay örgüsü,
mış performans göreviyle ders kapsamında gerçekleştirilen bu süreç sonrasında öğren-
olarak Cumhuriyet Dönemi’nden başlanarak dil ve anlatım bakımından günümüze en yakın
Temel Kabuller şahıs kadrosu, zaman, mekân vb.) sahip olduğu kabul edilmektedir. Ayrıca Türkçenin şe-
cilere çok modlu bir metin olarak Anadolu’nun kültürünü aktaran bir belgesel dinletilir/
özellikleri taşıyan bir hikâye ve bir gezi yazısı incelenir. Dinleme/izleme metni için ‘’kültür’’
kil bilgisiyle ilgili kurallarını ve edebî metinlerin ait olduğu dönemin sosyal, psikolojik ve
izletilir ve tahlil edilir. Edebiyat atölyesinde öğrencilerden dinledikleri/izledikleri belgeseli
konulu bir belgesel ele alınır. Ayrıca, okuma becerilerinin geliştirilmesinde ara metin ola-
kültürel özelliklerini yansıttığını bildiği kabul edilmektedir.
infografik bir metne dönüştürmeleri istenir. Böylece yazılı anlatım süreci gerçekleştiril-
rak Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış bir şiir incelenir.
miş olur.
DERS SAATİ 43 (Anlama: 23 / Anlatma: 20)
Metin Tahlili (Anlama)
Ön Değerlendirme Süreci Temel kabullerin (ön bilgilerin) tespit edilmesi için soru-cevaba dayalı grup tartışmaları
ile listeleme yapılır.
Okuma
ALAN
TDE2.1
BECERİLERİ Metin Tahlili (Anlama): Okuma, Dinleme/İzleme; Edebiyat Atölyesi (Anlatma): Yazma, Ko-
Köprü Kurma 9. sınıfın 2. temasında öğrenilen metin tahlilinin birinci ve ikinci aşaması, bu temada öğ-
nuşma
“Yapı” kavramının ne olduğu ve neleri içerdiğine yönelik öğrencilerin ön bilgileri “yumruk-
renilecek edebî metinlerin yapısı ile ilgili üçüncü aşamaya temel oluşturur. Burada edini-
tan beşe tekniği” ile sorgulanır. Bu süreçte öğrencilere metinde yapı ile ne kastedildiği ve
len bilgi ve becerilerle 9. sınıfın 4. temasında yapılacak tam metin tahliline hazırlık yapılır.
KAVRAMSAL yapının hangi unsurları barındırdığı sorulur. Öğrenciler, ön bilgilerine göre beş, dört, üç, iki
Hikâye, şiir gibi türlerin içerik ve anlam özellikleri yapı unsurlarıyla birleştirilerek çözüm-
BECERİLER - ya da bir parmağını kaldırır. En az bilgiye sahip olan öğrenci bir parmağını kaldırmış olur.
leme ve değerlendirme süreci tamamlanır. Ayrıca metinlerin toplumdaki edebî zevkin
Öğretmen, gelen açıklamalar doğrultusunda öğrencileri yapı kavramına ilişkin bir genel-
EĞİLİMLER E1.1. Merak, E1.2. Bağımsızlık, E1.4. Kendine İnanma (Öz Yeterlilik), E1.5. Kendine Güvenme
lemeye ulaştırır. Daha sonra öğrencilerin metinlerde yapıya yönelik bilgi ve becerileri ta-
oluşmasında ve kültürler arası bir araç görevi üstlenmesindeki rolüne yönelik farkındalık
(Öz Güven), E2.1. Empati, E2.2. Sorumluluk, E2.4. Güven, E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratı-
kazanılır. mamlanır. Hikâyenin yaratıcı, empatik okunabilmesi için düşün-eşleş-paylaş etkinliği ile
cılık, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.7. Sistematik Olma, E3.8. Soru Sorma, E3.10. Eleştirel Bakma
okuma stratejisi seçilmesi sağlanır (SDB2.2, KB2.6). Ardından hikâyenin yazarından ve
Bu temada edinilen bilgi ve becerilerle metinlerde yer alan sanatsal, sosyolojik, psikolojik
varsa görsellerinden hareketle öncelikle konusu hakkında tahminlerde bulunulur. Hikâye
ve kültürel unsurlar değerlendirilir.
PROGRAMLAR ARASI okunduktan sonra öğrencilerden hikâyenin konusu hakkındaki tahminlerinin doğruluğu-
BİLEŞENLER nu gerekçelendirerek açıklaması istenir (SDB3.3).
Öğrenme-Öğretme Süreç Çerçevesi: Bu süreçte öncelikle Cumhuriyet Dönemi’nden bir hikâye incelenir. Ar-
Sosyal-Duygusal SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenle-
Uygulamaları dından ara metin olarak Yunus Emre’den bir şiir ele alınır. Bu sayede farklı iki türün yapı
Öğrenme Becerileri me), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Ka-
özelliklerinin karşılaştırılması amaçlanır. Daha sonra Cumhuriyet Dönemi’nden başlana-
rar Verme
rak dil ve anlatım bakımından günümüze en yakın özellikleri taşıyan gezi yazısı türünde bir
Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programından alınan kesitte görüldüğü gibi edebi zevk
Değerler D1. Adalet, D3. Çalışkanlık, D6. Dürüstlük, D7. Estetik, D14. Saygı, D16. Sorumluluk, D19.
metin, yapı unsurları bakımından tahlil edilir. Edebiyat atölyesinde, öğrencilerin okuduğu
oluşturma bağlamında öğrencilerin metin yapısı ile ilgili ön öğrenmelerinin hikâye ve gezi
Vatanseverlik
metinlerdeki mekânları kendi çevresi ile karşılaştırarak konuşmaları istenir. Sınırlandırıl-
yazısı incelemesinde kullanılması amaçlanmaktadır. Bu amaçla kurulan köprüde metinlerin 83
mış performans göreviyle ders kapsamında gerçekleştirilen bu süreç sonrasında öğren-
Okuryazarlık Becerileri OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı
cilere çok modlu bir metin olarak Anadolu’nun kültürünü aktaran bir belgesel dinletilir/
edebi zevk oluşturmada bir araç görevi üstlendiğine yönelik farkındalık kazandırılırken metin
izletilir ve tahlil edilir. Edebiyat atölyesinde öğrencilerden dinledikleri/izledikleri belgeseli
çözümleme ve değerlendirmesi de yaptırılmaktadır.
DİSİPLİNLER ARASI
infografik bir metne dönüştürmeleri istenir. Böylece yazılı anlatım süreci gerçekleştiril-
İLİŞKİLER Tarih, Psikoloji, Sosyoloji, Coğrafya
miş olur.
BECERİLER ARASI
Metin Tahlili (Anlama)
İLİŞKİLER KB2.4. Çözümleme, KB2.6. Bilgi Toplama, KB2.15. Yansıtma, KB2.18. Tartışma, KB2.20.
Okuma
Sentezleme, KB3.3. Eleştirel Düşünme
TDE2.1
“Yapı” kavramının ne olduğu ve neleri içerdiğine yönelik öğrencilerin ön bilgileri “yumruk-
tan beşe tekniği” ile sorgulanır. Bu süreçte öğrencilere metinde yapı ile ne kastedildiği ve
yapının hangi unsurları barındırdığı sorulur. Öğrenciler, ön bilgilerine göre beş, dört, üç, iki
ya da bir parmağını kaldırır. En az bilgiye sahip olan öğrenci bir parmağını kaldırmış olur.
Öğretmen, gelen açıklamalar doğrultusunda öğrencileri yapı kavramına ilişkin bir genel-
80 lemeye ulaştırır. Daha sonra öğrencilerin metinlerde yapıya yönelik bilgi ve becerileri ta- 61
mamlanır. Hikâyenin yaratıcı, empatik okunabilmesi için düşün-eşleş-paylaş etkinliği ile
okuma stratejisi seçilmesi sağlanır (SDB2.2, KB2.6). Ardından hikâyenin yazarından ve
varsa görsellerinden hareketle öncelikle konusu hakkında tahminlerde bulunulur. Hikâye
okunduktan sonra öğrencilerden hikâyenin konusu hakkındaki tahminlerinin doğruluğu-
nu gerekçelendirerek açıklaması istenir (SDB3.3).
83