Page 10 - Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Okuryazarlığı Öğretmen Kılavuz Kitabı

TÜRKIYE YÜZYILI MAARIF MODELI ÖĞRETIM PROGRAMLARI

edilmezse ileride başımıza neler gelebileceğini anlatan çarpıcı kısa film ve videolar yansıtabilir. Temizlik
değerinin kazandırılmasında doğaya atılan çöplerin nasıl bir çevre ve iklim krizine sebep olabileceğini
anlatan bazı animasyonlar izletebilir. Ayrıca diğer bir konu da öğrencinin teknolojiyi kullanırken değerleri
dikkate almasıdır. Öğretmen öğrencilere teknoloji kullanımında saygı, mahremiyet, dürüstlük ve duyarlılık
gibi değerleri nasıl uygulayacaklarını anlatmalı ve göstermelidir. Örneğin öğrencilere kendisinin ve aile-
sinin kişisel bilgilerinin gizliliğini korurken, başkalarının kişisel alanlarına da saygı duymaları gerektiği
hatırlatılmalıdır.

• Tutarlılık ve Süreklilik: Değer eğitimi, okul öncesinden ortaöğretime kadar tüm öğretim programlarına
entegre edilmesi gereken bir süreçtir ve bu süreçte tutarlılık ve süreklilik büyük önem taşır. Öğrencilerin
kazandıkları değerleri sadece okulda değil, aile ve sosyal çevrelerinde de aynı şekilde sergilemeleri, tutar-
lılığı; bu davranışları zaman içinde sürdürmeleri ise sürekliliği sağlar. Aynı değer, farklı derslerde işlenerek
öğrencilerin bu değeri çeşitli bağlamlarda uygulamaları desteklenebilir. Örneğin, sorumluluk değeri sosyal
bilgiler, fen bilimleri, matematik ve Türkçe derslerinde farklı yansımalarla ele alınabilir. Sosyal bilgiler
dersinde, öğrenciler toplumsal sorumluluklarını yerine getirme, vatandaşlık bilinci ve topluma katkı sağ-
lama gibi konularla bu değeri öğrenebilirler. Fen bilimleri dersinde, sorumluluk çevre koruma ve deneyler
sırasında güvenlik kurallarına uyma gibi konular üzerinden işlenebilir. Matematik dersinde, öğrenciler so-
rumluluğu ödevlerini zamanında yapma, çözüm süreçlerinde dikkatli ve titiz olma yoluyla geliştirebilirler.
Türkçe dersinde ise, sorumluluk duygusu, yazılı ve sözlü ifadelerde doğru bilgileri kullanma ve başkala-
rının fikirlerine saygı gösterme aracılığıyla pekiştirilebilir. Böylece, aynı değer farklı derslerde işlenerek
öğrencilerin tüm yaşamlarında bu değeri içselleştirmesi ve tutarlı bir şekilde uygulaması sağlanır.

• Günlük Hayatla İlişkilendirme: Değer eğitimi sürecinde değerler teorik bilgi olmaktan çıkarak öğren-
cilerin günlük yaşantılarında uygulayabilecekleri somut davranış kalıplarına dönüşmelidir. Öğretmenler,
değerleri sadece ders içeriği olarak değil, gerçek hayat senaryoları ve günlük yaşantıdaki örnekler üzerin-
den öğretmelidirler. Örneğin, sağlıklı yaşam değeri biyoloji dersinde biyolojik birikimin zararlı etkileri
üzerinden ele alınabilir. Öğrenciler, biyolojik birikim nedeniyle besin zincirindeki kimyasal maddelerin
organizmalarda nasıl biriktiğini öğrendiklerinde, bu bilgiyi kendi beslenme alışkanlıklarıyla ilişkilendi-
rirler. Sağlıklı yaşam değeri, işlenmemiş gıdalara yönelmek, katkı maddesi içeren besinlerden kaçınmak
ve besin zincirindeki zararlı etkilerden korunma bilinci oluşturmak şeklinde günlük hayatlarına yansır.
Bu tür örneklerle, öğrenciler sadece biyolojik bilgiyi öğrenmekle kalmaz, sağlıklı bir yaşam için bilinçli
beslenme alışkanlıkları geliştirme konusunda da harekete geçerler. Bu yaklaşım, değerlerin öğrencilerin
yaşamlarının her alanında anlam kazanmasını ve kalıcı hale gelmesini sağlar.
• Yaş ve Seviyeye Uygunluk: Sevgi, saygı, yardımseverlik, adalet, sorumluluk, dürüstlük ve sabır gibi de-
ğerlerin öğretilmesinde yaş ve seviye kavramı çok önemlidir. Bunun için de öğretmenlere büyük sorumlu-
luk düşmektedir. Örneğin temel eğitimde adalet değeri öğrencilere anlatılırken arkadaşları ile oynadıkları
oyun sırasında adil davranmaları, kazanan kim olursa olsun sonuca rıza göstermeleri şeklinde örnekler
verilebilir. Ancak ortaöğretimde adalet değeri öğrencilere kazandırılırken hem günlük hayatın içinden ör-
nekler verilebilir hem de değerin kendisine ilişkin yorum ve değerlendirmeler yapılabilir. Örneğin lise
öğrencilerine devlet yöneticileri, şirket müdürleri ve ticaretle uğraşan kişiler arasındaki adalet mekaniz-
ması hakkında bazı değer paylaşımında bulunulabilir. İlkokul öğrencisi ise devlet yönetimindeki adalet
anlayışını gerçek anlamda kavrayabilecek bir yeterlilikte değildir. Yaş seviyesi büyüdükçe sorumluluk
değeri noktasında daha ağır görevler öğrenciye verilebilir. İlkokul öğrencisine genel anlamda vatan sevgisi
verilebilirken bir ortaokul öğrencisine vatan savunması hakkında da bilgiler verilebilir.
• Ahlaki Gelişimi Destekleme: Değer eğitimi aynı zamanda öğrencilerin ahlaki gelişimlerini desteklemeyi
amaçlar. Bu süreçte, öğrenciler yalnızca belirli değerleri öğrenmekle kalmaz, aynı zamanda bu değerleri
içselleştirerek kendi ahlaki yargılarını geliştirme fırsatı bulurlar. Öğretmenler, öğrencilerin ahlaki gelişi-
mini desteklemek için değerleri somut yaşam örnekleri, grup çalışmaları ve tartışmalar yoluyla işlerler.
Özellikle ahlaki ikilemlerle karşı karşıya kalındığında öğrencilerin bu durumları analiz etmeleri ve değer-

10