Page 32 - Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Okuryazarlığı Öğretmen Kılavuz Kitabı

TÜRKIYE YÜZYILI MAARIF MODELI ÖĞRETIM PROGRAMLARI

Zenginleştirme genel olarak farklılaştırmanın bir alt stratejisi olduğu için Tablo 3’te içerik, süreç ve ürün
farklılaştırma ile ilgili verilen tüm bilgiler zenginleştirme için de geçerlidir. Zenginleştirmede içerik, süreç ve
ürün farklılaştırma daha ileri düzeyde öğrenen öğrenciler için biraz daha özelleştirilmiş bir yapıya sahiptir.

6.4.1.1. İçeriğe Dayalı Zenginleştirme
İçeriğe dayalı zenginleştirme, ders programının kapsamını genişletip derinleştirerek öğretimi iyileştirmeyi
hedefler. Zenginleştirme yaklaşımlarında genellikle Bloom’un taksonomisinin bilişsel alandaki analiz,
değerlendirme ve yaratma basamakları ve Kaplan’ın derinlik ve karmaşıklık kavramları çerçeve olarak
kullanılmaktadır. Burada temel olan, içeriğin genel programdaki içeriğe göre daha derin ve karmaşık olmasını
sağlamaktır. Yukarıda farklılaştırmanın planlanması kısmında da değinildiği üzere içerik zenginleştirme için
önce temel kavramlar, ilgili disiplinin dili ve kuralları, konu ile ilgili detaylar, örüntüler, eğilimler, etik, önemli
fikir ve tartışmaların dikkate alınması gereklidir. Bunlara dikkat edilerek yapılan bir zenginleştirme daha
derin bir öğrenme fırsatı tanıyacaktır. İçerik zenginleştirmede konunun karmaşıklaştırılması da ileri öğrenen
öğrencilere katkı sağlamaktadır. İçeriğin karmaşıklaştırılmasında ise disiplinler arasındaki ilişkileri incelemek,
farklı bakış açılarını ele almak ve konunun zaman içindeki değişimini tartışmak gerekmektedir.

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde içerik zenginleştirme boyutları olarak soyutluk, karmaşıklık, çeşitlilik,
organizasyon, seçkin kişiler, yöntemler ve ekonomiklik alanlarına vurgu yapılmıştır. İçerik zenginleştirilirken
veri, kavram, genelleme, teori gibi bilgi seviyeleri arasında bir denge kurulmalı ve daha çok soyut kavramlara ve
genellenmelere odaklanılmadır. İçeriğin zenginleştirilmesinde öğretim programında değinilmeyen öğrencilerin
ilgi ve hazır bulunuşluklarına uygun konu, ders ve disiplinlere yer verilmelidir. Yine öğretim programında
olmasa da konu ile ilgili seçkin kişilerin incelenmesine fırsat sunulmalıdır. Bu bağlamda da öğrencilere
olabilecek en uygun düzeyde araştırma yöntemleri öğretilmeli ve buna uygun pratik yapmaları sağlanmalıdır.
Tüm bunların ilgili ders saati sınırları içinde etkin bir şekilde uygulanmasına da dikkat edilmelidir.

6.4.1.2. Sürece Dayalı Zenginleştirme

Sürece dayalı zenginleştirme, öğrencilerin yaratıcı ve kritik düşünme gibi ileri düzey becerilerini geliştirmeyi
amaçlar. Bu yöntemde, öğrencilere farklı çalışma seçenekleri sunulur, bu da grupla veya bağımsız çalışmayı
teşvik eder. Örnek olarak matematik bulmacaları, kriptoloji ve bilim kurgu hikâyeleri gibi çeşitli etkinliklerle
öğrencilerin ilgisini çekmek ve düşünme yeteneklerini artırmak amaçlanır. Sürecin zenginleştirilmesinde proje
tabanlı çalışmalar, bağımsız araştırmalar, açık uçlu sorular, sorgulamaya dayalı çalışmalar, yaratıcı düşünme
teknikleri yer almaktadır.

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde süreç zenginleştirme boyutları; üst düzey düşünme, açık uçluluk,
keşifçi öğrenme, akıl yürütme, seçimde özgürlük, araştırma yöntemleri, öğretim hızı ve grup etkileşimi
olarak belirlenmiştir. Kılavuzumuzun süreç farklılaştırma kısmında sunulan tüm öneri, yöntem ve teknikler
burada kullanılabilir. Bunlara ek olarak Maarif Modeli'nin ortak metninde sunulan boyutlara dikkat edilmesi
önemlidir. Bu doğrultuda zenginleştirme için öğrencilere problem çözme, karar verme ve eleştirel düşünme
gibi üst düzey düşünme becerileri kazandırılmalı; birden fazla çözüm sunan problemlere odaklanılmalı, akıl
yürütme, deney ve veri toplama gibi öğrenme etkinliklerine yer verilmelidir. Bunların yanı sıra öğrencilere
öğrenme yollarını seçme özgürlüğü tanınmalıdır. Tüm bunların yanında sürecin zenginleştirilmesi için farklı
öğrenme ve öğretme yöntemleri kullanılmalıdır. Yukarıda süreç farklılaştırılması kısmında sunulan yöntemler
burada tercih edilebilir.

32