Page 125 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE
TYT 3.
ADIM
MS 2. Yüzyıl - MS 15. Yüzyıl Felsefesi-1

2021 TYT 2020 TYT

1. Tümeller problemi, Orta Çağ felsefesinin merkezî problemlerin- 3. Anselmus, Tanrı’nın var olduğuna dair delile Tanrı kavramı-
den biri olmuştur. Augustinus, tümellerin ayrı birer varlık olarak nın kendisinden doğrudan ulaşılabileceğini savunmuştur. Ona
Tanrı’nın zihninde olduğunu savunurken; Aquinalı Thomas, göre, Tanrı kendisinden daha yetkini düşünülemeyen, tasav-
onların tek tek varlıkların içinde, varlıklarla beraber mevcut ol- vur edilemeyen bir varlıktır. İfade edildiği şekliyle yetkin var-
duklarını öne sürmüştür. Ockhamlı William ise tümellerin kendi lık fikri bütün insanlarda vardır. Ancak en yetkin varlık olarak
başlarına var olmadıklarını, soyutlama ve genellemelerden iba- Tanrı fikrinin sadece zihnimizde olduğunu kabul etmek, daha
ret olduklarını iddia etmiştir. yetkini düşünülemeyen varlık tanımıyla çelişki yaratır. Çünkü
hem zihinde hem de zihin dışında var olan, sadece zihinde var
Buna göre Ockhamlı William’ın düşüncelerine aşağıdaki-
olandan daha yetkindir. O hâlde Tanrı, hem zihinde bulunan
lerden hangisi uygundur?
bir kavram hem de zihnin dışında var olan olarak vardır.
A) Herhangi bir davranışın adil olup olmadığı “adalet” kavramına
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?
göre belirlenir.
A) Tanrı kavramının kendisi Tanrı’nın zihin dışında da var
B) Adil bir davranış kendi içinde “adalet” kavramını içerir.
olduğunu göstermez.
C) “Adalet”, adil bulunan davranışlar arasındaki benzerliklere
B) En yetkin varlık olarak Tanrı zihindeki tüm diğer kavramların
göre dilde tanımlanır.
kaynağıdır.
D) Hiç kimse adil davranmasa bile “adalet” diye bir şey vardır.
C) Tanrı’nın varlığı deneyime başvurmaksızın apriori bir
E) “Adalet” kavramı, tek tek adil davranışlar hiç var olmasa da
yöntemle ispatlanabilir.
bilinebilir.
D) Tanrı’nın varlığı zihinde diğer kavramlara başvurmadan
ispat edilemez.
E) Mükemmel bir dünyanın varlığından yola çıkılarak Tanrı’nın
varlığı ispatlanabilir.

2018 TYT

2. Gazâlî doğadaki nedenselliğe yönelik şüpheci bir yaklaşım
sergiler. Ona göre filozoflar, doğadaki düzeni doğa yasası
dedikleri ilkelerle açıklar. Buna göre doğada olup biten hiçbir
2020 TYT
şey bu ilkelere aykırı olamaz. Ancak Gazâlî için filozofların
nedensellik dedikleri şey, terimlerin ve bu terimlere karşılık 4. İslam felsefesinde, özgürlük problemi “kader” ve “irade” ile
gelen nesnelerin birbirini gerektirmesi değil, olayların birbiri olduğu kadar “akıl” kavramı ile de ele alınmıştır. Örneğin
ardı sıra gelmesinden ibarettir. Çünkü ateş ile yanma ara- Maturidi, insanın akılla kendi davranışlarını seçtiğini, seçim-
sındaki ilişkiye bakıldığında ateşin yakmayabileceğini düşün- lerini de iradesiyle eyleme geçirdiğini ve buna bağlı olarak
mek mantıksal olarak çelişkili değildir. davranışlarından sorumlu olduğunu öne sürmüştür.

Gazâlî’nin bu parçada nedensellikle ilgili düşüncesini Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?
aşağıdakilerden hangisi ifade etmektedir?
A) İnsan önceden belirlenen yazgısına göre eylemlerini
A) Doğadaki her şey doğal nedenlerden meydana gelir. gerçekleştirir.
B) Aynı koşullar altında hep aynı sonuçlar ortaya çıkar. B) İnsanın istediği gibi seçimlerini yapabileceği bir iradesi
yoktur.
C) Neden sonuç ilişkisi tanrısal iradenin sonucudur.
C) İnsan özgürlüğünün temeli akıldır.
D) Doğa denilen karmaşık yapıda, mucize veya raslantı söz
konusu değildir. D) İrade, verili seçenekler arasında seçim yapmaya ilişkindir.
E) Neden ve sonuç arasında doğada zorunlu bir ilişki yoktur. E) İnsan, seçimlerinden sorumlu tutulamaz.

123