Page 144 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE 3. ADIM

5. Bacon, insanlığa gerekenin bilimsel bir pratiğe dayanan yeni 7. Ütopya olmayan yer anlamına gelmektedir. Siyaset felse-
bir tutum ve yöntem bilgisi olduğunu düşünür. Bacon’a göre fesinde gerçekleşmesi mümkün olmayan hayali devlet dü-
önce doğayı deneyler aracılığıyla gözlemleyip verileri topla- zenlerini tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. Filozoflar
mamız, ardından ne bildiğimizi çözümlememiz ve sonunda geliştirmiş oldukları ütopik devlet anlayışları ile ideal bir dü-
da ulaştığımız en güvenilir doğrulara göre hareket etmemiz zen arayışında bulunmuşlardır. Distopyalar ise korku ütop-
gerekir. Öne sürdüğü bu “yeni mantık”, bu yeni düşünme yolu yalarıdır. 20. yüzyılda yaşanan savaşlar, filozofları gelecekte
Aristotelesçi tasımın (kıyasın) yerini alacaktır. Eski düşünme dünyanın karşı karşıya kalacağı yaşam biçimi hususunda en-
yöntemleri doğa yasalarının gerçek bilgisini üretecek durum- dişelenmeye itmiş ve yazılan distopyalarla halkın olabilecek
da değildir. Bacon ancak yeni deneysel yöntemle doğaya şeyler hususunda uyanık kalması sağlanmaya çalışılmıştır.
egemen olunabileceğini düşünmektedir. Ancak doğaya ege-
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşı-
men olmak için önce onu iyice tanımak, hangi nedensel ya-
lamaz?
salarla nasıl işlediğini iyice bir anlamak gerekmektedir: “Bilgi
güçtür, egemen olmaktır.” Fakat nedensel yasaların bilgisine A) Farabî’nin ‘Erdemli Şehir’ düşüncesinde, şehri yöneten
ulaşmanın önünde bazı engeller bulunmaktadır. Bacon do- idareci bedenen ve ruhen sağlam, zeki, öğrenme ve öğ-
ğayı yorumlayarak açıklamaktan çok, ona ilişkin acele kes- retmeyi seven, dürüst kimseler olmalıdır. Ancak bu sa-
tirimlerde bulunmamıza yol açan yanlış kanı ve önyargılara yede topluma bu değerler aşılanabilecektir. Dolayısıyla
dayalı düşünceleri idoller yani zihnin putları olarak adlandırır. Farabî’nin bu düşüncesi bir ütopyadır.
İnsanoğlu doğayı kendi gerçekliği içinde kavrayıp ona ege-
B) Thomas More 54 büyük şehri barındıran bir ada hayal
men olmak ve doğru bilgilere ulaşmak istiyorsa, ilk yapma-
eder. Bu adada insanlar günde 6 saat çalışarak tüm top-
sı gereken şey, insan zihnine yer etmiş bu idollerden bir an
lumun temel ihtiyaçları giderilir, artakalan zamanlarda ise
önce kurtulmaktır.
insanlar sanat ve bilimle meşgul olur, ruhlarını olgunlaştı-
Buna göre doğaya egemen olmak aşağıdakilerden hangi- rırlar. Dolayısıyla More’un düşüncesi bir ütopyadır.
si ile sağlanabilir? C) Campenella’nın ‘Güneş Ülkesi’ düşüncesinde bilim ve
felsefe egemendir. Devletin başında hem filozof hem ra-
A) Eski düşünme yöntemleri ile yeni yöntemleri birleştirip
hip olan bir hükümdar vardır. Herkese yeteneğine göre
varlığın bilgisine ulaşarak
iş verilir ve herkes ihtiyacı olanı, hak ettiğini elde eder.
B) Varlığın mutlak bilgisine ulaşmak zor olsa da yeni bilimsel
Dolayısıyla Campenella’nın düşüncesi bir ütopyadır.
yöntemin bunu sağlayacağına inanarak
D) George Orwell’ın ‘1984’ adlı eserinde dünya kuvvetleri
C) Akıl ilkelerine göre bilim yapıldığında doğaya egemen ol-
denk olan üç büyük cepheye ayrılmıştır. Her yere ‘Büyük
manın yolunun açılacağının farkına vararak
birader sizleri gözetliyor.” levhası asılmıştır. Ülke yöne-
D) Yeni bilim anlayışının ilkeleriyle doğanın bilgisine ulaş- timi etrafa ‘Savaş barıştır, özgürlük köleliktir, bilgisizlik
mayı engelleyen kuruntuları yok ederek güçtür.’ yazılı levhalar astırır. Dolayısıyla 1984 bir ütop-
yadır.
E) Olgular arasında var olan ilişkileri Tanrı’nın yasaları ile
çözümleyerek E) Huxley’in ‘Cesur Yeni Dünya’ düşüncesinde bilim ve tek-
nolojinin zirvede olduğu bir gelecek hâkimdir. İnsanlar
belirli düşüncelere göre koşullandırılır. Sevmek, acımak
gibi insani duygular silinir. Dolayısıyla Cesur Yeni Dünya
bir distopyadır.

6. Spinoza’ya göre özgür bir ruh kararlarını akıl yoluyla alır.
Ahlaksal yaşam aklın tutkulara karşı savaşıdır. İnsanı özgür
8. Ütopya olmayan ülke anlamına gelir. Ütopya kendi içinde is-
olmayıştan özgürlüğe yükseltme olanağı ancak ahlaksal ya-
tenen ütopyalar ve istenmeyen ütopyalar şeklinde ikiye ayrıl-
şamda bulunur. Tutkular insanı köle yapar, insan düşünme
mıştır. İstenen ütopyalar insanlık adına barışı, sevgiyi, bilgiyi,
hâlindeyken özgürdür.
özgürlüğü tasarlarken; istenmeyen ütopyalar korku, baskı ve
güvensizliği tasarlar.
Bu parçaya göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla-
maz? Buna göre aşağıdakilerden hangisi istenmeyen ütopyadır?
A) Özgürlük bir bilinç gerektirir. A) Platon “Devlet”
B) Özgürlük ahlaksal yaşamla mümkündür. B) A. Huxley “Cesur Yeni Dünya”
C) Ahlaki yaşamın önündeki engel tutkulardır. C) F. Bacon “Yeni Atlantis”
D) Akıl ile tutkuları yenmek ahlaksal yaşamın amacıdır. D) Farabi “Erdemli Şehir”

E) İnsan tutkularını yaşadıkça özgürlüğünü gerçekleştirir. E) T. More “Ütopya”

142