Page 783 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 136 karşımızdakileri yeterince dinlemediğimiz durumlarda çatışma-
ların yaşanması kaçınılmaz olur. Bu tür sorunların üstesinden
1. Bu metinde Tanrı Kayra Han ile Kişi arasında bir güç ve iktidar gelebilmek için öncelikle her bireyin farklı özelliklere sahip
çatışması vardır. Kişi, yaratıldıktan sonra kendini Kayra Han ile olduğunu farkında olmak, herhangi bir olayda kendimizi başka-
eşit görmeye başlamış ve onun hâkimiyet alanlarını paylaşmak sının yerine koyarak onu anlamaya çalışmak, bireysel anlamda
istemiştir. hata yapabilecek bir yapıda olduğumuzu düşünerek hareket
2. Kişi’nin, Kayra Han’ın yüzüne su fırlatabildiğini görünce ondan etmek gibi davranışlarda bulunmaya çalışmalıyız.
daha güçlü olduğunu sanması ve Kayra Han’dan daha yükseğe
uçmak istemesi Etkinlik No.: 138
Kişi’nin Kayra Han’dan gizli bir şekilde kendisi için de sudan
toprak çıkarması ve o toprakla kendine bir yer yaratabileceğini 1. Öğrencinin hayal gücüne bağlı olarak aşağıdakine benzer bir
bölüm yazılabilir:
zannetmesi
3. Kayra Han, Kişi’yi ilk hatasında affetmiştir. Ona güvenmiş ve Ağa, Bilecen’i ilk gördüğünde hâliyle çok şaşırır. “Böyle bir şey
nasıl olabilir?” diye hayrete düşer. İnanası gelmez. İlk önce
görev vermiştir. Ancak Kişi, yaratma gücünü Tanrı’yla payla- “Bana belli etmeden peşimden geldi herhâlde.” diye düşünür.
şabileceğini düşününce Kayra Han onu Erlik’e dönüştürmüş Ancak yanında getirdiği köfteler hanımının köfteleridir. Köfteyi
ve yanından uzaklaştırmıştır. Buradan, Tanrı’nın insanlara ondan daha iyi yapan yoktur, şu koca dünyada. Bilecen, köftele-
ikinci bir şans verdiği ve affedici olduğu ancak insanoğlunun ri yemesi için ağaya uzatmakla yetinir. Bu hareketten sonra ağa,
hatalardan ders çıkarmayarak hırslarına teslim olduğu sonucu Bilecen’in ermiş bir kişilik olduğunun farkına varır ve köyüne
çıkarılabilir.
dönünce insanlara bunu anlatmaya karar verir vb.
4. İslamiyet’in İslamiyet’in 2. Sır, sözlükte Varlığı veya bazı yönleri açığa vurulmak istenme-
Kabulünden Önceki Kabulünden Sonraki yen, gizli kalan, gizli tutulan şey. anlamına gelir. Sıradan bir kişi
Yaratılış İnancı Yaratılış İnancı olarak bilinen Bilecen, köfteyi hacda olan ağasına yetiştirince
sırrını belli etmiş olur. Sırrın en önemli özelliği gizli tutulma-
Altayların tanrısı Kayra Han Müslüman Türklerin tanrısı sıdır. Paylaşmak sır için geçerli bir durum değildir. İnsanlar
ya da Kuday diye adlandırılır. Allah’tır. sırlarının bilindiği yerde durmak istemez. Nitekim sırrın yöre
İlk insan Kişi’dir. İlk insan Hz. Âdem’dir. halkınca bilinir olması Bilecen’in orada bulunmasını artık
anlamsızlaştırmıştır vb.
İlk insan, güç ve iktidar mü- İlk insan, Allah’ın emirlerine 3. Öğrencinin hayal gücüne bağlı olarak aşağıdakine benzer bir
cadelesi üzerinden imtihan uyup uymama üzerinden bölüm yazılabilir:
edilmiştir. imtihan edilmiştir.
Bilecen, sırrının bilinir olmasıyla orada kalamayacağını düşü-
İlk insan Erlik’e dönüştürül- İlk insan cennetten dünyaya nür. Köyü terk eder. Köylüler yıllarca böyle ermiş bir kişiyle
müştür. sürgün edilmiştir. beraber olmalarına rağmen onu pek umursamadıkları için
pişman olurlar. Bilecen, gittiği köyde bir konakta yine uşaklık
Kötülük tanrısı Erlik’tir. İnsanları kötülüğe yönlendi- yapmaya başlar. Kendine verilen vazifeleri çok titiz bir şekilde
ren varlık Şeytan’dır.
yerine getiren Bilecen, orada da sessiz yaşamına devam eder.
5. Bu gibi durumlarla karşılaşmamak için büyüklerimize karşı Hane sahipleri ve köylüler de onun ne büyük bir insan olduğu-
nun farkına varmadan yaşayıp giderler.
saygılı olmalı ve onlarla kurduğumuz ilişkide sınırlarımızı bil-
meliyiz. Bir hata yaptığımızda bu hatayla yüzleşmeli, kendimizi 4. Metin kurgulanırken Şeyh Bilecen adlı efsanenin tema ve ko-
sorgulamalı ve geri adım atabilmeliyiz. Samimi bir özür dile- nusundan yararlanılabilir. Kişi, zaman ve mekân gibi unsurlar
mek ve yanlışlarımızı tekrarlamamak, yeniden doğru bir ilişki öğrenciler tarafından kurgulanacaktır. Gereksiz ayrıntılara
kurabilmenin ilk adımı olacaktır. girmemeye dikkat edilmelidir.
Etkinlik No.: 137 Etkinlik No.: 139
1. Zorbalık ve zenginlikle her şeyin elde edilebileceği düşüncesine 1. Öğrencinin hayal gücünün genişliğine bağlı olarak farklı kurgu-
karşı takınılan kararlı tutum ve gösterilen fedakârlığın çatışması lar yapılabilir.
anlatılmaktadır. Olumlu gelişirdi.
2. Sevgi, kararlılık, dua, sadakat, fakirlik, zenginlik, haddi aşmak, Kadın eydür:
şımarıklık ve zor kullanmak ön plana çıkan unsurlar arasında - Sen de kimsin, bizlere benzemiyorsun git buradan, dedi.
yer almaktadır. Seyyit:
3. Öğrencinin bilgi birikimine ve yorumlama kabiliyetine göre - Canım ana, dedi. Söz söyleyecek vakit değil. Üşüdüm, bana
cevaplar farklılık göstermekle birlikte aşağıdaki gibi bir açıkla- yardım et ve benden korkma lütfen! Hem dahi beni kimseye
ma yapılabilir: söyleme!
Ben çoban veya kızın yerinde olsaydım öncelikle ileriye dönük Kadının yıllar evvel kaybettiği oğlu gözünün önüne geldi ve
bu beraberlikte ailemin rızasını göz önünde bulundururdum. onun yerine koydu Seyyit’i. Ona merhamet etti. Ağlaya ağlaya
Gerek onların gerekse problem çözme konusunda o civarda eve getirdi onu.
sözüne itibar edilen, rehber olabilecek kişilerden yardım ister, Seyyit:
şiddetten uzak bütün çözüm yollarını denerdim. - Canım ana, üstümü ört, biraz yatayım! dedi.
4. İyiler olumlu davranışlarından dolayı nihayetinde ilahi yardım- Yattı ve uyudu. Kadın, üstünü örttü. Kapıyı sağlam bir şekilde
lara mazhar olmuş, kötüler ise sergiledikleri olumsuz davranış- kilitledi.
lardan dolayı amaçlarına ulaşamamıştır. Bu durum, iyiliğin her Yanında oturdu. Oğluna benzettiği Seyyit, biraz uyudu, kendine
zaman tercih edilmesi gereken bir davranış olduğunu göster- geldi, uyandı: Dedi ki:
mektedir. - Canım ana, karnım açtır, yemek getir yiyeyim, dedi.
5. Öğrencinin bilgi birikimine ve yorumlama kabiliyetine göre
cevaplar farklılık göstermekle birlikte aşağıdaki gibi bir açıkla- 2. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer
ma yapılabilir: açıklamalar yapılabilir:
Günlük hayatta genellikle kişiler arası iletişim eksikliğinden Destanda Seyyit’in farklı kişi, durum, ortam, nesne vb. ile kar-
kaynaklanan çatışmalara rastlamaktayız. Aile içinde ve arkadaş şılaşması ya çatışmalara ya da uzlaşmaya yol açacaktır. Seyyit,
çevresinde yaşanan çatışmaların önemli bir kısmının iletişim kılık değişerek olay örgüsünü, yani bu çatışma ve uzlaşmaların
yollu olduğunu söyleyebiliriz. Yeterince anlaşılmadığımızı dü- yönünü değiştirmiştir.
şündüğümüz, sadece kendi isteklerimizi ön plana çıkardığımız, Günlük yaşamda da görünüm, kılık kıyafet hatta aksesuarlar

781