Page 152 - KİMYA-11

KİMYA 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 10 Etkinlik No.: 11
1. Yönerge 1. Yönerge
1. Tabloda verilen elementlerin elektron dizilimlerine bakıldığında,
11Na: 1s2 2s2 2p6 3s1 1. MnO: Mn + (-2)= 0 ise Mn=+2
12 Mg: 1s2 2s2 2p6 3s2 25 Mn2 : [Ar] 3d5
13 Al: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1 Mn2O3: 2Mn + 3(-2)= 0 ise Mn=+3
Sodyum elementi son katmanındaki 1 elektronu, magnezyum Mn3 : [Ar] 3d⁴
elementi son katmanındaki 2 elektronu ve alüminyum elementi 25
ise son katmanındaki 3 elektronunu kolayca vererek soy gaz MnO2: Mn + 2(-2)= 0 ise Mn:+4
elektron düzenine ulaşabilir. Bu yüzden alkali metaller +1, top- 25 Mn⁴ : [Ar] 3d3
rak alkali metaller +2 ve alüminyum ise +3 değerliğe sahip olmak Geçiş metallerinden biri olan mangan önce son kabukta bu-
ister. Bu aynı zamanda metallerin iyon yüküdür. Metallerin iyon
yükleri, yükseltgenme basamağı olarak da düşünülebilir. lunan s orbitalindeki elektronları daha sonra bir alt kabukta
Fe: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d6 elektron dizilimine sahiptir. bulunan d orbitalindeki elektronları da vererek beklenenin dı-
26
Değerlik elektronları 4s orbitali ve 3d orbitali elektronlarıdır. Fe şında yük seltgenme basamaklarına sahip olur.
atomu elektron verirken önce 4s orbitalinden sonra 3d orbita-
linden verir. Eğer sadece 4s orbitalindeki 2 elektronu verirse +2 2. Mg3N2 bileşiğinde azot -3 yüklü iyon hâlindedir. Ancak NO
yüklü olur. Ancak 3d orbitali de değerlik orbitali olduğu için ora- bileşiğinde azot +2 yüklü iyon hâlinde değil +2 yükseltgenme
dan da elektron verebilir. Eğer 4s orbitalindeki 2 elektronu ve 3d basamağına sahiptir. Kovalent bağ ile oluşmuş bileşiklerde
orbitalindeki 1 elektronu verirse bu sefer +3 değerlikli olur. Geçiş
metallerinin d orbitallerindeki elektronları da verebilmesinden atomları elektron kaybetmiş iyonlar olarak kabul etmek doğru
dolayı birden çok pozitif yükseltgenme basamağı olur. olmaz. Bu nedenle iyon yükü yerine yükseltgenme basamağı
kavramı kullanılır.
2. Yanma tepkimelerinde, oksijen atomu diğer elementin yükselt-
genmesini sağlar (oksidasyon, yükseltgenme). Karbon atomu 4A
grubunda olduğu için alabileceği en büyük yükseltgenme basa- 2. Yönerge
mağı değeri +4 olmalıdır ki CO₂ bileşiğinde bu değere sahiptir.
Bu yüzden artık CO₂ bileşiğindeki karbon atomunu yükseltgeye-
meyiz. Ancak CO bileşiğindeki karbonun yükseltgenme basama-
ğı +2 olduğu için oksijenle tepkimeye girerek yükseltgenebilir.
11Na
3. Flor atomunun kendini en yakın soy gaz elektron dizilimine +1
benzetmek için sadece 1 elektrona ihtiyacı vardır. Periyodik sis-
temde elektronegatifliği en yüksek element flor olduğu için bağ
+2 ile +3
elektronlarını her zaman daha çok çeker ve sanki elektron almış 26Fe +2 OF2
gibi düşünülebilir. Bu yüzden tüm bileşiklerinde -1 yükseltgenme
basamağına sahip olur.
17CI -1
4. İyonik bileşikler elektron alışverişi sonucunda meydana gelir. -1 ile +7 arası MgO2
Metal atomları, son katmanlarındaki elektronu vererek soy gaz
elektron düzenine geçmek isterken ametal atomları ise metalin NaCIO Mg(NO3)2 +5 +4 +5
PbO2
vermiş olduğu bu elektronu alarak soy gaz elektron dizilimine +1 H3PO4
ulaşır. Böylece metal atomu (+) iyon yüküne, ametal atomu ise
(–) iyon yüküne sahip olur. İyonik bileşiklerde bu iyon yükleri SO32- H2SO4 -4 ile +4 arası
yükseltgenme basamağı olarak alınır. +4 +6 6C
Kovalent bileşiklerde ise elektronlar, atomlar arasında ortaklaşa
kullanılır. Bu yüzden net bir iyon yükünden bahsedemeyiz ancak 22Ti 23V +2 ile +5 CaCr2O7 +6 20Ca -1 7N
bu kullanım esnasında elektronegatifliği yüksek olan atom, bağ +2 ile +4 +2 NaH -3 ile +5 arası
elektronlarını daha çok çekeceği için kısmi negatif yükle yük-
lenirken diğer atomda kısmi pozitif olur. Kovalent bileşiklerde
yükseltgenme basamaklarını hesaplayabilmek için bağ elektron-
larının elektronegatifliği yüksek olan atom tarafından alınmış
olduğu varsayılarak yükseltgenme basamakları hesaplanır.

2. Yönerge
1.
1A 2A B GRUPLARI 3A 4A 5A 6A 7A
+1 +2 Değişken (+ ) +3 [-4,+4] [-3,+5] [-2,+6] [-1,+7]
değerlikler ara- ara- ara- ara-
lıktaki lıktaki lıktaki lıktaki
tam tam tam tam
sayılar sayılar sayılar sayılar

152