Page 157 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

73 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

1. Bitkilerde fotosentez ürünlerinin taşınmasını anlatan kısa bir metin yazınız.

Yönerge Aşağıdaki metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Yapraklarda fotosentez ile üretilen organik besinler floem boruları tarafından floem öz suyu adı verilen
sulu bir çözeltiyle bitkinin diğer kısımlarına taşınır. Besinler, hücrelerde enerji sağlamak için kulla-
nıldığı gibi nişasta vb. çeşitli moleküllere dönüştürülerek depolanabilir. Taşıma basınç akış teorisi ile
açıklanır. Bu teoriye göre fotosentezin gerçekleştiği hücreler kaynak, besinlerin floemle taşınarak depo-
landığı veya kullanıldığı hücreler ise havuz olarak adlandırılır.
2. Arkadaş hücreler ile kalburlu boru hücreleri arasında nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız. Kaynakta üretilen besin maddesinin arkadaş hücrelerine gönderilmesi ve arkadaş hücrelerinden de
çeperdeki geçitler sayesinde kalburlu borulara geçmesi aktif yolla ATP harcanarak sağlanır. Floemde
artan şeker miktarı ozmotik basıncın artmasına ve ksilemden su çekilmesine neden olacaktır. Floem
borularında artan su miktarı bir basınç oluşturarak sulu çözeltinin kütle akış yöntemiyle borulardan
akmasını sağlayacaktır. Besinler, kalburlu borulardan çeperdeki geçitler sayesinde arkadaş hücrelerine
oradan da kök hücrelerine aktif yolla ATP harcanarak pompalanır. Besinler, kalburlu borulardan kök
hücrelerine geçmesiyle ozmotik basınç düşer. Bu durum, suyun osmozla tekrar ksileme dönmesini sağ-
lar. Kökte besinler depolandığı için havuz adını alır. Kök, gövde ve meyveler havuza örnek verilebilir.
Çeşitli dış faktörler sebebiyle gövdeyi çevreleyen kabuk kısmının zarar görmesi floemin de zarar gör-
mesine neden olur. Bu durum floem öz suyunun köke doğru hareketini engeller. Böylelikle bitki kök-
3. Bir ağacın kabuğuyla birlikte soymuk boruları halka şeklinde kesilip çıkarıldığında ağaçta hangi leri, gövde ve yapraklardan gerekli besin maddelerini alamaz. Kök emici tüylerinde ozmotik basınç
değişikliklerin gerçekleşmesi beklenir? düşer, topraktan su ve mineral alımı azalır. Sürecin devamında fotosentez olayı aksamaya, yapraklar
pörsümeye ve sararıp dökülmeye başlar.

Yaprak çer s ndek Arkada Kalburlu
fotosentet k hücre hücre boru Ks lem

H O
2
Ks lem
Koful ve
oem
4. Bitkilerde organik maddelerin oluştuğu yere kaynak, kullanıldığı veya depolandığı yere ise havuz arasında
denir. Kaynak ve havuzun yer değiştirdiği durumları örnek vererek açıklayınız. Kaynak suyun H O
2
Kloroplast eker akı ı
H O
eker çözelt s n n 2
kaynak bölges nden
havuz bölges ne
doğru akı ı
H O
2
Kök hücres Arkada
hücre
Floem
ve H O
ks lem 2
5. Parazit ve yarı parazit bitkilerin konukçu bitkilerin iletim demetlerinden nasıl faydalandığını açıklayınız. arasında
suyun
akı ı
H O
2
Havuz Ks lem

Görsel: Basınç akış teorisine göre madde taşınması

156
Hazırlayan: Sevgi YAVUZ