Page 162 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 76

3. ÜNİTE > Bitki Biyolojisi Kazanım 12.3.2.4. Bitkilerde su ve madde taşınmasıyla ilgili deney tasarlar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Gözlem Yapma Becerisi, Deney Düzeneği Kurma ve Yapma Becerisi,
Hipotez Kurma Becerisi, Deney Tasarlama Becerisi, Değişkenleri Belirleme Becerisi
Etkinlik İsmi BİTKİLERDE SUYUN YÜKSELMESİ 40 dk.

Amacı Bitkilerde suyun yükselme hareketini gözlemleyebilme. Bireysel

Bitkiler, su ve mineralleri genellikle kökleriyle alır ve yapraklara doğru iletir. Bitkiler buharlaşma olayı ile
büyük miktarda su kaybeder. Terleme (transpirasyon), yapraklardan ve bitkinin hava ile temas hâlindeki
diğer kısımlarından suyun buhar yoluyla kaybıdır. Terlemeyle kaybedilen suyu dengelemek için kaybo-
lan miktarda suyun kökler tarafından alınması, yukarı gövdeye doğru ilerlemesi ve yapraklara taşınması
gerekir. Bitki tarafından alınan su miktarı veya buharlaşmayla kaybedilen su miktarı nicel olarak belir-
lenebilir. Bunun için bitki ya da bitki organlarında ağırlık azalması tartı yöntemiyle tayin edilebilir veya
bitki tarafından alınan su miktarı potometre yöntemiyle belirlenebilir.

Yönerge Aşağıda bir bitkide suyun hareketini gözlemlemek amacıyla hazırlanan bir deney düzeneği veril-
miştir. Deneyi yapınız ve deneyin sonuçlarına göre soruları cevaplayınız.

Gerekli Malzemeler:
6 deney tüpü, tüplük, su, alüminyum kâğıt, bisturi, 6 fasulye filizi, vazelin, cam kalemi
Deneyin Yapılışı:
6 tane deney tüpüne üstte 2 cm boşluk kalacak şekilde su doldurunuz ve ağızlarını alüminyum kâğıt ile
kapatınız. Tüplerin her birine aşağıda gösterilen ve sıralanan işlemleri Şekil 1'den yararlanarak yapınız.
Tüplerdeki su seviyelerini bitkileri yerleştirdikten sonra cam kalemiyle işaretleyiniz.

Alüm nyum
kâğıt
Su
sev yes

Su

1 2 3 4 5 6

Şekil 1: Suyun alınması etkinliğiyle ilgili tüp ve bitkiler
1. Tüp: Sadece su seviyesini işaretleyiniz.
2. Tüp: Fasulye filizinin köklerini kesiniz ve alüminyum kâğıdın içinden geçirerek suya daldırınız.
3. Tüp: 2 numaralı tüpe yaptığınız işlemlerin aynısını uyguladıktan sonra sapları bitkinin üzerinde kala-
cak şekilde yaprakları kesiniz.
4. Tüp: Tüpün ağzındaki alüminyum kâğıdı çıkarınız. Köklü bir fasulye filizini tüpteki suya daldırınız.
Alüminyum kâğıdı tüpün çevresine bitkiyi tutacak şekilde sarınız.
5. Tüp: 4 numaralı tüpte yaptığınız işlemlerin aynısını uyguladıktan sonra sapları bitkinin üzerinde ka-
lacak şekilde yaprakları kesiniz.
6. Tüp: 2 numaralı tüpteki işlemleri tekrarlayınız. Buna ek olarak yaprakların alt ve üst yüzeylerine va-
zelin sürünüz.
Tüplerin hepsini de bir tüplüğe yerleştirerek oda sıcaklığında ve aydınlık bir ortamda 24 saat bekletiniz.
Daha sonra tüplerdeki su seviyesini tekrar işaretleyiniz. Tüplerin ilk ile son işaret arasındaki mesafeyi
ölçerek milimetre cinsinden yazınız.

161