Page 161 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

75 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Çek rdek Kloroplast Arkada hücres Kalburlu boru hücres
1 2 3 H 2 O

X 4
H 2 O X .......................................................

Koful Y .......................................................
Bitkiler, su ve mineralleri genellikle kökleriyle alır ve yapraklara doğru iletir. Bitkiler buharlaşma olayı ile
eker 1 .......................................................
büyük miktarda su kaybeder. Terleme (transpirasyon), yapraklardan ve bitkinin hava ile temas hâlindeki
2 .......................................................
diğer kısımlarından suyun buhar yoluyla kaybıdır. Terlemeyle kaybedilen suyu dengelemek için kaybo-
3 .......................................................
lan miktarda suyun kökler tarafından alınması, yukarı gövdeye doğru ilerlemesi ve yapraklara taşınması
4 .......................................................
gerekir. Bitki tarafından alınan su miktarı veya buharlaşmayla kaybedilen su miktarı nicel olarak belir-
5 .......................................................
lenebilir. Bunun için bitki ya da bitki organlarında ağırlık azalması tartı yöntemiyle tayin edilebilir veya
6 .......................................................
bitki tarafından alınan su miktarı potometre yöntemiyle belirlenebilir.
6 H 2 O 7 .......................................................

5
Y 7 Aşağıda bir bitkide suyun hareketini gözlemlemek amacıyla hazırlanan bir deney düzeneği veril-
H 2 O Yönerge
miştir. Deneyi yapınız ve deneyin sonuçlarına göre soruları cevaplayınız.
Floem
Gerekli Malzemeler:
4. Floemdeki besin maddesi taşınması ile ilgili verilen yukarıdaki şemada belirtilen numaraların bulunduğu
kısımlarda hangi olayların gerçekleştiğini sırasıyla yazarak besin taşınmasının mekanizmasını açıklayınız. 6 deney tüpü, tüplük, su, alüminyum kâğıt, bisturi, 6 fasulye filizi, vazelin, cam kalemi
Deneyin Yapılışı:
6 tane deney tüpüne üstte 2 cm boşluk kalacak şekilde su doldurunuz ve ağızlarını alüminyum kâğıt ile
kapatınız. Tüplerin her birine aşağıda gösterilen ve sıralanan işlemleri Şekil 1'den yararlanarak yapınız.
Tüplerdeki su seviyelerini bitkileri yerleştirdikten sonra cam kalemiyle işaretleyiniz.
5. Bitkilerde depo organlarına floem ile taşınan besin maddelerinin nişasta gibi formlara dönüştürüle-
rek depo edilmesinin sebepleri neler olabilir?

Alüm nyum
kâğıt
Su
sev yes

Su

1 2 3 4 5 6
6. Yukarıdaki şekilde görülen ağacın dış kabuk bölgesinden kambiyum tabakasına kadar olan kısmı
soyularak çıkarılmıştır. Bir süre sonra soyulan kısmın yukarısı şişkinleşerek kalınlaşmıştır. Şekil 1: Suyun alınması etkinliğiyle ilgili tüp ve bitkiler
a) Şişkinleşmenin sebebi sizce ne olabilir? 1. Tüp: Sadece su seviyesini işaretleyiniz.
b) Bir süre sonra ağacın öldüğü gözlemlenmiştir. Ağacın ölmesine neden olan süreci sırasıyla yaza- 2. Tüp: Fasulye filizinin köklerini kesiniz ve alüminyum kâğıdın içinden geçirerek suya daldırınız.
rak açıklayınız.
3. Tüp: 2 numaralı tüpe yaptığınız işlemlerin aynısını uyguladıktan sonra sapları bitkinin üzerinde kala-
cak şekilde yaprakları kesiniz.
4. Tüp: Tüpün ağzındaki alüminyum kâğıdı çıkarınız. Köklü bir fasulye filizini tüpteki suya daldırınız.
Alüminyum kâğıdı tüpün çevresine bitkiyi tutacak şekilde sarınız.
7. Bitkilerde organik besin maddesi taşınımı çift yönlü olup genellikle ilkbahar aylarında besinler aşa- 5. Tüp: 4 numaralı tüpte yaptığınız işlemlerin aynısını uyguladıktan sonra sapları bitkinin üzerinde ka-
ğıdan yukarıya doğru taşınmaktadır. lacak şekilde yaprakları kesiniz.
a) Aşağıdan yukarıya doğru taşınmanın ilkbaharda yapılmasının sebebi nedir? 6. Tüp: 2 numaralı tüpteki işlemleri tekrarlayınız. Buna ek olarak yaprakların alt ve üst yüzeylerine va-
b) Aşağıdan yukarıya doğru hangi besin maddeleri taşınmaktadır? zelin sürünüz.
Tüplerin hepsini de bir tüplüğe yerleştirerek oda sıcaklığında ve aydınlık bir ortamda 24 saat bekletiniz.
Daha sonra tüplerdeki su seviyesini tekrar işaretleyiniz. Tüplerin ilk ile son işaret arasındaki mesafeyi
ölçerek milimetre cinsinden yazınız.

160
Hazırlayan: Aylin BARDAKÇI