Page 226 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12

CEVAP ANAHTARLARI
kalınlaşmayı sağlar. Demet kambiyumunun dış kısmında kalan Etkinlik No.: 58 - Yaprak ve Gövdede Neler Oluyor?
dokularda bulunan hücrelerin bölünmesi durduğundan demet
kambiyumunun büyümesine eşlik edemez ve parçalanır. Bu du- 1. Stomalar açıklıklarıyla bitkide terleme yaparak suyun taşınması-
rum bitkinin enine kalınlaşmasını sağlar. na yardım eder. Kütikula suya geçirgen olmadığından stomalar
3. Vidanın yerden yüksekliğinde bir değişiklik beklenmez. Çünkü bitki- olmasaydı su ve ısı dengesi sağlanamazdı. Solunum gazlarının
değişimiyle de bitkiye fayda sağlar. Taşıdığı kloroplast sayesinde
lerde uzama tepe ve kök kısımlarındaki apikal meristemlerce sağlanır. fotosentez yaparak da bitkiye besin ve oksijen kazandırır.
4. Vida ağaca gömülü olan kısmı zaman geçtikçe artar. Bunun ne- 2. Palizat ve sünger parankiması fotosentez yaparak besin ve oksijen üre-
deni bitkinin zaman geçtikçe enine kalınlaşmasının da olmasıdır. tir. Stoma gaz alışverişi yapar, terleme yoluyla su buharını atar. Küti-
Bu enine kalınlaşmayı sağlayan hücreler ise yanal meristemlerdir. kula su kaybını önler. Üst ve alt epidermisin koruyuculuk işlevi vardır.
5. Mevsimsel farklılıkların fazla olduğu kuzey yarım kürede büyüme 3. Doğru değildir. Şekilde görüldüğü gibi kloroplast içermeyen üst ve
sürekli olmayıp ilkbaharla birlikte hızlanır, yazın azalır. Bu büyüme alt epidermis, ksilem, floem gibi kısımlarda fotosentez görülmez.
hızı farklılığından dolayı ilkbaharda oluşan odun dokuları açık renkli,
yazın oluşan odun dokuları ise koyu renkli halkalar şeklinde görülür. 4. Karada yaşayan canlıların karşı karşıya olduğu en büyük problem
6. Tropik bölgelerde yaşayan ağaçlarda böyle mevsimsel bir büyü- suya ulaşamamaktır. Buldukları suyu kaybetmemek için yaprak
yüzeyindeki terlemeyi azaltıcı adaptasyon olarak üst epidermis-
me gözlenmediğinden yaş halkaları oluşumu beklenmez. teki stoma sayısı azdır.
7. Bitkilerde su ve suda çözünen maddeler ksilem ile taşındığı için 5. Palizat parankiması hücreleri yaprağın üst kısmına daha yakın-
renkli sıvıya ksilemde rastlanır. dır. Üst taraf daha fazla güneş almaktadır. Bu yüzden palizat pa-
Etkinlik No.: 57 - Ağaçların Dili rankimasında kloroplastların yoğun olması beklenir.
1. Ağaç 199,5 yaşındadır ve kesildiği mevsim ilkbahardır. Açık renkli hal- 6. Hiçbiri mitoz geçiremez. Gösterilen hücreler farklılaşmış hüc-
kalar ilkbaharda, koyu renkli halkalar yazın oluşmaktadır. İlkbaharda relerdir. Mitoz yetenekleri yoktur. Bitkide meristem hücreleri
hücreler büyük ve hücre çeperlerleri incedir, bu nedenle açık renkli mitoz geçirebilir.
halka oluşur, yaz süresince su azaldığı için bitki gelişimi de yavaşlar ve 7. Bitkiler karbondioksidi çoğunlukla alt epidermisinde yoğun
kalın çeperli hücrelerden oluşan dar ve koyu renkli yaz odunu gelişir. olarak bulunan stomalardan alır. Alınan karbondioksidin foto-
2. Bitkilerin gövde ve köklerinde enine kalınlaşmaya sekonder bü- sentezin yoğun olarak yapıldığı palizat parankiması hücrelerine
yüme denir, yanal meristemler sayesinde gerçekleşir. Yanal meris- difüzyonla ulaşabilmesi için boşluklara ihtiyaç vardır.
temler sekonder meristemlerden köken alır. Sekonder meristemler 8. Tek çenekli bitkilerde en dışta epidermis tabakası bulunduğu gö-
ise bölünme yeteneğini kaybetmiş parankima hücrelerinin bitkisel rülür. Epidermisin altında parankima hücreleri yer alır. Bu tür
hormonların etkisiyle tekrar bölünme yeteneği kazanmasıyla olu- bitkilerde floem ve ksilem borusu arasında kambiyum bulunmaz.
şur. Sekonder meristemin vasküler kambiyum (damar kambiyu- Bu nedenle iletim demetleri düzensiz sıralanmıştır. Bu bitkilerde
mu) ve mantar kambiyumu olmak üzere iki çeşidi vardır. Vaskü- korteks ve öz bölgesi bulunmaz. Demetler epidermisin altından
ler kambiyum madde iletiminden sorumlu yapıların oluşmasını başlar ve çevreye doğru sık ve küçük, merkeze doğru seyrek ve
sağlayarak, mantar kambiyumu da epidermisin büyüme sırasında büyük olmak üzere dağılır. Floem dışta, ksilem içte konumlanır.
parçalanmasıyla mantar doku oluşturarak enine büyümeyi (kalın-
laşma) gerçekleştirir. Sekonder büyüme yaş halkalarını oluşturur. Çift çenekli bitkilerin dış yüzeyinde koruyucu epidermis tabakası yer
3. Ağaçların uzamasını sağlayan bitkisel doku uç meristemdir. Kök alır. Epidermisten sonra korteks bulunur. Öz bölgesinde madde ile-
timini gerçekleştiren iletim demetleri bulunur. Bu tür bitkilerin flo-
ve gövdenin uç bölgelerinde bulunur, bu bölgeler uzama ve bü- em ve ksilem borusu arasında kambiyum bulunur. İletim demetleri,
yüme bölgeleridir. Bitkiler orta kısımlarından uzamaz, bu ne- kambiyumun etrafında halka oluşturacak şekilde düzenli dizilmiştir.
denle kuş kafesi aynı noktada kalmıştır çünkü ağaç gövdesinden
uzamayacaktır. Çivinin ağaca gömülmesine ise yanal meristemin 9. Her iki bitkinin de enine kesitinde ksilem ve floem bulunmaktadır.
bitkiyi enine büyütmesi sebep olmuştur. Bu da gövdenin madde taşıma işlevini yerine getirdiğini gösterir.
4. Bölünme yeteneğine sahip olan tek bitkisel doku meristem do- Etkinlik No.: 59 - Mikroskop Altında Yaprak
kudur. Bu nedenle DNA replikasyonu da sadece bu dokuda ger- 1. Hayır, katılmam. Bir bitkinin, embriyonun mitoz bölünmesi so-
çekleşecektir. Diğer dokular meristem dokunun farklılaşmasıyla nucunda büyüdüğünü düşünecek olursak aslında tüm hücreler-
oluşmaktadır, bölünme yetenekleri yoktur. deki genetik şifre aynıdır. Ancak farklılaşma sonrasında dokudan
5. Tek çenekl b tk A Ç çenekl b tk B dokuya aktif genler değişmektedir. Epidermis hücreleri klorofil
sentezleme genine sahiptir ancak bu gen inaktiftir, bekçi hücre-
Endoderm s 4 Floem 6 Kök em c tüy 8 Ks lem 5 lerine dönüştüğünde klorofil sentezleme geni aktifleşmektedir.
Öz 7 Korteks 3 Merkezî s l nd r 1 Ep derm s 2 2. Sulak bölgelerde yaşayan bitkilerin yapraklarında stomalar üst
6. Palizat ve sünger parankimaları temel dokudaki özümleme pa- epidermiste daha çok bulunur. Bu nedenle yapraklardan su kaybı
rankimasında yer alırlar. Kloroplast bulundurdukları için foto- çoktan aza doğru I >II >III şeklinde olmalıdır.
sentez yapabilirler. 3. Güneş ışığını doğrudan gören yaprağın üst epidermis tarafında bu-
Stoma epidermisin farklılaşmasıyla oluşan yapılardandır. Örtü lunan palizat parankiması; silindirik, düzenli dizilişe sahip ve bol
dokuda bulunur. Kara bitkilerinde yaprağın alt yüzeyinde bu- kloroplastlı hücrelerden oluşmaktadır. Bu sayede daha fazla güneş
lunur. Bitkide gaz alışverişini terlemeyi kontrol eder. Kloroplast ışığını soğurarak, daha çok kloroplast sentezleyip daha hızlı fotosen-
bulundurduğu için fotosentez yapar. tez yapabilmektedir. Sünger parankiması ise alt epidermise yakın
bölgede bulunmaktadır. Bu sayede alt epidermiste yoğun bulunan
stomalardan alınan gazlar, sünger parankimasının boşluklarından
Pal zat mezofil tabakasına rahatlıkla difüzyon yoluyla dağılmaktadır.
parank ması
4. I. bekçi hücrelerinde fotosentezden dolayı glikoz yoğunluğunun
+
Sünger artması sonucu, II. komşu epidermis hücrelerindeki K ’ların bek-
parank ması çi hücrelere pompalanmasından dolayı III. fotosentez sonucunda
pH’ın yükselmesiyle aktifleşen fosforilaz enziminin nişasta hid-
Stoma rolizini sağlayarak glikoz yoğunluğunu artırması sonucunda os-
motik basınç artar. Bekçi hücreleri komşu epidermis hücrelerin-

225