Page 430 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12

CEVAP ANAHTARLARI
c) "Ağaç" kelimesi bana topraktan gökyüzüne uzanan bir varlığı hayalindeki gibi çıkmadığını ifade etmektedir.
düşündürüyor. Öyle bir varlık ki tek başına, kimseye ihtiyacı b) Şairin doğup büyüdüğü şehir ile İstanbul’un yaşam koşulları-
olmayan ve dimdik durabilen bir varlık… Sevilen kişinin göz- nın farklı oluşu, İstanbul’un büyüklüğü, karmaşası, burada za-
leri böyle bir canlıya benzetilerek o gözlerden yansıyan güçlü manın hızlı akışı ve çevresindeki insanların vefasızlığı şairde
bir karakteri ifade etmektedir. bir hayal kırıklığı yaratmıştır.
Etkinlik No.: 60 3. Şair, İstanbul’un hayal ettiği gibi bir yer olmadığının, burada
hayalini kurduğu hayata kavuşamayacağının farkına vararak ço-
1. Dil, bir millet için çok önemli olup kendine özgü bir ses yapısına cukluk yıllarına, çocukluğunun geçtiği Niksar’a özlem duymak-
sahiptir. Yabancı dillerden Türkçeye geçen kelimeler Türkçenin tadır. Niksar’da çocukluk yıllarında küçük bir serçe kadar hür
ses yapısını bozar, onun özgünlüğüne zarar verir. Yabancı keli- olduğunu söylüyor. Olgunluk çağına gelmiş bir insan hayalini
meler anlatımı güç hâle getirir ve iletilmek istenen tam olarak kurduğu koşullara ulaşamayınca çocukluğunun geçtiği yerlere,
anlatılamaz. Bundan dolayı anlaşmazlıklar ortaya çıkar ve tüm çocukluk yıllarında yaşadıklarına özlem duyar. İnsan sonradan
toplum bundan etkilenir. Ayrıca her dilde yabancı kelime vardır, dâhil olduğu yaşama karışamayınca çocukluğunun o karmaşa-
bu bilinen bir gerçektir. Önemli olan dilimizin yapısına uygun dan uzak, zamanın yavaş aktığı, tanıdık insanların olduğu yerde
alınmasıdır. ne kadar özgür hissettiğini anımsar.
2. Şiirin bende bıraktığı duyguları göz önünde bulundurduğumda 4. Olası cevap: Şiirde şairin hayal kırıklığını ve çocukluk yıllarına
bence şair, kötü anılarının akşamüstü aklına geldiğini ifade et- özlemini Yine kamyonlar kavun taşır/Fakat içimde şarkı bitti. di-
mektedir. Bundan dolayı akşamüstü için kalp kırıcı, üzücü anla- zelerinde yoğun olarak hissettim. Şiirin başında, şairin yaşadığı
mını çağrıştıran hoyrat kelimesini kullanmış olabilir. Niksar’da kamyonların kavun taşıdığı o büyülü şehir İstanbul
3. Bana göre Gün saltanatıyla gitti mi derken şair burada güneşi hayallerini süslerken şiirin sonunda hâlâ kamyonlar o şehre ka-
âdeta saltanatı olan bir padişah gibi görmektedir. Bir ülkede pa- vun taşımaktadır ama şairin duygularından eser kalmamıştır.
dişah olmazsa geride başıboş, ne yapacağını bilmeyen bir halk
olur. Bundan dolayı güneş battıktan sonra şair de bir yalnızlık Etkinlik No.: 62
yaşar ve aklına üzüntüleri, kederleri gelir. 1. a) Şair bu dizelerle şiire başlayarak yaşama bağlılığını dile ge-
4. Bana göre bunun belli bir sebebi yoktur. Ahmet Muhip Dıranas tirmektedir. Hayatta olmanın mutluluğunu belirtir. Yaşamak
buradaki şiirde öyle tercih ettiği için o kelimeleri kullanmıştır. ister, bu yüzden ölümün gelmesini istemez.
Şiirin teması ve ana duygusu, bu kelimeleri kullanması için uy-
gundur. Bunun dışında her ikisi de aynı kelimeleri kullanmış b) Şiir yaşama sevgisini işlemektedir. Şair, şiirinde dallarında
kuşların cıvıldadığı ağaçları görmek; güneşin, yağmurun far-
olabilirler ancak bu kelimelerin şiirdeki çağrışımları, hissettir-
dikleri farklıdır. O yüzden belli bir sebebe bağlayamayız. kına varmak istiyor. Kısaca yaşamak istediğini dile getiriyor.
Bana göre bunun sebebi şairlerin birbirlerinden etkilenmeleri- 2. a) Şair insanlarla birlikte olmaktan mutlu olur, yalnız kalmak is-
dir. Kimi zaman bir şair, çok beğendiği bir başka şairin izinden temez. Bir adada tek başına yaşayan Robenson’u yalnız olması
gidebilmektedir. Bunun için de bir şairin kullandığı kelimeler, yüzünden garip olarak nitelendirir. Şair yaşamak ister, çevre-
imgeler, cümleler kısaca üslubu başka bir şairin üslubu ile ben- sindekilerle birlikte yaşamın farkına varmak ister.
zerlik gösterebilir. Bir şair, beğendiği şairlerin tarzlarında şiirle- b) Şair bu şiirinde de Robenson’a değinir. Ama düşünceleri de-
rini kaleme alabilir. Bunun dışında bu kelimeler seçtikleri tema ğişmiştir. Bu şiirde Robenson’un yerinde olmak ister, yalnız
ve konuya uygundur. kalmak ve insanlardan uzaklaşmak istediğini dile getirir.
5. Şiirin teması unutmaktır. Bence şair yaşadığı ve unutmak istedi- 3. Şiirimde kendimi Polyanna ile özdeşleştirirdim. Ne olursa olsun
ği olayları, zamanla ilgili kelimelere bazı olumsuz sıfatlar ekleye- yaşamı sever, hayata hep olumlu yanından bakardım.
rek anlatmak istemiştir. Ümitsiz kış, olmayacak baharlar, aman-
sız gece vb. Bana göre bu sıfatlarla kullanılan zamanla ilgili bu Etkinlik No.: 63
kelimeler şiire etkileyicilik ve belli bir hassasiyet kazandırmıştır.
Böylelikle şiir akılda kalıcı bir özellik ve coşku kazanmıştır. 1. Şiirde ahenk; ölçü, ses benzerlikleri, redif ve tekrarlanan kelime-
ler ile sağlanmıştır. Bunun yanında kelimeler birbirleriyle belli bir
Etkinlik No.: 61 uyum içerisinde kullanılmıştır. Yani kelimeler bir düzen hâlinde
1. a) Şair, kavun taşıyan kamyonları gördükçe bu kamyonların git- kulağa hoş bir biçimde seslenmiştir.
tiği şehri hayal etmektedir. Şiirin başlığından anladığımız ka- 2. Şiirlerin bestelenmesinde ahengin büyük etkisi vardır. Çünkü bu
darıyla bu şehir İstanbul’dur. Şair küçük bir ilçe olan Niksar’da ahenk sayesinde şiir belli bir beste ile şarkıya dönüşür. Belli bir
yaşayan biri olarak İstanbul’un imkânlarını ve güzelliklerini ahenge sahip şiirlerin kulağa hoş gelen bir tınısı, ses düzeni ve
hayal ederek İstanbul’da yaşamak istiyor olabilir. Küçük ilçe- ritmi vardır. Bu nedenle şiirdeki bu tını, ritim, söyleyiş ve ses
lerde yaşayan bazı insanlar için büyükşehirler ve özellikle de güzelliği şiirin şarkı olarak bestelenebileceğini gösterir.
İstanbul bir hayal şehridir. 3. a) Garip, güzel, sonra mahzun a
b) Olası cevaplar: Evet, var. Üniversite yıllarımı ve sonraki yaşa- Işıkla yağmur beraber, b
mımı İzmir’de sürdürmek isterdim. İzmir’in bir büyükşehir
olarak imkânları, burada Türkiye’nin önemli üniversitelerinin Bir türkü ki gamlı, uzun, a
Ve sen gülünce açan güller.
bulunması, iş imkânları, tarihî ve doğal güzellikleri, deniz şeh- b
ri olması, iklimi bende bu şehirde yaşama isteği uyandırıyor. Verilen dörtlükte 1. dize (mahzun) ile 3. dize (uzun); 2. dize
(beraber) ile de 4. dize (güller) birbiriyle kafiyelidir. Şeması,
Hayır, yok. Ben yaşadığım yerden memnunum. Çünkü bu şe-
hir; imkânları, iklimi, doğal güzellikleri ve sevdiğim insanla- çapraz kafiyedir.
rın burada olması nedeniyle benim isteklerimi karşılıyor. b) Bu ses benzerlikleri şiirin ahenk unsurlarından biridir. Şiir-
2. a) Şair, şiirde hayallerini süsleyen İstanbul’a gelmiştir ancak, deki ses benzerlikleri ile sözcükler arasında ahenk oluşmuş,
burada umduğunu bulamamıştır. Şiirdeki, Sonra âlem de- böylelikle şiiri dinleyen kişide müziksel bir etki bırakmıştır.
ğişiverdi/Ayrı su, ayrı hava, ayrı toprak ve Anladım bu şehir Aynı zamanda bu ses benzerliği sonucu oluşan ahenk şiire bir
başkadır/Herkes beni aldattı gitti. dizeleri şairin İstanbul’un akıcılık kazandırmıştır.

429