Page 433 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
3. Şiirde kendini çok güzel ifade ettiğini ve beni etkilediğini söyler- vermesi; kendi çabalarıyla çevresine “örnek olma”sı; çalışmanın
dim ama kendisini bu kadar yalnız hissetmemesini, yalnızlığın insan onuruna yakıştığını belirtirken hakkı olmayan kazancı is-
bazı durumlarda insana mutluluk verdiğini ifade ederdim. Bu temenin utanç verici olduğunu vurgulayıp “çalışma”nın değerini
kadar üzülmemesini, her şeyin bir gün mutlaka yoluna girece- vurgulaması dikkat çekici yönlerdir.
ğini belirtirdim. c) Olası cevap: Halk şiiri halkın değerleriyle yetişmiş, halkın bağ-
4. Böyle bir durumda şiirler hitap edilen kişide istenilen etkiyi bı- rından çıkmış ozanların ürünleridir. Dolayısıyla halkın gerçek-
rakmaz ve şiir amacına ulaşamazdı. Böylelikle şiirlerde verilmek lerini yansıtmaları, onların duygu ve düşüncelerine tercüman
istenen duygu aktarılamaz ve bu şiirler, mısralardan oluşmuş olmalarının yanı sıra onlara yol gösterecek, onların dikkatini
kelime grupları olurlardı. çekerek üzerinde düşünmelerini sağlayacak bazı değerleri yine
onların diliyle aktarması önemlidir. Bu manada halk şiiri, halka
Etkinlik No.: 71 ulaşmanın, halkı anlamak için ona yaklaşmanın önemli basa-
maklarından biridir.
1. Kuş, dünyanın her tarafında aşkı/sevgiyi anlatırken kullanılabi-
lecek bir imgedir. Kuşlar çok heyecanlıdır ve kalpleri çok hızlı 3. Olası cevap: Yüzyıllar boyunca toplumun özellikle aydın kesi-
atar. Âşığın kalbi de heyecan doludur, her an hızlanmaya hazır- minin ortaya koyduğu sanat ürünleri yabancı dillerin etkisin-
dır. Şair, kuş betimlemesiyle sevginin heyecan yönünü anlatmış- de kalmıştır. Dilinde ulusal bir kimlikten bahsedilemeyen bir
tır. Heyecan da aşkın/sevginin anlatımında kullanılan evrensel toplumun başka kültürlerin etkisinden kurtulması da mümkün
bir duygudur. değildir. Ancak Türkçe, ulusal kimliğini halk şairlerinin eserle-
2. Sevgi evrensel bir kavram olduğu gibi sevgi temalı bütün anla- rinde yüzyıllarca korumuştur. Halkın aydınlanma düşüncesiy-
le beslenen uluslaşma duygusu ve Atatürk’ün Cumhuriyet’i bir
tımlar da evrenseldir. Sevgiyi anlatırken her şair kendince be- kültür aydınlanması sayan ileri görüşlülüğü ozanların dilinde
timlemeler kullanır. Çiçek, meyve vb. doğanın güzellikleridir ve yatan bu hazineyi ortaya çıkarmıştır.
bu güzellikler genellikle herkes tarafından sevilir. Bunlar şair-
ler tarafından her zaman kullanılır. Sanat ve estetik kavramları Etkinlik No.: 73
ülkelere göre değişiklik gösterse de özde aynıdır çünkü aşk ve
sevgi dünyanın her yerinde aynıdır. 1. Doğan Hızlan “Yaşamın açıklaması vardır.” demiştir. Okuduğu-
3. Aşk/sevgi evrenseldir ve hemen hemen her sanatçı bu konuyu muz şiir de bu ifadenin açıklamasını yapıyor âdeta. Şiirde hayatı
mutlu yaşayamamış, sıkıntı içindeki bir insanın yaşam evreleri
ele almıştır. Sanatçıları birbirinden ayıran nokta üsluptur. Ko- anlatılır.
nuyu işleyiş şekilleri, kullandıkları ifadelerin coşkulu söyleyişi
sanatçıların bazılarını öne çıkarmıştır. Okuduğumuz şiirdeki 2. Okuduğumuz şiir, modern şiirin sanat anlayışına uygundur.
ifade tekrarları, benzetmelerin yoğunluğu ve aşkı yücelterek an- Modern şiirde sosyal sorunlar ve hayatı zorluklar içinde olan
latması şairin üslubunu öne çıkarmaktadır. insanların anlatımı vardır. Geleneksel ahenk özellikleri kullanıl-
4. Ben de aşkı/sevgiyi tercih ederdim. Çünkü aşk dünyanın her mamış, söz yinelemeleriyle ahenk sağlanmıştır.
yerinde ilgi gören, sevilen bir konudur. Her canlının yaşama tu- 3. Uygundur. Şair, bu şiirinde benzetmelere fazlaca yer vermiştir.
tunma yolu sevgidir. Birçok eksikle hayata devam edilebilir ama Yaşam ve ölüm temalarını benzetmelerle ustaca anlatmıştır. Gel-
sevgisiz yaşamak zordur. dim, yer açtılar, oturdum/Girip çıkanlar vardı dizeleriyle dünya-
ya yeni gelenleri ve vefat edenleri anlatır. Karamsar ruh hâline
5. Elimde kurumuş bir yaprak sahip ve orta hâlli insanlardan bahseder. Bu şiirde yaşamı dü-
Yeşillenir güneşe dokunarak ğün, lunapark ve konser alanına benzetir. Sıkışık sıralarla zorlu
Ağaçların çiçekleri olursun o an. yaşam koşullarını anlatır. Kısacası okuduğunuz şiir benzetme-
lerle doludur.
Etkinlik No.: 72
4. Şairin görüşleri okuduğumuz şiirde kendini göstermektedir.
1. Olası cevap: Yaşamının tabiatla iç içe olduğunu düşünüyorum. Şair, döneminin sanat anlayışına uygun davranmış ve o tarzda
En büyük nimetin toprak olduğu gerçeğini vurgulamakta, top- şiirler yazmıştır. Şiirlerinde ele aldığı insanlar da yine dönemi-
rakla birlikte mahsulün ve ağacın ne büyük bir öneme sahip nin anlayışına uygun olarak hayatın zorluklarını yaşayan in-
olduğunu belirtmektedir. Tarlayı, toprağı işleyen, çalışan insan sanlardır. Şair, hayata ve gerçeklere sırtını çevirmemiş, yaşamın
hem maddi hem manevi bakımdan güç kazanır. Kendisinde top- içinden bizlere kesitler sunmuştur. Bu açıdan şair, sanatçının
rağa söz geçirecek, onu işleyecek güç bulamamaktadır. Ama onu üstlenmesi gereken görevi yerine getirmiştir.
işleme gücüne sahip olan insanları gayrete getirecek, toprağın,
ağacın önemini onlara fark ettirecek söyleyiş gücüne sahip bir Etkinlik No.: 74
insan olduğunu düşünüyorum.
2. a) Olası cevap: Âşık Veysel, toprağın değerli olduğunu, ekilip bi- 1. a) Olası cevap: Bağlı bulunduğu sanat anlayışının etkisi olabilir.
Şair; aynı anlayıştaki sanatçılardan ayrı düşmemek, o anlayı-
çildiği zaman insanın bir işe yarama duygusuyla manevi, aldı- şın ilkelerini devam ettirebilmek için bu tip sapmalara baş-
ğı mahsullerle de maddi bir kazanç elde edeceğini belirtmek- vurmuş olabilir. Diğer bir neden, şairin diğer sanatçılardan
te. Covid-19 salgınının başladığı zamandan beri ekonomik farklı olma isteği olabilir. Bir başka neden, seçkin bir okur
gücü ne olursa olsun bütün ülkelerin tarımsal ürünlerini en kitlesine hitap etmek olabilir veya kapalı bir anlatımla anla-
değerli ürünleri olarak önce kendi halkları için kullandıkları şılırlığı zorlaştırmak vb.
görülmekte. İnsanlığın temel ihtiyaçlarından biri olan beslen-
me ihtiyacının karşılandığı yer topraktır. Toprağına, çiftçisi- b) Olası cevap: Şiir açısından bir zenginlik olduğunu düşünü-
ne, ürününe sahip çıkan bir ülke bu gibi beklenmedik olaylar yorum. Böylesi bir yaklaşım, âdeta şiire yeni bir soluk getir-
karşısında zor durumda kalmayacaktır. Bundan dolayı âşığın miştir. Şiirde bilinen anlatımların dışına çıkılmış, böylece bazı
bu varlıklara saygı ve minnetle bakması ve değer vermesi ül- kalıplar kırılmış ve ilk okunuşta anlamlandırılamayan kapalı,
kemizin özelliklerinden dolayı sadece millî değil aynı zaman- soyut bir şiir oluşturulmuştur. Söz konusu sapmaların, bera-
da evrensel bir bakış açısına sahip olduğunu göstermektedir. berinde farklı çağrışımları da getirmesi çok anlamlılığı ortaya
b) Fidana, ağaca, mahsule yani “üretim”e önem vermesi; yaptı- çıkarmaktadır.
ğı çalışmaları çevresindeki insanlara örnek olması için an- Şiir ve dil açısından olumlu bulmuyorum. Çünkü kelimeler-
latarak, insanlara fikir ve ilham vererek “paylaşma”ya değer de biçimsel veya anlamsal açıdan yapılan bozulmaların, dile

432