Page 437 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
b) Kafiye ve redif önemli ahenk unsurlarıdır. Şiire söyleyiş güzel- b) Olası cevap: Tenis terimleri: ace, raket, kort, set, toprak zemin,
liği katar ve akılda kalıcılığına önemli ölçüde katkıda bulunur. çizgi hakemi, smaç, servis…
Bu nedenle her iki şair de bu ahenk unsurunu kullanmıştır. Toprak zeminde defalarca şampiyonluk gören efsanevi raket
c) Onar Mısra şiiri 14’lü hece ölçüsü ile yazılmıştır. Her dizenin korta çıktı, servisini attı. Servis ace oldu. Öteden beri ilk ser-
hece sayısı eşittir. Nâzım Hikmet’in şiiri ise serbest şiirdir. viste başarı oranı çok yüksekti. Bu kusursuz servise çizgi ha-
Mısraların hece sayıları eşit değildir. Şiir düzyazıya yaklaştı- kemi de şaşkınlıkla baktı.
rılmıştır. Bu, Türk şiirindeki önemli bir yeniliktir. Bazı mısra- 2. a) Olası cevap: Kimi insanlar ellerine geçen parayı gözlerini
lar kırık kırıktır ve birbirinin devamı niteliğindedir. kırpmadan çar çur eder, israfa kaçar, parayı har vurup har-
2. Dil, değişen canlı bir varlıktır. Yeni dönemlerin sosyal, siyasi, man savurur, hesap kitap bilmez. Kimi insanın ise eli sıkıdır,
ekonomik, bilimsel, toplumsal, dinî, tarihî olayları ve durumları dişinden tırnağından artırarak para biriktirir. Belki Fahim
ve bunların getirileri koşulları etkiler, değiştirir. Bu durumda Bey de elindekiyle idare etmek isteyen biriydi. Evini çekip
zaman zaman medeniyet daireleri bile değişir. Kültürel etkile- çevirmeyi çok istiyordu. Kemerleri sıkmaktan yanaydı. Gırt-
şimler süreklidir. Bu durumda dil de değişkenliğe uğrar. Bu şair- lağından kesip artırmayı istedi, tutumlu davranmayı kafasına
ler de Osmanlı Türkçesi yerine, halkın dilindeki Türkiye Türkçe- koymuştu. Ne var ki bunu yapmadı. Sefarette kılıksız gezmek
sini kullandıkları bir dil tercihinde bulunmuşlardır. zorunda kalacağını düşündü, hesabını bilemedi. Çok açıldı.
3. Anadolu kendine özgü sayısız değeri barındırmaktadır. Türk Borçlandı.
insanı da farklı medeniyetlere beşiklik etmiş olan Anadolu’da b) Olası cevap: Elif öteden beri ayağını yorganına göre uzatma-
farklı kültürlerle yoğrulmuş zengin bir birikime sahiptir. Bu du- yı bilir. Babaannesinin sık sık tekrarladığı “Güvenme varlığa,
rum Anadolu’nun ve Anadolu insanının gerek maddi, gerekse düşersin darlığa; sakla samanı, gelir zamanı; ak akçe kara gün
manevi değerlerinin çok fazla olmasını sağlamıştır. Bu değerler- içindir; damlaya damlaya göl olur.” sözleri çok küçük yaşla-
den bazılarını sıralayalım: Örneğin Hatay’da farklı inançların bir rından itibaren kafasına kazınmıştı. Kendisi de “İşten artmaz,
arada uyumlu bir şekilde yaşaması, hoşgörü kültürü açısından dişten artar.” anlayışını benimsemişti. Bu sayede harcamaları-
önemlidir. Türkiye’nin dört bir yanı sayısız doğal güzelliğe sa- na hep dikkat etmişti.
hiptir. Karadeniz yaylaları, Uzun Göl, Manyas Gölü, Ege-Akde- 3. Olası cevap: Günümüzde insanların birçoğu elindekilerle yeti-
niz koyları doğa harikalarıdır. Antep’te bulunan Zeugma Antik nen bireyler olmaktan çıkarak çoğunlukla tüketen bireyler ol-
Kenti, Mersin’de Pompeipolis ve Diocaesarea (Uzuncaburç) kent maya yönelmektedir. Bitmek tükenmek bilmeyen suni ihtiyaç
kalıntıları, dünyanın yedi harikasından biri sayılan Efes Antik listeleri oluşturarak deste deste parayı doğru dürüst harcamalar
Kenti’ndeki Artemis Tapınağı, Titus Tüneli Anadolu’nun tarihi yerine ıvır zıvıra yatırmaktadırlar. Harcama limitlerini aşarak iyi
zenginliklerinden bazılarıdır. kötü kazandıkları üç beş kuruş parayı tüketmektedirler. Aslında
4. Anadolu halkı yüzyıllar boyu defalarca bağımsızlık mücadelesi- harcadığımız şey paramız değil zamanımızdır, hayatımızdır.
ne girişmiştir. Son olarak Kurtuluş Savaşı bu mücadelenin des- 4. Olası cevap: Dil canlı, yaşayan bir varlıktır. Zamana, koşullara
tansı bir örneğidir. Nâzım Hikmet 1 Ocak 1921’de Kurtuluş Sa- göre değişkenlik gösterir. Bu değişim gelişmenin yanında yoz-
vaşı’na katılmak için Anadolu’ya geçerek bu destana katılmış ve laşmayı da getirebilir. Dil, ulusları birbirine bağlayan ve kültür
mücadelenin şahidi olmuştur. Anadolu halkı Kurtuluş Savaşı’nı taşıyıcısı görevi gören önemli bir unsurdur. Bizi biz yapan unsur-
kazanmıştır. Bu zafere şahitlik eden Nâzım Hikmet’in halkın lardan biri olan dilimizi korumalıyız. Öte yandan medeniyetlerin
zor durumların üstesinden başarıyla geldiği inancını taşıması etkileşim içerisinde olması ve değişen dünya koşulları eski keli-
doğaldır. meleri de rafa kaldırarak bizi yeni kelimelerle tanıştırmaktadır.
Etkinlik No.: 85
Etkinlik No.: 87
1. a) Yerli kelimesi “Oturduğu bölgede doğup büyüyen, ataları da 1.
orada yaşamış olan.” anlamında kullanılmıştır. Olası cevaplar: Ben her türlü ortamda her zaman kitap okuya-
bilen bir insanım. Kitap okumayı çok seviyorum. Kitap okuma
b) Olası cevap: Isparta’daki yerli halılar turistlerin dikkatini çe- zamanı diye bir özel zaman ayırmadan bulduğum her fırsatı
kiyordu. (Yurt içinde yapılan veya bir yurdun kendine özgü değerlendiriyorum. Okuduğum romanlar konuları ve teknikleri
niteliklerini taşıyan anlamında.) bakımından çok geniş bir yelpazeye sahip. Yalnız bazı kitaplar
Avustralya’daki yerlilere Aborjin adı verilir. (Amerika, Avust- emek istediği için, okurun dikkatini ve katkısını beklediği için
ralya ve Afrika'nın uygarlıktan uzak, ilkel biçimde yaşayan böyle romanları dikkatimi yoğunlaştırdığım, “mod”umun uy-
kimi halklarına verilen ad.) gun olduğu zamanlarda okumayı tercih ediyorum. Bu metin de
2. Olası cevap: bana okuma sırasında okurunun katkısını bekleyen, emek iste-
Yılan gibi sokmak ve içi titremek deyimleri kullanılmıştır. yen bir roman gibi geldiği için eserin içerik ve anlatımı üzerine
Kim bilir nasıl sinsice kötülük ettin oğlana. kafa yorabileceğim, sakin bir zaman dilimini seçerim.
İplik ceketim ıslandıkça sert rüzgâr çok üşütüyordu beni. Benim için “roman okuma zamanı” vardır. Çok roman okudu-
3. Olası cevap: Deniz hırçınlaşıyordu. Gri sular kabara kabara sert ğumdan değil ama o hayal dünyasına girdiğimde kolay kolay
çıkmamak için kendime özellikle sakin bir zaman dilimi ayır-
taşlara çarparak büyük bir patırtıyla ufalanıyordu. mayı tercih ederim. Su gibi akıp giden, başlayınca bir solukta
4. Olası cevap: Mecaz anlamda: Sınavda başarısız olan çocuğa ailesi biten romanlar için o süreci rahat rahat yaşayacağım bir zaman
çok yüklendi. ayırmaya özen gösteririm. Bu romanı okuyacak olsam birden
Gerçek anlamda: Arabanın arkasında kardeşime yüklenerek yol- bitirilecek, su gibi akan bir roman olduğunu düşünmediğim için
culuk yapmayı çok seviyorum. belirli zamanlarda parça parça okumayı tercih ederim.
2. Olası cevap: Kişinin ölmüş bir insanla konuşma, ona soru sorma
Etkinlik No.: 86
olanağı bulunmamaktadır. Ancak karakterin aklından geçenle-
1. a) Olası cevap: Terimler metnin inandırıcılığını artırır. Durumu, ri bilen anlatıcının anlatımı (ilahi bakış açısı) ya da karakterin
koşulları daha net ve doğru kavramamızı sağlar. Metinde kul- duygu, düşünce ve gözlemlerini olduğu gibi bir tiyatro sahne-
lanılan tüm terimler Fahim Bey’in yaptığı hesapsız alışverişin sinde yüksek sesle konuşuyormuş gibi (örneğin bir iç konuşma
boyutunu bütünüyle kavramamızı sağlamaktadır. yöntemiyle) aktarması söz konusudur.

436