Page 436 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12

CEVAP ANAHTARLARI
b) Olası cevap: 5 yıl içinde şiirle biraz daha ilgili olmam gerekir ki bu 2. görmek: Anlamak, kavramak, sezmek.
metni her yönden incelemiş olayım. Bir şiirin nasıl incelendiği, dö- bilmek: Bir bilim veya sanat dalında yeterli olmak.
nemlerin şiir anlayışlarının neler olduğu, toplumsal hareketliliğin vermek: Üzerinde, elinde veya yakınında olan bir şeyi birisine
şiire nasıl yansıdığıyla ilgili bilgi edinmiş olabilirim. Daha çok şairin eriştirmek, iletmek.
farklı şiirlerini okumuş ve yorumlamış olabilirim. Belki de genel ağ- çıkmak: Bir meslek veya bilim kurumunda okuyup yetişmek,
dan şiirle ilgili blogları okumaya ağırlık vermiş de olabilirim. mezun olmak.
3. Orhan Veli, Birinci Yeni Şiiri olarak da bilinen Garip akımının
Etkinlik No.: 81
temsilcilerindendir. Şairaneliğe ve mecazlı söyleyişe, ölçü ve
1. Okuduğumuz şiirdeki fırıl fırıl “sürekli ve hızlı bir şekilde”, pırıl uyak gibi kurallara karşı çıktığı için bu dizelerde de ölçü ve ka-
pırıl “çok parlak, parıltılı”, şırıl şırıl “(su) sürekli ses çıkararak”, fiye kullanmadan günlük konuşma dilini kullanmıştır. Bu dize-
mırıl mırıl “mırıltılı ses çıkararak” anlamlarında kullanılarak şi- lerde şair kendisine seslenmiş, Orhan Veli ile Garip özdeşliğini
irde anlamı kuvvetlendirme işlevini yerine getirmiştir. dile getirmek istemiş “garip” demekle şiirini kişiselleştirmiştir.
2. Şiirde virgül 2, 3 ve 4 numaralı işlevlerde kullanılmıştır: Ayrıca bu dizelerde bir maninin değiştirilmiş biçimine yer vere-
• Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime grupla- rek halk şiirinden faydalanmıştır.
rının arasına konur: 4. yanık: Evdeki halı yanık olduğu için kullanamadı.
Yaşadın mı büyük yaşayacaksın ırmaklara, göğe, bütün evrene delik: Kedi yavrusu yukarıdaki deliğe sıkışmıştı.
karışırcasına kemirmek: Bazı hayvanlar beslenirken besinleri kemirirler.
• Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur: 5. Şairin belli bir duygu ve düşünceyi doğrudan değil de böyle an-
Söndürün lâmbaları uzaklara gideyim,/Nûrdan bir şehir gibi latmasıyla anlatım kuvvetlendirilip metne anlam zenginliği ka-
rûhumu seyr edeyim zandırılmış, okuyucunun hayal gücü zenginleştirilmiş, metnin
anlatımı güçlendirilmiştir.
• Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi be-
lirtmek için konur: Etkinlik No.: 83
Kedim, ayak ucuma büzülmüş uyumakta,/İplik iplik sarıyor
sükûtu bir yumakta 1. a) Şair masaldaki Gül Kız’ın perili parmaklarıyla ev işlerini mü-
• Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına kemmel şekilde çekip çevirmesiyle karısının evi düzene koy-
ması arasında bağlantı kurmuştur.
konur:
Hırıl hırıl,/hırıl hırıl...; Pırıl pırıl,/pırıl pırıl... b) Masallar sözlü gelenekte yer alan, ağızdan ağza aktarılarak
• Metin içinde art arda gelen zarf-fiil eki almış kelimelerden günümüze kadar gelen sözlü ürünlerdir. Şair şiirini güçlen-
dirmek, masaldan yola çıkarak şiire farklı bir boyut kazandır-
sonra konur: mak için böyle bir anlatıma başvurmuş olabilir.
Bahar bütün güzelliğiyle geldiğinde, güller yüzün gibi açtığın-
da, dalları çiçekler bastığında gelmeni bekliyorum. Olası cevap: Şiirde anlatılanlar daha etkileyicidir. Çünkü şiir-
3. Şiirden alınan cümlelerdeki gerçek anlamı “Bir sıvıyı, içindeki de az kelime ile çok şey anlatılmıştır.
Olası cevap: Masal daha etkileyicidir. Çünkü hayali olaylar
katı maddelerden ayırmak için bez veya delikli bir kaptan ge- olağanüstü unsurlarla birleşince daha etkili bir anlatım ger-
çirmek.” olan süzmek kelimesi mecazi olarak “Gözle inceleyerek çekleşmiştir.
dikkatle bakmak.” anlamında ve gerçek anlamı “Canlıların be-
sinlerdeki uçucu olmayan bileşikleri damak, boğaz ve dil yüze- c) Benzer Yönleri: İkisi de edebî metindir.
yindeki mukoza noktaları aracılığıyla algıladığı duyum.” olan Estetik zevk ve duygu vermek amacıyla yazılır.
tat kelimesi de mecazi olarak “Hoşa giden durum, lezzet, zevk.” Bu metinlerde gerçeklik değiştirilerek ve yorumlanarak verilir.
anlamında kullanılmıştır. Bu kelimelerin gerçek anlamları ile şu
cümle örneklerini verebiliriz: Farklı Yönleri: Masal cümlelerden oluşur. Şiir dizelerden oluşur.
• Annem, her defasında çayı süzerek getirmemi tembihlerdi. Şiirde olay yoktur, masalda olay vardır.
• Yediğim biber ağzımda saatlerce acı bir tat bırakmıştı. Şiirde ahenk unsurları vardır, masalda yoktur.
4. Okuduğumuz şiirde seyr etmek ve bahs etmek kelime grupları Masallar sözlü ürünlerdir, şiirler yazılı ürünlerdir.
günümüz yazım kurallarından farklı olarak ayrı yazılmıştır. Bu 2. Olası cevap: Hansel ve Gratel masalından yararlanarak bir şiir
ayrı yazımın nedeni şiirin yazıldığı dönemde bu tür birleşik ke- yazmak isterdim.
limelerin ayrı olarak yazılmasıdır.
Sokakta kayboluyorum,
Etkinlik No.: 82 Arkama dönüp bakmıyorum,
Ekmek kırıntılarını bırakıyorum,
1. Deyimin Açıklaması Deyimin Adı Örnek Cümle Sessiz sedasız uzaklaşıyorum,
Korkuyorum, korkuyorum,
Ayrıntısıyla biliyor karış karış Ben o şehri karış İçimde bir umut
olmak. bilmek karış bilirim. Ekmeklerden bulacaklar, diyorum.
O olaydan sonra Karanlıktan sonra gelecek aydınlığı bekliyorum.
Değerini bilmek. kadrini bilmek ailesinin kadrini
daha iyi bildi. Etkinlik No.: 84
Çok özlemek. gözünde Çocukluk anılarım 1. a) Türk Köylüsü Onar Mısra
tütmek gözümde tütüyordu.
İstanbul’a gitmek Nazım Şiirin belli bir na- Şiir 10’ar mısralık bentler-
Kalabalık hâlde yollara dökül- Birimi zım birimi yoktur. den oluşmaktadır.
yolda olmak. mek için yollara dökül-
düler. Ölçü kullanılma- 14’lü hece ölçüsü ile
Yolculuğa başla- yola çıkmak Öğle yemeğinden Ölçü mıştır. Bu bakım- yazılmıştır.
mak. sonra yola çıktılar. dan serbest şiirdir.

435