Page 444 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12

CEVAP ANAHTARLARI
vaşı edebiyatla tanımak çok daha etkilidir çünkü edebiyat, kımından zengin, kolay okunan romanları seviyorum. O nedenle
kurmaca özelliği sayesinde duygulara hitap eder. Bu yüzden Zeliş’i kendime daha yakın buldum. Onu rahatlıkla okuyabilirim.
de edebiyatın insanları etkileme gücü daha fazladır. Ben psikolojik tahlillere giren bir insanı bütün derinliğiyle, çık-
b) Olası cevap: Göçmenlerin ülkemize gelmesi tarihî bir olaydır. mazları, çaresizlikleri, yalnızlığı ile uzun uzun anlatan romanlar-
Bu konu edebî metinlerimizde sıkça işlenir ve birçok olayı dan hoşlandığım için yukarıdaki kısa metni kendime daha yakın
yaşamış gibi oluruz. Yine de edebî metinlerin kurmaca olma buldum. Bu metnin olduğu romanı okumayı isterim.
özelliğinden dolayı tarihî gerçekliği tam anlamıyla karşıladı- Etkinlik No.: 108
ğını söyleyemeyiz. Bu yüzden araştırmak için birincil kaynak
olamaz. 1. Olası cevap: Âşıklar toplumun parçasıdır. Doğa, insan ve ya-
4. Olası cevap: Gelenek ve görenekler toplumu ayakta tutan, bir- şamın kendisiyle iç içe olmaları; iyi gözlem yapmaları önemli
birine bağlayan kültür ögeleridir. Her yörede farklı gelenekler özelliklerindendir. Bunun sonucu olarak da şiirlerinde insanı,
olabilir. Aynı geleneklerin farklı işleyişleriyle de karşılaşabiliriz. insana ait değerleri, içine doğduğu kültür ve yaşadığı yere ait
Saçı uzatma, ilk saçı adakla kesme Samandağ’da da vardır. Özel- özellikleri bulmak kaçınılmazdır.
likle adak adama hemen her yöremizde devam eden bir gelenek- 2. Olası cevap: Âşık Yaşar'ın diğer âşıkları şiire yer vermesi; onların
tir. Bunlardan başka hâlen devam eden kız isteme, kına gecesi, deyişleri, duygu ve düşüncelerini onayladığını, onların sesiyle
diş buğdayı vb. birçok kültür ögemiz vardır. halka seslenmek istediğini ve onları yürekten benimsediğini
bana düşündürdü. Aynı zamanda güçlü âşıkları şiirlerinde işle-
Etkinlik No.: 107 yip onları bize hatırlatmakla halk kültürüne ait söylemini daha
etkili kılmak istemiş olabilir.
1. Olası cevap: Metinde otobüse binip yola çıkacak olan iki gencin
bazı olaylardan sonra bir araya geldikleri, birbirlerine kavuş- 3. Olası cevap: Yaşar Kemal, halk kültürünün kaynaklarıyla beslen-
tukları anlaşılmaktadır. Mücadele etmek önemli bir değerdir. miş ve halkın dili olmuştur. Halk kültürüyle beslenmiş olmasına
Ellerinde bir küçük bohçayla yola çıkmaktadırlar. Sanki bohça rağmen içinde bulunduğu çağın gerçeklerini de gözlemlediği,
sembol olarak kullanılmış. Maddiyatın değil de sevginin, birlikte okuduğu ve bu anlamda kendini yetiştirdiği muhtemeldir. Biri-
olmanın önemli olduğu vurgulanıyor. İzmir’e çalışmaya gidiyor- kimleri halk kültürü anlatıcılığının yanında daha farklı ve uzun
lar. İnsanın elindeki en önemli güç emeğiyle çalışmak, alın teri soluklu ürünler yazmaya da yetebilir duruma gelmiş ve bu alan-
dökmektir. Engellere karşı mücadele etmek, alın teri dökerek larda da başarılı olabileceğini göstermek istemiş olabilir.
çalışmak ve sevgi evrensel nitelikte öneme sahiptir. 4. a) Olası cevap:
2. Olası cevap: Sanatçının iyi bildiği insanları, olayları, çevreyi an- Edebî anlayış: Onun halk kültürüyle iç içe olması dolayısıyla
latması “bizden” duygusunun oluşmasında önemli bir unsurdur. yaşamla, gerçeklerle sıkı sıkıya bağlı olmasını gerektirir. Bu
Bu da eserin toplum tarafından benimsenmesini sağlar. Sevilen da onun toplum sorunlarına duyarlı, toplumsal değerleri de
bir eserin değişik formlarda okurun, seyircinin beğenisine su- içine alan, halk kültüründen izler taşıyan ve gerçekçi bir edebî
nulması da buna bağlı olarak doğal bir durumdur. Eserin için- anlayışın içinde olabileceğini bize düşündürür.
den çıktığı toplumun anlayabileceği, üzerinde konuşabileceği, Kahramanların özellikleri: Toplumdan kopuk değildir. Hal-
kendisine pay çıkarabileceği tema ve olaylar çevresinde oluşması kın sevdiği, benimsediği, halk kültürünün taşıyıcısı olan kim-
değer görmesinde önemli olan özelliklerdir. Sanatın farklı form- seler olabileceğini düşünüyorum.
larında kendini göstermesi, eserin başka alanlara çevrilebilecek Üslup: Cümleler büyük bir ihtimalle halkın anlayabileceği
bir niteliğe sahip olmasını gerektirir. Bu da bize eserde diyalog- açıklıktadır. Deyimlerin, kalıplaşmış sözlerin, atasözlerinin,
ların fazla olduğunu düşündürmektedir. Çünkü eser, ancak bu halk ağzının çokça kullanıldığı bir üslup olması gerekir. İç ko-
şekilde sinemaya ve radyo tiyatrosu gibi alanlara aktarılabilir. nuşmadan çok karşılıklı konuşmaları içeren bir üslubu olabilir.
3. Olası cevaplar: Edebiyat, genel olarak da sanat etkileşimlerin, b) Olası cevap: Öncelikle eserlerini okurum. Onun hakkında
farklı kaynaklardan beslenmenin doğal hatta şart olduğu bir yazılmış biyografileri, onunla yapılmış mülakatları araştırıp
alandır. Bir sanatçının taklit etmek için değil kendisini geliştir- incelerim. Yakın arkadaşları ile görüşmeye ve onun hakkında
mek, dünyasını zenginleştirmek, bakış açısını genişletmek ama- bilgi almaya çalışırım. Edebiyat ve edebiyat tarihi içerikli kay-
cıyla çaba göstermesi gerekir. Sanatçının hem önceki dönemler- nakları tararım. En önemlisi de kaynakların güvenilirliğini,
de yaşamış sanatçıları hem de çağdaşlarını okuması, onlardan doğruluğunu kontrol ederim.
yararlanması, onlarla mümkün olduğu kadar etkileşimde bulun- Etkinlik No.: 109
ması kendisi ve sanatı için faydalı olacaktır.
Etkilenmelerin olması doğaldır. Bu sanatçının beslenmesini, 1. a) Olası cevaplar: Hem evet hem de hayır. Şöyle ki insan kuvvet-
zenginleşmesini, çoğalmasını sağlar. Ancak etkilenme “sanatçı- le istediği bir şey için çabalamazsa isteklerinin gerçekleşmesi
nın özgünlüğü”ne gölge düşürmemelidir. “taklit” boyutunda bir hayalden öteye geçmeyecektir. İstekler, akıllıca sarf edilmiş
etkilenme sanatçının basit bir tekrarcıdan başka bir varlık göste- yoğun bir çaba sayesinde büyük oranda gerçekleşecektir.
remediği izlenimini oluşturur ve adının unutulması için yeterli Ama olmayacak istekler peşinde koşmak tuzağına da düşül-
olan gerekçeyi hazırlar. memelidir. İnsan hayatı değerlidir; hayat, zaman kaybetmeye
tahammülün olmadığı bir yolculuktur.
4. Olası cevaplar: Zeliş’ten alınan metinde diyaloglar yoğun kulla-
nılmış. Dolayısıyla anlatıcı araya fazla girmiyor, okur ile metni Hayır, katılmıyorum. Çünkü içinde bulunduğumuz koşulları
baş başa bırakıyor. Ayrıca diyaloglar metni canlı hâle getirdiği değiştirmenin mümkün olacağına inanmıyorum. Bu durum-
gibi kolay okumayı da sağlıyor. Cümleler kısa ve akıcı. Diğer me- da isteklerimiz de hayalden öteye gitmeyecektir.
tinde karakterin iç dünyası, iç konuşma yöntemiyle ve ayrıntılı Evet, katılıyorum. Çünkü bir olayı veya durumu gerçekleştir-
bir biçimde anlatılmış. Öyküleme yöntemi kahraman anlatıcı- menin ilk koşulu istemektir. Bu durumda âdeta tüm hücrele-
nın bakışı ile kullanılmış. Kahramanın huzursuzluğu tekdüze bir rimiz hazırlık yapar. Bana kalırsa bu gibi durumlarda yaşam
anlatımla aktarılmış. bize sık sık çeşitli olanaklar sunar. Bu olanakları değerlendir-
Ben bireyin iç dünyasına yönelen, karamsar bir bakış açısıyla mek için biraz inanç yeterli olabilir.
yazılan, uzun uzun iç konuşma yöntemiyle analiz yapılan eser- b) Olası cevap: Topraksız tarım uygulamaları besin kaynakları-
lerden hoşlanmıyorum. Olayların ön planda olduğu, diyalog ba- nın temini bakımından oldukça önemli bir buluş. Beyin gücü

443