Page 447 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
Bu karşılaştırma sonucunda bir kelimenin sözlük anlamı ile o zarının nesnel davranma zorunluluğu yoktur. Ayrıca yazarın
kelimenin zihindeki çağrışımlarının aynı olmayabileceği ortaya söz konusu olaydan yararlanırken amacı okuyucuda estetik zevk
çıkar. Somut anlamlı kelimelerde tasarımlar çoğu kez aynı dili ve heyecan uyandırmaktır. Tarihçi ise, metinlerinde estetik kay-
konuşan tüm bireylerde ortak iken çağrışımlar kişiden kişiye gı gütmez. Oyun yazarı tarihi, düşüncelerini yaymada bir araç
değişebilmektedir. olarak görür.
2. a) Hangi yel attı? 2. Olası Cevaplar: Tiyatro metinlerinde önemli tarihî figürlere yer
b) Buyur etmek verilmesi okuyucuya yarar sağlar. Çünkü geçmişle ilgili merak
c) Düşünüp taşınmak uyandırır, tarih gözler önüne serildiği için öğrenmeyi kalıcı hâle
ç) Gözü arkada kalmak getirir. Geçmişteki olaylara yönelik farklı bakış açıları kazandı-
rabilir. Tarihsel olaylar hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlar.
d) Baş üstünde yeri var.
e) Göz kulak olmak 3. Olası Cevaplar: Tiyatroda sunulan tarihin okuyucu ya da izleyi-
ciyi tarihsel metinlere göre daha fazla etkilediği kanısındayım.
3. a) nice: Nasıl. Bana kalırsa tiyatronun başat amacı da budur. Ancak tiyatroda
ısmarlamak: Bir şeyin yapılmasını veya getirilmesini, bu olayları olduğu gibi anlatma zorunluluğunun olmaması tarihsel
işlerle uğraşan birine söylemek, sipariş etmek. gerçekliğe gölge düşürebilir. Böyle bir durumda izleyici ya da
us: Akıl. okuyucu tarihsel bilgiyi yanlış yorumlayabilir. Tarih bilimine
karşı okuyucuda olumsuz bir bakış açısı ortaya çıkabilir. Bunun
b) nice: Hâlin nicedir evladım? Hele bir söyle anacığına! yanı sıra tarihin tiyatroya kaynaklık etmesinin okuyucu, izleyici
ısmarlamak: Bugün alışveriş yapacağını söyleyen babası- üzerinde olumlu etkileri de vardır. Tarih bilimi ilgi çekici hâle
na neler ısmarladı acaba? gelebilir. Herhangi bir tarihsel olayı araştırma konusunda istek
us: Akıllı uslu bir delikanlı gibi işe gidip gelmeye başladı uyandırır.
her gün. Etkinlik No.:120
4. Metinde birini yolcu ederken kullanılan deyim uğurlar oladır.
Birini yolcu ederken kullanılabilecek ifadeler şunlar olabilir: 1. Kanlı Nigâr adlı eserin ortaya çıktığı dönemde Türkiye'deki tiyat-
“Allah'a emanet ol, sağlıcakla, yolun açık olsun, güle güle, su rolarda drama, komedi, trajedi, epik tiyatro gibi türlerde oyun-
gibi git su gibi gel, selametle, iyi yolculuklar..." ların sergilendiği metinde belirtilmektedir. Ayrıca bu türlerin
başlıca temsilcileri olan Şekspir, Molyer, Pirandello, Breht gibi
Etkinlik No.: 118 yazarların eserlerinin hep oynandığından ve oynanmakta oldu-
ğundan söz edilmektedir. Bu durum, modern Türk tiyatrosunun
1. a) Hayvanlar âleminde her zaman güçlü olan kazanır. Batılı kaynaklardan etkilendiğini ortaya koymaktadır. Metinde
b) Âlemlerden âleme her gün yorulmadan, bıkmadan gidiyordu. geleneksel tiyatronun usta isimlerinden saygıyla söz ediliyor ol-
c) Yaşadığımız âlemde insanlar sevgiyi bulurlarsa mutluluğun ması, modern Türk tiyatrosunun geleneksel tiyatro ile bağını ko-
ilacını da bulmuş olurlar. parmadığını göstermektedir. Fakat geleneksel tiyatro eserlerinin
ç) Kendini beğenmiş insanların âleminde benim yerim yok. “yüklüğe kaldırılmış samur bir kürke” benzetildiği ifadelerden bu
d) Âlem adamdır, girdiği her ortamda dikkatleri üstüne çeker. bağın iyice zayıflamış olduğu anlaşılmaktadır.
2. Kanlı Nigâr oyunu, geleneksel Türk tiyatrosunun modern bir tek-
2. a) gaflet: Aymazlık. nikle yeniden kurgulanmasıyla ortaya çıkmıştır. Geleneksel Türk
b) serpilmek: Gelişmek, büyümek. tiyatrosundan Karagöz, orta oyunu ve meddah gösterilerinden iz-
c) ihmal edilmek: Gereken ilgiden yoksun bırakılmak. ler taşımaktadır. Eserin başında Abdi karakteri âdeta bir meddah
ç) yaman: Kötü, korkulan. gibi konuşarak seyirciye oyunu takdim etmektedir.
Oyundaki karakterlerden Agâh ve Abdi, kişilik özellikleri ve
3. a) Metinde Kullanılan Kelimeler Kelimelerin Eş Anlamları konuşmalarıyla hem Karagöz oyunundaki Hacivat ile Karagöz'ü
kudret güç hem de orta oyunundaki Kavuklu ile Pişekâr'ı hatırlatmaktadır.
noksan eksik 3. Olası Cevap: Kanlı Nigâr oyunu, tiyatro seyircisinin beğeni ve ilgisi
tedbir önlem dikkate alınarak güncellenmiş olabilir. Çünkü Cumhuriyet Döne-
harap viran, yıkık mi'nde Türk toplumunun yaşam biçiminde ve dünyaya bakışında
sefalet yoksulluk meydana gelen değişimlerden dolayı modern tiyatroya olan ilgi
artmıştır. Öte yandan yazarın geleneksel Türk tiyatrosuna karşı
zinde dinç gösterdiği önem, sevgi ve saygı metinde geçen ifadelerden anla-
hâl durum şılabilmektedir. Bu nedenle Karagöz, meddah, orta oyunu gibi
geleneksel tiyatro türlerini yaşatmak ve onlara hak ettiği değeri
4. Türkçenin zenginliği düşünülecek olursa bu soruya verilen gösterebilmek için Kanlı Nigâr oyunu modern tekniklerle yeniden
muhtemel cevaplar şöyle olabilir: kurgulanmış; ses ve ışık sistemleri gibi teknolojilerden de fayda-
• “O yıllarda Batı bizden bu amansız hastalığa bulacağımız lanılarak seyircinin hoşuna gidecek modern bir hâle getirilmek
bir ilaç bekliyordu.” cümlesinde Batı sözcüğü ile kastedilen istenmiş olabilir. Böylelikle geleneksel Türk Tiyatrosu eserlerinin
Avrupa'da yaşayan insanlardır. daha kalabalık izleyiciye hitap edebilecek şekilde tiyatro sahneleri-
• “İzmir kendisine tanınan bu hak ile havalara uçmuştu.” ne taşınması amaçlanmış olabilir.
cümlesinde İzmir sözcüğü ile kastedilen İzmir'de yaşayan 4. Olası Cevap: Kanlı Nigâr oyunu yazılırken geleneksel Türk tiyatro-
halktır. sunun kültür mirası olduğu bilinciyle hareket edilmiştir. Modern
Etkinlik No.:119 teknikler kullanılmış olsa da oyunun özünü korumaya dikkat edil-
miştir. Oyunda eski ustalar saygıyla anılmış, usta çırak ilişkisi gibi
1. Oyun yazarının, tarihsel olaylara bakışı, onları kullanma ve Türk tiyatrosunun sözlü geleneğine ve değerlerine vurgu yapılmış-
sunma biçimi bir tarihçi ile aynı değildir. Yazar bu metinde tır. Ben olsaydım oyundaki kişileri değiştirmezdim. Çünkü isimleri
tarihsel bir olayla ilgili duygu ve düşüncelerini dile getirmiş, değişmiş olsa da Agâh ve Abdi karakterleri, Karagöz oyunundaki
nesnel bir tavır sergilememiştir. Tarihçinin aksine oyun ya Hacivat ile Karagöz'ü ya da orta oyunundaki Kavuklu ile Pişekâr'ı

446