Page 446 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 446
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12
CEV
CEVAP ANAHTARLARIAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 113 2. Metinde Günümüz
rüyâ rüya
1. Olası cevap: Köy yaşayışını, köyün toplumsal sorunlarını işleyen lâkırdı lakırtı
romanlara köy romanı denir. Köy romanı sadece roman-mekân hâdise hadise
kavramını yansıtmaz. Yani köy burada mekân unsuru olmaktan tâze taze
çok sorunların anlatıldığı yer olarak karşımıza çıkar. Konusu köy- hattâ hatta
de geçen romanlarda köy sadece mekân unsuru olarak geçmekte- ahâli ahali
dir. Çoğunlukla tema farklıdır. rastgelmeli rast gelmeli
2. Olası cevap: Köylünün yoksulluğundan, tarlayı sürmek için elin- mevkiin mevkinin
deki hayvanların yetersizliğinden, zavallı köylüye yapılan hak- mevkie mevkiye
sızlıklardan, köydeki ezen-ezilen çatışmasından bahsediyor. Dil değişkendir, yaşadığı topluma ve döneme göre değişim göste-
Tarım ülkemizde bitmek üzeredir. Bu nedenle genç nüfusu tarı- rir. Dilin sürekliliğini ve sınırsızlığını sağlayan özelliği de canlı ol-
ma özendirmeyi konu alan bir roman yazardım. masıdır. Toplum yaşamındaki değişimler ve farklı kültürlerin dil-
3. a) Olası cevaplar: lerinden etkilenmeler de dili zaman içinde değiştirir ve geliştirir.
Yazamaz. Köyü hiç bilmeyen sanatçı, köyü ele alsa da gerçek- 3. meselede, elinde: -de eki, adın bulunma durumu ekidir, önünde-
leri yansıtamaz. Köy yaşantısını iyi bilen, köylünün sorun- ki kelimeye bitişik yazılır.
larını ele alan yazarlar köy konulu romanlarda daha başarılı başkaları da : Bağlaçtır, ayrı yazılır.
olurlar. kapıyordu ki : Bağlaçtır, ayrı yazılır.
Yazabilir. Mesela Jules Verne Ay’a gidilmeden önce Ay’a Yolcu- 4. Olası cevap: Günler birbiri ardına geçip gidiyor. Her sabah mut-
luk adlı bir roman yazmıştır. Kurgusal olarak verebilir. lulukla güne başlayıp koşturmacayla günü bitiriyorum. Ilık bir
b) Olası cevap: rüzgâr, serin bir yağmur yüzümü yalayıp geçiyor. Sıcacık bir
Fakir Baykurt, Köy Enstitüsü çıkışlı bir yazardır. Okuduğu- kahve güne güzel ve enerjik başlamanın en güzel yöntemi. Kah-
nuz metinde yazar; köylünün yoksulluğunu, çektiği sıkın- veyi nasıl mı severim, kesinlikle sade. Sade kahvenin psikopat-
tıları, umutlarını köylünün ağız özelliklerini de kullanarak lıkla bağlantısını kursalar da bence kahvenin en özel hâli sade-
dir. Güne kahveyle başlamışsam günümün kötü devam etmesine
inandırıcı bir şekilde dile getirmiştir. Köyü hiç bilmeyen, köy
yaşamını gözlemlemeyen biri köylünün sorunlarını bu kadar imkân yoktur zaten.
etkili bir şekilde dile getiremezdi. Fakir Baykurt Anadolu hal- Etkinlik No.: 116
kının toplumsal hayatını, insan ilişkilerini yakından biliyor-
du. Yazar bu romanla Kara Bayram’ın yani yoksul köylünün 1. a) Görme, dokunma, işitme duyularına yer verilmiştir. Duyu-
durumunu gün ışığına çıkarmıştır. lara yönelik ayrıntılar, metinde aktarılmak istenen duygu ve
düşüncelerin daha etkili bir şekilde verilmesini sağlar.
Etkinlik No.: 114
b) Olası cevap: Rüzgârın uğultusu hepimizi korkutuyordu. Zifiri
1. Olası cevap: Her edebî metin, yazıldığı dönemin gerçekliğini az karanlık evlerin çatısını karartıyordu. Uzaktan gelen duman
ya da çok yansıtır. Hanımın Çiftliği adlı romanda da dönemin kokusu karanlığı bastırmıştı. Pencereyi kapatıp sıcak ve şe-
gerçekliğine dair yansımalar görülmektedir. Toplumcu-gerçekçi kerli çayımı içmeye koyuldum.
tarzda yazılmış bu romanda dönemin gerçekliğine dair köydeki 2. a) Cümle içinde geçen gün ve ay isimleri kesin bir tarihe bağ-
yaşam tarzı; köy ve köylü sorunları; zengin-fakir, güçlü-güçsüz lanmışsa büyük yazılır. Bu cümlede tarih bellidir, ay adı da
çatışmaları; geçim mücadelesi; uzun yıllar fabrikalarda ya da be- doğru olarak büyük yazılmıştır. Özel bir yerin adı olduğu için
reketli Çukurova topraklarının güneşi, yağmuru, ayazında çalış- Çanakkale Milli Parkı’nı oluşturan bütün sözcükler de büyük
mış insanlar ele alınmıştır. Ayrıca eserde konuşma dili kullanıl- harfle başlamıştır.
mış, kahramanlar yöresel ağızlara göre konuşturulmuştur.
b) Günlerden salıydı, sen yine yoktun. (Yazım yanlışı vardır. Tarih
2. Olası cevap: Yapıcı, olumlu bir etkisi olduğunu düşünüyorum. kesin olarak belli olmadığı için gün adı küçük yazılmalıydı.)
Bu tip eserlerde toplumun içinden, günlük hayatta rastlayabile-
ceğimiz insanlara ve olaylara yer verildiği için eseri okuyan kişi, Bu yıl okullar haziranda kapanacak. (Yazımı doğrudur. Tarih
kesin belli olmadığı için ay adı küçük yazılmıştır.)
kendi hayatı ile eserde anlatılanlar ve kişiler arasında rahatlıkla
ilişki kurabilir. Dolayısıyla insanlar okuduklarından bir ders çı- Sana verdiğim süre 15 Ocak’ta sona erecek. (Yazım yanlışı
karıp ona göre hayatlarına bir yön verebilirler. Çevrelerinde yan- vardır. Ay ismi büyük harfle başlamalıdır.)
lış giden bir şeyler varsa onun farkına varabilirler veya benzer 3. Rüzgârın anlattığı hikâye, bunu daha önce hiç duymamış, hiç bilme-
bir sorun yaşadıklarında o sorunu çözmekte sıkıntı yaşamazlar. miş olanları bile etkiler, hüzünlü bir iz bırakır ziyaretçilerde. cümle-
sinde ilk virgül, Genç bir turist rehberi, yabancı bir turisti Arıburnu
3. Olası cevap: Mahmut Yesari burada romanın gerçekçi olması Anzak Koyu’na doğru götürmekteydi. cümlesinde virgül yüklemden
gerektiğinden, istense de hayattan kopuk olamayacağından, ro- uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için kullanılmıştır.
man ne kadar kurmaca olursa olsun romanda anlatılan hayatın
bizim yaşadığımız, bildiğimiz hayat olduğundan bahsetmiştir. Etkinlik No.: 117
Okuduğumuz metinde de bu gerçeklik canlı ve inandırıcı tas-
virler yapılarak, hâkim bakış açısı aracılığıyla kahramanın duy- 1. a) Olası Cevaplar: “Mağara kelimesi zihnimde kovuk, oyuk,
gu-düşüncelerine yer verilerek ve kahramanlar ağız özellikleri dağ, sığınak kelimelerini çağrıştırmaktadır.”, “Mağara ke-
ile konuşturularak sağlanmıştır. limesi bana Platon'un mağara imgesini anımsatmaktadır.”,
“Mağara kelimesi zihnimde karanlık, soğuk, ilkel kelimele-
Etkinlik No.: 115 rini çağrıştırmaktadır.”
1. Virgül (,): Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur. b) Coğrafi bir terim olarak da kullanılan mağara sözcüğü-
nün anlamı TDK'nin Güncel Türkçe Sözlük'ünde “Bir ya-
Nokta (.): Cümlenin sonuna konur. maca veya kaya içine doğru uzanan, barınak olarak kul-
İki Nokta (:): Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin lanılabilen yer kovuğu, in.” olarak verilmektedir. Öğrenci
sonuna konur. bu tanım ile kendi çağrışımlarını karşılaştıracaktır.
445
