Page 502 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9

CEVAP ANAHTARLARI
tığı haksızlıktır. Yazarın hikâyelerinin bir bölümü toplumdaki 3. “Beyaz Gemi” adlı eserdeki çocuk kahramanda olduğu gibi
sınıf ayrılıkları, işveren-işçi ilişkileri, toplumun sefaletle boğu- “Selvi Boylum Al Yazmalım” adlı eserde de çocuk, şoför olmak
şan insanlara ilgisizliği, ekonomik sıkıntılar ve zengin-yoksul istemektedir. Aytmatov’un da küçüklüğünde şoförlüğe hevesi
karşıtlığı üzerinedir. Çünkü haritada bir nokta ne kadar küçük olduğu bilinmektedir.
ise bu hikâyedeki haksızlığa uğrayan kişi de o kadar küçüktür,
anlamındadır. 4. Cengiz Aytmatov’un Selvi Boylum Al Yazmalım adlı eserinin
2. Haksızlıklar birçok şeye sebep olduğu gibi yazmaya da se- de Türkiye’de sinemaya uyarlanması yazarın daha fazla tanın-
masına sebep olmuştur.
beptir. Yazar, yazmaya yeteneği olduğu ve gücü yettiği için
yazmıştır. Başka bir şey yapmaya gücü olsaydı şüphesiz onu da 5. Aytmatov’un çocuk kahramanlarının, “babalarının ölmesi”,
yapardı. Bazen elle müdahale etmekten daha güçlü bir kamu- “babalarından ayrı yaşamaları”, “çocukluklarını yaşayamama-
oyu oluşturur yazmak. Adalet duygusunun gelişmesinde etkili ları”, “yaşlarına göre olgun davranmaları” gibi ortak özellikleri
olmuştur. vardır. Bu özellikler onun gerçek hayatında da vardır. Çocuk
kahramanlarında, kendi çocukluğunun bir parçasını bulmak
3. Her yazarın ya da sanatçının haksızlıklar sebebiyle yazdığını mümkündür. Bu parçalar çoğunlukla acı, keder, özlem ve sevgi
ya da sanat yaptığını düşünmüyorum. Söyleyecek sözü olan yüklüdür. Bu sebeple eserlerinde kahramanların hayvanlarla ve
herkes bir sanatla uğraşır. tabiatla olan dostluğu, çocukluğunda çektiği acı ve hüzünden
4. a) Ben olsaydım daha etkin bir yol izler ve adaleti sağlardım. kaynaklıdır denebilir.
b) Olumlu bir olay yaşadığımda çok mutlu olurum, bu mut- 6. Ana gibi yâr, Bağdat gibi diyar olmaz, demiş atalar. Ananın
evladı için yaptığı fedakârlığı dünyada hiç kimse yapamaz.
luluğu sonuna kadar yaşamaya çalışırım ve sevdiklerimle Yazar, küçük yaşta babasını kaybettiği için annesiyle birlikte
paylaşırım. tüm ömrünü geçirir. Onun fedakârlıklarına bizzat şahit olur.
Olumlu bir olay yaşadığımda ne zaman olumsuz bir durumla Bu sebeple toprak baba, kardeş veya dede değil, anadır.
ya da olayla karşılacağım diye beklemeye başlarım.
Olumsuz bir olay yaşadığımda soğukkanlı bir şekilde olayı Etkinlik No.: 41
savmaya ve soğutmaya çalışırım.
Olumsuz bir olay yaşadığımda genellikle kendimi kaybederim. 1. Bu kırık dökük ve kelimelerin birbiriyle ilişkisinin koparıldığı
Olay çoğu zaman kontrolümden çıkar. okuma şekli Türkçeyi yeni öğrenenlerin konuşmasını hatırlat-
maktadır. Çünkü Türkçeyi yeni öğrenenler dil bilgisi kuralları-
5. Zaman zaman sanatçılar, yazdıklarından dolayı türlü sıkıntılar nı tam olarak bilemediklerinden kelimelerle konuşma çabasına
içine düşmüşlerdir ama yazmaktan geri durmamışlardır. Muh- girerler ve karşısındaki kişinin anlamasını beklerler. Oysa asıl
temelen Sait Faik de bu sebeple yazma arzusunu “kötü huy” sözcükler arası ilişkiyi sağlayan bu cümlede çekim eklerinden
olarak nitelendirmiştir. olan hâl ekleridir.
2. a) Bence bir ilişki vardır. Kurallara ne kadar hâkimseniz o
Etkinlik No.: 40 kadar etkili metinler kurabilirsiniz.
Bence yoktur. Yazarların bile kuralları ihlal ettiği görülmek-
1. Yazarlar genelde eserlerinde kendi hayatlarından parçalar tedir.
yansıtırlar. Örneğin: b) Bu kuralların öğrenilmesi yetmez. Uygulanmalıdır. Bu
Sait Faik, denizi, balığı ve balıkçıları çok sevdiği için hikâye- sebeple yazma dersleri daha çok olmalıdır.
lerinde onları konu edinmiştir. Sait Faik, ömrünü küçük in- Lise 1 ve 2. sınıfta okuma ve yazma çalışmaları yapılmalıdır.
sanların içinde geçirmiş, dağınık, bohem bir hayat sürmüş, bu Ezberden çok uygulama ağırlıklı olmalıdır eğitim.
bohem hayat onun genç yaşta ölümüne sebep olmuştur.
Oğuz Atay kitabı ilk çıktığında şimdiki popülerliğinden çok Etkinlik No.: 42
uzaktır. İlk kitabının yayımlanmasını sağlayan TRT yarışması
dışında hiçbir ödül almamış, hayattayken Kenter Tiyatrosu’na 1.
oynanması için götürdüğü “Oyunlarda Yaşayanlar” oyunu Özel isim: Ali, Cenab-ı Hak, Halıcıoğlu, Kâğıthane.
beğenilmemiş, çok kalın olduğu için ilk baskısı iki cilt yapılan Cins isim: Yavrum, iş, fabrikaya, anası, rüyasında, oğlunun,
Tutunamayanlar’ın ikinci cildi depoda yatmaya terk edilmiş, pilleri, ampuller, horoz
satışı başarısız olmuştur. “Beyaz Mantolu Adam” hikâyesini Somut isim: Sabah, ezanı, yavrum, iş, fabrikaya, oğlunun,
kısa film olarak çekmiş ama ilginçtir film kaybolmuştur. pilleri, ampuller, horoz
Ölümün, arkadaşı Altay Gündüz’ün Mecidiyeköy’deki evinde
yakaladığı Oğuz Atay banyodadır ve uzun süre çıkmaz, bu du- Soyut isim: Cenab-ı Hak, rüyasında
rumdan endişe duyan ev halkı seslenir ve “Sevinmeyin, daha Tekil isim: Sabah, ezanı, yavrum, Ali, fabrikaya, anası, Cenab-ı
ölmedim.” cevabının muzipliğiyle gülmeye koyulurlar. Aradan Hak, rüyasında, oğlunun, Halıcıoğlu, horoz
bir süre daha geçer ve Oğuz Atay dışarı çıkmaz. Bunlar yazarın Çoğul isim: Pilleri, ampuller
son sözleridir. Topluluk ismi: Yok
Ahmet Hamdi, Mümtaz’ın şahsında huzursuzluğu konu edin-
miştir eserinde. 2. − Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarının arasında kullanılır.
Aytmatov, eserlerinde parçalanmış aileleri, savaş sonunda − İçinde başka virgül bulunmayan sıralı cümleleri birbirinden
özellikle babasız kalan çocukları işlemiştir. Ona göre çocukları ayırmak için kullanılır.
babalarından ayırmak bir zulümdür ve anlaşılır bir tarafı yoktur.
Yazarın babasını küçük yaşlarda kaybetmesiyle yaşadığı sar- 3. Türkçedeki, Almanlar, 20 Haziran Cumartesi, Elazığlı
sıntı, eserlerinin konusunu ve kullandığı üslubu belirlemede
önemli bir unsur olmuştur. Yazar, kendisi gibi benzer sıkın-
tıları yaşayan Kırgız halkının sorunlarını da eserlerine bütün Etkinlik No.: 43
gerçekliğiyle yansıtmıştır.
1. a) Sıralı cümleleri ayırmak için
2. Aytmatov’un eserlerindeki baba tipi, genel olarak çocuklarının b) Anlama güç katmak için tekrarlanan sözlerin arasına
çok bağlı olduğu, iyi baba tipidir ama bu babalara çocuklar hep c) Sıralı cümleleri ayırmak için
hasret kalmıştır. Yazarın babasını küçük yaşlarda kaybetmesiy-
le bu türkü hiç bitmemiş, hüzünlü bir şekilde yarım kalmıştır. d) Konuşma çizgisinden sonraki cümlenin sonuna
e) Cümleye kabul, ret, onaylama anlamı katan sözlerden sonra

501