Page 505 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

ÜNİTE CEVAP ANAHTARI
bu ifadelere özgün anlamlar yükleyerek şiir diline sanatsal bir 2. Gizli bahçe, insanın bilinçaltıdır. İnsanın his dünyasında-
nitelik kazandırmıştır. İmgesiz bir şiir dili olamaz. ki birçok duygu farkında olmadan bilinçaltına hapsolur ve bu
2. Şiirde yer alan “kendini tarihe vermek” ifadesinde birden çok duygular genellikle gece akla gelerek hapsolduğu yerden çıkar.
anlamın sezdirilmesi amacı vardır, diyebiliriz. Şair burada iki Bunların en önemlileri de geç kalınmış veya ifade edilmemiş
anlamda kullanmıştır: Birinci anlamı, vatan için her türlü fe- sevgilerdir.
dakârlığı yapan, şehit olan kişilerdir. İkincisi ise millî tarih bi-
linci ile Türk milletini temsil eden değerlere sahip çıkan ve bu Etkinlik No.: 58
değerleri yaşatmak için çabalayan kişiler anlamındadır. Bu an- 1.
latımla şair, tevriye sanatı yapmıştır. Türk milleti, tarih boyunca büyük çileler, zorluklar çekerek
büyük işler başarmıştır. Yorulmadan, zahmet, çile çekmeden,
Etkinlik No.: 54 büyük bir mücadele vermeden bir şeyleri elde etmek mümkün
değildir. İyi ve kötü, doğru ve yanlış hep yan yana birlikte birbir-
1. Bir roman ya da hikâyede nasıl bir anlatıcı varsa şiirde de bir leriyle mücadele ede ede gelmektedir. Bu mücadelenin dışında
anlatıcı vardır. Buna “söyleyici” denir. Her şiirde olduğu gibi bu kalmak mümkün değildir. Mücadelenin gereği olan neyse o ya-
şiirde de şairin kendisinden bağımsız bir karakter oluşturduğu- pılacaktır. Türk gençleri tarihten güç alarak öz güvenli, azimli ve
nu söyleyebiliriz. Şair tarafından oluşturulan bu karakter vatan ümitli olmalıdır.
savunmasında kahramanlıklar gösteren ve “biz” zamirine uygun 2. Nehirler hep aşağı doğru akar. Şiirde nehrin yokuşa doğru akma
olacak şekilde konuşturulan Türk askeridir. çabasıyla Türklerin yıllarca olmazları oldurma azmi anlatılır.
2. a) Söyleyici, şiirin içeriğine baktığımızda vatan için çarpışan, Türk milletinin, tarih boyunca sırtına hep kurşundan ağır yük-
düşmanı hezimete uğratan yiğit bir asker karakteri ve buna ler yüklenerek içine düştüğü olumsuz durumlardan direnme
uygun bir “ses” kazanmıştır. gücüyle kurtulduğu belirtilir.
b) Kazanmış olduğu bu durum şiirin okunmasında destansı bir 3. Şiirdeki hitabet üslubu kitleleri, verilmek istenen azim, özgüven
söyleyiş katmıştır. Bu söyleyiş tarzı, dize sonlarındaki ünlem ve kararlılık noktasında etkilemektedir. Türk milletinin tarihi,
işaretleriyle de belirginleşmiştir. kültürü ve vatan, millet sevgisi açısından okuyucuları heyecana
3. Şiirde tüm askerlerimiz adına bir askerin ağzından asker anne- getirmektedir. Milliyetçilik duygusunun canlanmasında önemli
lerine sesleniş vardır. Bu ilişkiyi “siz-biz” düzleminde düşüne- rol oynamaktadır.
biliriz. Söyleyici, asker annelerine vatan için yaptıkları kahra- 4. Şair kendi izlenimleriyle okuyucunun zihninde bir resim oluş-
manlıkları ve şehit olan arkadaşlarının intikamlarını aldıklarını turarak şiirde işlediği duygu ve düşünceleri vermeye çalışıyor.
söyleyerek onları teselli etmeye çalışmaktadır. Ayrıca şiirin son Sakarya Nehri’nin akışında Türk milletinin tarihî, sosyal ve kül-
bölümünde söyleyici, bu sefer düşmanlara seslenerek onları türel durumunu görüyor ve tasvirler yaparak nehre kendince
uyarmaktadır. anlamlar yüklüyor. Teşhis sanatını kullanarak Sakarya Nehri’ni
Türk milletiyle özdeşleştiriyor.
Etkinlik No.: 55
1. Şiirlerin çoğunda tek bir söyleyici olur; duygu, düşünce ve hayal- Etkinlik No.: 59
lerini monolog tarzında anlatır. Bu şiirde ise iki söyleyici (Türk 1. Şairin şiirde Anadolu’yu kişileştirmesi, verilmek istenen vatan
erkeği ve Türk kızı) yer almıştır. Duygu, düşünce hayallerini di- sevgisinin ve vatana olan hasretin en iyi ve en etkili şekilde oku-
yalog şeklinde anlatmışlardır.
yucuya aktarılmasını sağlamıştır. Şiire lirik bir hava katmıştır.
2. Şiirdeki birinci söyleyicinin anlatım biçimini incelediğimizde Böylece okuyucuda vatan sevgisi duygularını kabartmıştır.
hikâye edici bir anlatımın ağırlıkta olduğunu görüyoruz. İkinci
anlatıcı dilin sanatsal işlevini kullanarak coşku ve heyecana bağlı 2. “Anladım ki: Sevda, gençlik, şeref, şan / Asılsızmış şu yalan-
bir anlatım yolunu seçmiştir. cı dünyada.” ifadelerinde vatanın önemi ve kıymeti karşısında
3. Şiirde kullanılan dil, halkın günlük yaşamda kullandığı dile yani gençliğin, şerefin, şanın değersiz olduğu ve vatan sevgisinin ye-
rini hiçbir şeyin alamayacağı belirtilir. (Yoruma açıktır.)
konuşma diline oldukça yakındır. Halk deyişlerinin yer aldığı bir
dil özelliği taşımaktadır. Pınar başına gelmek, kaşlarını çatmak, 3. Şiirin dili, günlük konuşma dilidir. İmgeler ve şiirin anlatımı
gönüldeki düğümü açmak gibi kullanımlar halk deyişlerine ör- herkesin rahatça anlayabileceği bir açıklık ve duruluk özelliğin-
nek olabilir. Ayrıca bu şiirde kullanılan “varmak” sözcüğü halk de kullanılmıştır.
arasında kullanıldığı gibi “evlenmek” anlamında kullanılmıştır. 4.
Söyleyicinin okuyucuyla aynı dili kullanması verilen duygunun Bu etkinliği her öğrenci kendi birikim ve hayal gücüne göre ger-
daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. çekleştirecektir.
Örnek: Sen her asır gölgesinde yaşayacağımız ulu bir çınarsın
Etkinlik No.: 56 Anadolu’m.
1. Kıymeti ifade edilmemiş ancak masal misali olağanüstü değerle- Etkinlik No.: 60
re sahip olduğu anlatılmak istenmiştir. 1. Anadolu’yu ve Anadolu insanını tanımayan, Anadolu’ya karşı
2. Her milletin sanat ve estetik değeri farklıdır. Kendi estetik de- kayıtsız kalan İstanbul aydınlarının ve diğer insanların, yapılan
ğerlerine değil de başka milletlerin sanat değerlerine bakanlar, detaylı tasvir ve anlatımlarla dikkatini çekmiş ve Anadolu’ya
milletinin değerlerine yabancılaşmıştır. ilgi göstermelerini, aynı zamanda gidemedikleri, göremedikleri
Anadolu hakkında fikir sahibi olmalarını sağlamış olabilir.
Etkinlik No.: 57
2. Memleket edebiyatında memleket, vatan sevgisi, Anadolu gibi
1. Dünya telaşesi ile meşgul olmak, sevgiyi ifade etmeye zaman konular ön planda olduğu için “Han Duvarları” şiirindeki Ana-
bırakmaz. Ciddi olan iş hayatının yanında sevgiyi ifade etmek dolu teması, detaylı ve güçlü tasvirler, şairin anlamı ve konuyu
daha önemsiz bir eylem olarak görülmüştür. Sevgiyi ifade etmek ustaca yansıtması, gurbet ve doğa konusunu işleyerek şiire lirik
için nasıl olsa zaman bulunacaktır diye düşünmenin yanlış oldu- bir hava vermesi dönemin edebiyat ve toplum anlayışını yönlen-
ğu da vurgulanmıştır. dirmiştir. Bu da şiirin o dönemde yankı uyandırmasını sağlamıştır.

504