Page 36 - Biyoloji 9 | 1.Ünite

Proteinler canlılarda yapıcı, onarıcı ve düzenleyici olarak görev alır.
Hücre zarının yapısında bulunan proteinler, maddelerin tanınması
ve taşınmasını sağlar. Biyolojik tepkimeleri hızlandıran ve katalizör
BİLİYOR MUSUNUZ?
olarak görev yapan enzimler protein yapılıdır. Protein yapısında
İçerisinde 18 çeşit amino asit
bulunan en önemli proteinler- olan insülin, glukagon gibi hormonlar düzenleyici olarak görev ya-
den biri albumindir. Canlının par. Antikor gibi savunma proteinleri vücut içerisine giren yabancı
embriyonel gelişimi sırasında maddeleri tanır ve mikroorganizmaları etkisiz hâle getirir. Kırmızı
gerekli olduğu için canlılar yu- kan hücrelerinin yapısında bulunan hemoglobin, protein yapılı olup
murtalarında albumin depolar.
solunum gazlarını taşır. Kanın pıhtılaşması proteinler sayesinde
gerçekleşir. Kollojen gibi yapısal proteinler, kemik, kıkırdak ve ek-
lemlerin yapısına katılır. Saç, tırnak, tüy, boynuz (Görsel 1.60) gibi
yapılarda protein bulunur. Kas kasılması yine protein iplikler tara-
fından gerçekleştirilir. Proteinler, enerji verici olarak kullanıldığın-
da boşaltım atığı olarak karbondioksit ve su dışında amonyak da
meydana gelir.

a b

Görsel 1.60: a) Tüyde b) boynuzda keratin adı verilen bir çeşit protein bulunur.
Vücutta önemli role sahip protein açısından zengin besinler; et,
süt, peynir, yoğurt, yumurta, baklagiller, tahıllar ve kuru yemiş-
lerdir. Sadece bitkisel veya sadece hayvansal besinler vücut için
gerekli olan tüm amino asit çeşitlerini yeterince içermez. Bu ne-
denle amino asitler bakımından uygun bir diyet programı oluştu-
rulmalıdır. Vücuda gerektiği kadar protein alınmadığında büyüme
BİLİYOR MUSUNUZ?
aksar; hâlsizlik, tüm vücutta kuruma, büzülme, saç dökülmesi ve
Organik bileşikler, enerji ih- ödem görülür. Yıpranan dokuların onarımı zorlaşır. Bağışıklık sis-
tiyacını karşılamada; karbon-
hidratlar, yağlar ve proteinler temi zayıflar. Proteinler vücutta doğrudan depolanamaz, dışarıdan
sırasıyla kullanılır. Verdikleri besinler yoluyla alınan proteinlerin fazlası yağa dönüştürülerek de-
enerji miktarı açısından ise;
yağlar, proteinler ve karbon- polanır. Bu durum şişmanlığa neden olur, böbrekler ve karaciğerde
hidratlar şeklinde sıralanır. hasara yol açar. Ayrıca idrarla kalsiyum atılmasına ve gut hastalı-
ğına neden olur.

48
Yaşam Bilimi Biyoloji