Page 35 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 3.Ünite

liste gündeme geldi. Bu kanun tasarısı hem CHP içinde
hem de kamuoyunda tepkilere yol açtı. Yasanın siyasi
alanda büyük bir muhalefetle karşılaşmasının en önemli
sebebi şahıslara ait toprakların 5000 dönümünden faz-
lasının kamulaştırılacak olmasıydı. Bu nedenle yasa ta-
sarısı meclise geldiğinde büyük tartışmalara yol açtı.
Adnan Menderes’in (Görsel 3.34) önderliğini yaptığı
ve aralarında Refik Koraltan, Emin Sazak gibi siyaset-
çilerin bulunduğu grup yasaya muhalif oldu. Bunun ya-
nında muhalif grup tek parti yönetimine de eleştirilerde
bulundu. CHP’nin 1945’e kadar yaptığı uygulamaları
eleştiren muhalif milletvekilleri, partinin daha demokratik
yönetim sergilemesi konusu üzerinde özellikle durdular.
CHP yönetiminin toprak reformu uygulamasına karşı en
sert eleştiriyi, yasa tasarısının Nazi Almanyası’ndan etki-
lenilerek hazırlandığını söyleyen Adnan Menderes yaptı. Görsel 3.34: Adnan Menderes
Kamuoyunda büyük ilgi çeken ÇTK, 14 Mayıs 1945’te
mecliste görüşülmeye başlandı. Görüşmelerde Tarım
Bakanı Raşit Hatipoğlu yasayı Cumhuriyet rejimi ile köye
yönelen hareketin bir aşaması olarak değerlendirdi. Mu-
halif milletvekilleri ise tasarının ülke gerçeklerine uygun
olmadığını belirterek tasarıyı hazırlayanların karşısında
yer aldı.
Cumhuriyet Halk Fırkası içerisindeki muhalifler, Millî
Şef İsmet İnönü’nün parti içi otoritesi ve II. Dünya Sa-
vaşı’nın olumsuz etkilerinin yarattığı koruyucu önlemler
nedeniyle varlıklarını hissettiremediler. II. Dünya Savaşı
sonucunda yoksullaşan halk, İsmet İnönü’ye ve tek parti
yönetimine karşı muhalefet yapanlarla beraber hareket
etme eğiliminde oldu. Ayrıca bazı aydınlar, dünyada esen
demokrasi rüzgârlarını yakından takip ediyor ve Türki-
ye’de CHP’den başka partilerin de olması gerekliliğine
inanıyorlardı. Adnan Menderes, Refik Koraltan gibi siya- Görsel 3.35: Celal Bayar
setçiler demokratik rejimlerin karakteristik özelliklerinden
sık sık söz ettiler. Muhalif milletvekilleri liberalizme (ser-
bestlik) ilgi göstermiş ve ÇTK görüşmelerinde söz alıp
üstü kapalı olarak parti yönetimini eleştirmişlerdir.
Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu tasarısı görüşmele-
ri, CHP içerisindeki küçük farklılıklardan kaynaklandığı
düşünülen sorunların belirgin olarak hissedildiği, ciddi
boyutta bölünmelerin yaşandığı ve yeni yapılanmalara
zemin hazırlandığı görüşmeler oldu. Özellikle on yedinci
maddenin görüşülmesi sırasında İsmet İnönü’nün mec-
lise müdahalesi, muhalif gruba geçişleri hızlandırdı. Bu
katılımlarla daha da güçlenen muhalefet, 1945 bütçe
görüşmelerinden sonra varlığını iktidara ve Millî Şef’e
hissettirdi. Yaşanan süreç sonucunda güven oylaması-
na giden hükûmete karşı Adnan Menderes, Celal Bayar
(Görsel 3.35), Refik Koraltan (Görsel 3.36), Fuat Köprü-
Görsel 3.36: Refik Koraltan

127