Page 91 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 3 Sindirim Sistemi

Besinin görüntüsüne, kokusuna, tadına veya mideye ulaşmasına bağlı Araştıralım-Paylaşalım
olarak otonom sinirlerden vagus siniri asetilkolin salınımıyla mideyi Sindirim sistemi organlarından her-
uyarır. Uyarılan mide bezlerinden pepsinojen ve mukus salgılanır. Mi- hangi birinin yokluğu sindirimi nasıl
dedeki paryetal hücrelerden salgılanan gastrin hormonu, mideden etkiler? Araştırarak sonuçları sınıfınız-
da tartışınız.
HCl salgılanmasını sağlar. Mide öz suyu pH’si yaklaşık 2’dir. Bu özelliği
sayesinde besinleri ve besinlerle yutulmuş mikroorganizmaları parça-
lar. Pankreas ve bağırsak bezlerini salgı yapmak üzere uyarır. Mide
içeriğindeki HCl salgısı besinlerdeki kalsiyum ve demir mineralleri ile
B vitamininin emilimini kolaylaştırır. Ayrıca mide öz suyunda bulu-
12
nan inaktif hâldeki pepsinojeni, aktif pepsin hâline dönüştürür. Pepsin;
asidik ortamda çalışan, proteinleri daha küçük polipeptitlere parçala-
yarak kimyasal sindirimi gerçekleştiren bir enzimdir. Proteinlerin kim-
yasal sindirimi midede başlar ve amino asitlerine kadar parçalanması
ince bağırsakta tamamlanır.

HCl
Pepsinojen Pepsin
(İnaktif) (Aktif enzim)

Daha küçük
Protein
polipeptit

Eğer HCl pepsinojeni hücre içinde aktifleştirmiş olsaydı mide hücreleri
zarar görebilirdi. Pepsin ve HCl’nin mide hücrelerine zarar vermesini
önleyen ise mide öz suyu içerisinde yer alan mukus salgısıdır. Buna
rağmen mide epitel hücreleri üç günde bir bölünerek hasar gören hüc-
relerini yeniler.

1982 yılına kadar gastrik sıvının midede tahribat yaptığı söylenmiş
ve bu tahribatın yol açtığı hastalığa ülser denmiştir. Ancak 1982
UYARI ! yılında Avustralyalı araştırıcılar, Barry Marshall (Beri Marşıl) ve Ro-
bert Warren (Rabırt Voren); ülserin nedeninin gastrik sıvıdan değil
aside dirençli bir bakteriden, Helicobacter pylori’dan (Helikobakter
payloray), kaynaklandığını tespit etmişlerdir.
Midenin sindirim ve depolama görevleri yanında üçüncü görevi kimü-
sü ince bağırsağa iletmektir. Mide içeriğindeki kimüs, yemek yedikten
sonra yaklaşık olarak 2-6 saat içinde ince bağırsağa geçer.

1.3.1.5. İnce Bağırsak

İnce bağırsak, mide ile kalın bağırsak arasında bulunur. İnce bağırsak,
diğer sindirim organlarında olduğu gibi bağ doku, düz kas ve mu-
koza tabakasından oluşur. İnce bağırsaktaki kas tabakası mideninki
kadar kalın değildir. Bu organ; duodenum (onikiparmak bağırsağı),
jejunum (boş bağırsak) ve ileum (kıvrımlı bağırsak) olmak üzere üç
bölümden meydana gelir. Sindirimin büyük kısmı duodenumda ger-
çekleşir. İnce bağırsağın başlangıç kısmı olan duodenum üzerinde
water (votır) kabarcığı bulunur. Karaciğerden gelen koledok kanalı
ve pankreastan gelen virsung kanalı, water kabarcığına salgılarını bo-
şaltır (Görsel 1.65).

Kimüs, mideden onikiparmak bağırsağına gelince; ince bağırsaktan
kolesistokinin ve sekretin adı verilen sindirim hormonları salgılanır.
Bu iki hormon midenin çalışmasını yavaşlatıcı etki gösterir. Kolesisto-
kinin, pankreastan sindirim enzimlerinin salınmasını uyarır.

105